محققان کشور بررسی کردند
قدرت هوشمند اتحادیه اروپا در مقابل روسیه

بروز جنگ بین روسیه و اوکراین در سال 2022، پیامدهای بسیاری را برای کشورهای جهان به ویژه اتحادیه اروپا به همراه داشته است. محققان کشور با مطالعه این موضوع، راهبرد قدرت هوشمند این اتحادیه در قبال قدرت نمایی روسیه را مورد بحث و بررسی قرار داده اند.

به گزارش سیناپرس، با آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین، به نظر می رسد که جوامع اروپایی از زمان جنگ جهانی دوم و تهدیدات آلمان نازی به رهبری آدولف هیتلر تا به امروز، بار دیگر شاهد ظهور یک تهدید علیه صلح و امنیت خود و نقض اصول هلسینکی در پی سیاست های دولت روسیه هستند و لذا ناگزیر به تغییر رفتار سیاسی و اجتماعی در اروپا شده اند. در حالی که جدایی کریمه توسط کرملین در سال 2014 اولین فرصت برای مقابله جدی اروپایی ها با روس ها بود، ولی پس از آن هم به استثنای برخی از کشورهای اروپایی نگرشی نسبتاً بی تفاوت نسبت به مسکو وجود داشته و رهبران اروپایی عمدتاً واکنش های احتمالی مسکو را دست کم می گرفتند.

طبق نظر متخصصان، اقدام نظامی روسیه علیه اوکراین در 24 فوریه 2022، علی الظاهر افکار عمومی و رهبران سیاسی اروپا را در محکوم کردن رفتار ستیزه جویانه روسیه جسورتر و متحدتر نموده و حال به نظر می رسد معادله امنیتی در شرق اروپا در آستانه یک تغییر اساسی قرار گرفته و سران اتحادیه اروپا متحدتر از پیش، به دنبال اتخاذ راهبرد جدید قدرت هوشمند در سیاست های این اتحادیه هستند. به گزارش سیناپرس، البته در این میان، چالش های متعددی پیش روی رهبران اروپایی قرار دارد که طی ماه هایی که از آغاز جنگ اخیر می گذرد، نشانه های آن با بروز پاره ای تردیدها میان پایتخت های اروپایی بر سر اتخاذ یک راهبرد واحد و جامع در مقابله با سیاست های دولت روسیه آشکار گشته و اکنون اتحادیه اروپا در میانه یک آزمون بزرگ برای دفاع از ارزش های نهادی و امنیت شهروندان خود در مقابله با تهدید روسیه قرار دارد.

این موضوع، مورد توجه محققانی از دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه گرفته تا آن را به شکلی دقیق تر بررسی کنند. در پژوهش این محققان، راهبرد قدرت هوشمند سیاست خارجی اتحادیه اروپا مقابل روسیه ارزیابی شده است.

در این پژوهش که با بازخوانی جدید و واقع گرایانه از مفهوم قدرت هوشمند در دیدگاه انترناسیونالیست های لیبرال شاخصه سازی شده است، با رویکردی توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و الکترونیکی سعی شده است به این سؤال اصلی پاسخ داده شود که راهبرد قدرت هوشمند چگونه می تواند منافع اتحادیه اروپا در تقابل با روسیه را تأمین نماید.

طبق نتایج به دست آمده از این تحقیق، اتحادیه اروپایی اخیراً با تدوین اسناد راهبردی در حوزه تشکیل نیروهای نظامی واکنش سریع، امنیت انرژی، تحریم های همه جانبه و تقابل با بنگاه های خبرپراکنی روسیه، گام های جدی در راستای کاهش وابستگی امنیتی، درون زایی امنیت، بیشینه سازی و موازنه سازی قدرت خود در تقابل با تهدیدات برداشته و خواهان ایفای نقش به عنوان یک بازیگر امنیتی فعال در آینده نظام بین الملل شده است.

محمدصادق محمدی، پژوهشگر مطالعات اوراسیای دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه و همکارش در این خصوص اظهار داشته اند: ناکامی سران اروپایی در جلوگیری از جنگ اخیر، چنین به نظر می رساند که ترکیب قدرت نرم اتحادیه اروپا و قدرت سخت ایالات متحده در حال از بین رفتن است، در حالی که روابط ترانس-آتلانتیک در حال بازسازی است، دولت روسیه نیز تلاش می کند جایگاه خود را در صحنه قدرت بین المللی بازتعریف کند. همه این عوامل و ملاحظات سبب گردیده تا اتحادیه اروپا نیز همپای رقیب دیرینه اش مسکو، در تلاش برای بیشنیه سازی و موازنه سازی قدرت خود برآید.

آنها می گویند: اکنون اعتقاد رهبران اروپایی مبنی بر این است که یک اتحادیه اروپایی مقتدر و پویا در امنیت و دفاع، در واقع مکمل ناتو بوده که به امنیت فرا-آتلانتیکی و جهانی کمک خواهد کرد و همچنین نظم جهانی مبتنی بر قانون را که هسته اصلی آن سازمان ملل متحد است، تقویت و تحکیم خواهد کرد. این اتحادیه همراه با ترویج نهادگرایی، تجارت آزاد و اشاعه ارزش های لیبرال در سطح بین المللی، به دنبال افزایش مؤلفه های قدرت سخت نظامی نیز بوده و خواهان رهبری قدرت در منطقه نفوذ خود است. البته اتحادیه اروپا به دلیل ویژگی های هویتی خود، اتخاذ سیاست منع اشاعه هسته ای، منافع سیاسی متفاوت اعضاء و نیز وابستگی به انرژی، تا مقطع کنونی همچنان نتوانسته است به اهداف امنیتی مورد نظر خود دست یابد.

طبق یافته های این پژوهش، اتحادیه اروپا به مرکزیت بروکسل به خوبی می داند در مسیر تبدیل شدن به یک بازیگر مؤثر امنیت جهانی، ابتدا بایستی با فوریت و قاطعیت در پی پایان دادن به وابستگی اروپا به منابع انرژی روسیه باشد؛ به همین جهت کمیسیون اروپا پنج بسته تحریمی گسترده و بی سابقه را در پاسخ به تهاجم روسیه علیه اوکراین تصویب کرده است. همچنین داده های مربوط به قیمت حامل های سوخت و انرژی در اروپا و قراردادهای مشترک با دیگر عرضه کنندگان انرژی در جهان، حاکی از وجود ذخایرعظیم انرژی در قاره سبز و آمادگی آن برای مواجه با چالش های احتمالی است.

محمدی و همکارش اعتقاد دارند: در گام بعدی و با ترویج صنعت دفاعی مستقل و مسلط اروپایی، اتحادیه اروپا احتمالا درصدد خواهد بود که یک ارتش اروپایی واحد و نیرومند ایجاد نماید و صرفاً بر تضمین های امنیتی ایالات متحده یا قدرت های هسته ای منفرد در اروپا اکتفا نکند. ضمن این که به مشارکت سازنده خود با ناتو ادامه دهد. در ادامه این اقدامات هم نیاز است تا اتحادیه اروپا به دنبال جایگزینی رژیمی بدیل یا مکمل با رژیم منع اشاعه هسته ای در میان دولت های اروپایی باشد تا بتواند بدون آن که تعهدات رژیم فوق را نقض نماید، بازدارندگی غیرهسته ای را در مقابل تهدیدات غیر اتمی رقبا به دست آورد.

به گزارش سیناپرس، این یافته های علمی پژوهشی در فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز متعلق به دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه منتشر شده اند.

گزارش: محمدرضا دلفیه

No tags for this post.