ژن درمانی جدید برای نابینایی ارثی

دانشمندان علوم اعصاب ژن مهمی را انتقال دادند که بینایی را برای دو بیمار مبتلا به آموروز مادرزادی Leber بهبود بخشید.

به گزارش سیناپرس همدان، آموروز مادرزادی لبر (LCA) یکی از رایج ترین اشکال نابینایی ارثی در سراسر جهان است. نقص های بینایی ناشی از LCA از انواع جهش های ژنتیکی ناشی می شود که آبشار رخدادهای بیوشیمیایی اطلاعات را که با برخورد نور به شبکیه شروع می شود، مسدود می کند. تقریباً 3000 نفر در ایالات متحده با LCA زندگی می کنند.

گروهی از دانشمندان و چشم‌پزشکان به سرپرستی شانون بوئی، عصب‌شناس دانشگاه فلوریدا و یکی از بنیان‌گذاران Atsena Therapeutics، اخیراً از یک مداخله ژن درمانی موفق خبر دادند که دید در شب را در دو بیمار بالغ مبتلا به LCA بهبود بخشید. آنها نتایج خود را در مجله iScience منتشر کردند.

بوئی می گوید: اگر از مردم بپرسید که از دست دادن کدام یک از حواس پنجگانه خود سخت تر است، 99.9 درصد مردم بینایی خود را خواهند گفت.

هر دو بیمار در مطالعه اخیر دارای جهش در ژنguanylate cyclase 2D  (GUCY2D) بودند. هنگامی که نور به چشم برخورد می کند، یون های سدیم و کلسیم به سلول های گیرنده نوری سرازیر می شوند. این یک آبشار عصبی شیمیایی ایجاد می کند که اطلاعات بصری را به مغز می فرستد. برای اینکه این آبشار کار کند، گیرنده های نوری باید دپلاریزه شده و خاموش شوند. افراد مبتلا به جهش GUCY2D دارای گیرنده های نوری هستند که همیشه در وضعیت روشن گیر کرده اند. جهش‌های GUCY2D در درجه اول بر سلول‌های میله‌ای تأثیر می‌گذارند، گیرنده‌های نوری در چشم که در نور کم بهترین عملکرد را دارند، بنابراین جهش‌ها منجر به دید ضعیف در شب می‌شوند.

کنجی فوجیتا از Atsena Therapeutics می‌گوید: یک ویژگی خاص LCA که آن را از بسیاری دیگر از بیماری‌های ارثی شبکیه متمایز می‌کند این است که این بیماران، علی‌رغم کمبود شدید بینایی، معمولاً ساختارهای شبکیه‌ای دارند که به خوبی حفظ شده‌اند.

در کارآزمایی بالینی اخیر، جراحان به شبکیه چشم هر دو بیمار یک ناقل آدنوویروس حاوی یک کپی از نوع وحشی ژن GUCY2D تزریق کردند. در عرض چند روز، دید در شب هر دو بیمار با استفاده از آزمایش محرک میدان کامل (FST) بهبود یافت. این آزمایش به بیمار نیاز دارد که به یک گنبد بزرگ که از زوایای مختلف نور می‌تابد، نگاه کند. بوئی گفت: بیمار به معنای واقعی کلمه روی دکمه ای کلیک می کند که می گوید: بله، من می توانم آن نور را ببینم.

در عرض هشت روز پس از تزریق، سلول‌های میله‌ای در ناحیه تزریق در چشمان بیماران که غیرفعال بودند شروع به روشن شدن کردند. بهبود بینایی تا سه ماه پس از درمان ادامه داشت. این امر به ویژه قابل توجه است زیرا هر دو بیمار از بدو تولد دچار اختلال بینایی بودند. تا به حال، مشخص نبود که هر گونه درمانی برای بزرگسالان مبتلا به اختلال در حدت بینایی بتواند واقعا بینایی را بهبود بخشد. رفلکس مردمک هر دو بیمار نیز بهبود یافت و آنها شروع به شناسایی اشیا و افرادی کردند که قبل از درمان نمی توانستند ببینند.

فوجیتا گفت: یکی از بیماران پس از تزریق به ما گفت که برای اولین بار توانسته است ستاره ای را ببیند.

اولین ژن درمانی مورد تایید FDA برای هر بیماری، Luxturna بود که LCA را نیز درمان کرد اما ژن متفاوتی به نام پروتئین 65 کیلو دالتونی مخصوص اپیتلیوم رنگدانه شبکیه (RPE65) را هدف قرار داد. بوئی شاهد موفقیت Luxturna بود. خوشبخت بودم که در دوره‌ای که Luxturna در حال توسعه بود، تحصیلات تکمیلی را گذراندم. شما نمی توانید اهمیت چشم انداز برای توانایی ما در جهت یابی در زندگی را بیش از حد ارزیابی کنید.

موفقیت ژن درمانی اخیر برای LCA در ردپای Luxturna دنبال می شود. توماس آلمن، عصب شناس دانشگاه پنسیلوانیا که در این مطالعه شرکت نداشت، مشتاق این کار بود. او گفت: این ژن درمانی را به عنوان یک گزینه برای حداقل یک زیر گروه از بیماران مبتلا به این بیماری ها تایید و تثبیت می کند. اما این اولین گزارش از این نوع درمان است. ما باید ببینیم که آیا این تأثیر برای سال‌های آینده باقی خواهد ماند یا خیر.

یکی از محدودیت‌های درمان این است که فقط سلول‌های ناحیه تزریق را تحت تأثیر قرار می‌دهد. حجم کمتری از مایع کمتر به چشم فشار وارد می کند یا باعث تحریک چشم می شود، اما ممکن است به اندازه کافی با بافت چشم در تماس نباشد که بینایی را تحت تأثیر قرار دهد. مقدار حجمی که جراح می تواند تزریق کند، تعداد گیرنده های نوری را که می توانند ژن عملکردی GUCY2D را در طول درمان به دست آورند، محدود می کند، بنابراین تیم در حال کار بر روی یک ناقل آدنوویروس است که می تواند فراتر از محل تزریق فوری گسترش یابد. آنها امیدوارند که این امکان تزریق را در یک محل امن و محیطی دور از ناحیه مرکزی شبکیه فراهم کند، جایی که تزریق، خطر جدا شدن و آسیب احتمالی شبکیه را به همراه دارد.

منبع: drugdiscoverynews

مترجم: سید سپهر ارومیهء