گامی برای در توانمند کردن کودکان در مدیریت مالی ؛
استانداردهای ملی آموزش سواد مالی شخصی تدوین شود

محققان کشور در یک پژوهش مهم و ارزشمند، به طراحی الگویی برای آموزش سواد مالی به دانش آموزان ابتدایی پرداخته اند که در صورت اجرایی شدن، می تواند به عنوان گامی مهم در توانمند کردن کودکان به توانایی های مدیریت مالی شناخته شود.

به گزارش سیناپرس، بر اساس تعریف یونسکو، سواد مالی در کنار سواد عاطفی، سواد ارتباطی، سواد رسانه ای، سواد تربیتی و سواد رایانه ای از جمله مولفه های سواد به شمار می رود. تعریف سازمان توسعه و همکاری اقتصادی از سواد مالی عبارت است از دانش و فهم مفاهیم مالی، خطرات و مهارت ها، انگیزه و اعتماد به نفس برای کاربرد این دانش به منظور تصمیم گیری های مؤثر در طیف وسیعی از زمینه های مالی، برای بهبود بهزیستی مالی افراد و جامعه و نیز ایجاد مشارکت در زندگی اقتصادی. سواد مالی شامل توانایی و اطمینان فرد برای استفاده از دانش مالی جهت تصمیم گیری های مالی است. به بیان دیگر، سواد مالی دربردارنده هر دو بعد دانش و کاربرد دانش است.

از دیدگاه محققان، پس از تایید شواهد اولیه مبنی بر این که کودکان 5 یا 6 ساله در مدارس ابتدایی می توانند مفاهیم مالی از جمله تحلیل هزینه و فایده و کمبود را درک کنند، مطالعات جدیدتر هم نشان داده اند آموزش سواد مالی به دانش آموزان دوره ابتدایی می تواند موجب ارتقای  سواد و دانش مالی، نگرش مالی و رفتارهای مالی مانند پس انداز در کودکان شود.

براساس شواهد پژوهشی حاصل از آن دسته پژوهش هایی که به بررسی سواد مالی دانش آموزان ایرانی پرداخته اند، این سواد بسیار پایین است؛ امری که اهمیت و ضرورت آموزش زودهنگام سواد مالی را خاطرنشان می کند. به گزارش سیناپرس، از سوی دیگر آموزش مفاهیم مالی در قالب درس های علوم اجتماعی فعلی اثر لازم را نداشته و بازنگری محتوای آموزشی این دروس به کرات پیشنهاد شده است.

پژوهشگرانی از دانشگاه فرهنگیان تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران با توجه به اهمیت این موضوع، اقدام به انجام تحقیقی کرده اند که در آن طراحی الگوی برنامه درسی سواد مالی برای دانش آموزان دوره ابتدایی در دستور کار قرار گرفته است.

در این پژوهش، محققان از طریق مصاحبه با 12 نفر از اساتید و متخصصان رشته برنامه‌ریزی درسی و آموزش ابتدایی، اقتصاد و امور مالی دانشگاه‌های شهر تهران با مرتبه علمی دانشیاری و استادی اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری و تحلیل کرده اند.

بر این اساس، آن ها مدلی را پیشنهاد کرده اند که مشتمل بر پنج عامل شامل زمینه‌های برنامه درسی، اهداف، محتوا، روش و ویژگی یادگیرندگان است.

نعمت الله موسی پور، محقق گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان تهران و همکارانش در این خصوص می گویند: حاصل این پژوهش طراحی الگوی برنامه درسی معتبری جهت آموزش سواد مالی برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی بود که دارای 21 شاخص به عنوان اهداف، 26 شاخص برای محتوا، 19 شاخص برای روش تدریس و 8 شاخص برای روش‌های ارزشیابی برنامه درسی ‌است. این الگوی طراحی شده می‌تواند راهنمای فرایند برنامه‌ریزی، اجرا و ارزشیابی برنامه درسی باشد.

آن ها می افزایند: اجرای برنامه درسی سواد مالی، مستلزم توجه همه جانبه به عناصر برنامه درسی مانند اهداف، محتوا، روش و ارزشیابی است. این عناصر در یک فرایند چرخشی از هدف شروع شده و پس از گذر از محتوا و روش به ارزش یابی می رسند. درنهایت با بازخورد حاصل از ارزشیابی، اهداف و محتوا مورد بازنگری قرار می گیرند.

در این تحقیق آمده است: آموزش سواد مالی در یک کلاس درس ابتدایی، امری در جهت آموزش مهارت زندگی به مصرف کنندگان کوچکی است که به زودی در قامت جوانان به طور مستقل با نیاز به تصمیم گیری در مسائل مالی روبرو می شوند. دستیابی به این اهداف و شایستگی های مورد انتظار، مستلزم توجه به نظام آموزش و پرورش و فراهم ساختن امکانات آموزشی و موارد دیگر است.

به گفته موسی پور و همکارانش، الگوی طراحی شده که مورد تأیید صاحب نظران برنامه درسی قرار گرفته است، می تواند راهنمای فرایند برنامه ریزی، اجرا و ارزشیابی برنامه درسی باشد.

آن ها پیشنهاد داده اند که استانداردهای ملی آموزش سواد مالی شخصی تدوین شده و برای سنجش و ارزشیابی برنامه درسی سواد مالی نظام مشخصی طراحی شود و موانع و مشکلات موجود در مسیر اجرای برنامه درسی سواد مالی متناسب با ساختار آموزش و پرورش و ویژگی های فرهنگی کشور مورد بررسی قرار گیرد.

این یافته ها را فصل نامه مطالعات برنامه درسی وابسته به انجمن مطالعات برنامه درسی ایران منتشر کرده است.

گزارش: محمدرضا دلفیه