خردسودگی؛ سفر به دیار فراموشی
آلزایمر شایع ترین نوع خردسودگی است که با شروع تدریجی و پیشرفتی مداوم همراه است. آلزایمربه تدریج حافظه و توانایی های ذهنی دیگر مانند تفکر، استدلال وقضاوت فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و وی را درانجام وظایف روزانه زندگی با مشکل مواجه می کند.
میزان شیوع آلزایمر رو به پیشرفت است به طوری که پیش بینی شده در سال 2050 بیش از 100 میلیون نفر در جهان به بیماری آلزایمر مبتلا شوند.بیشترین شیوع آلزایمر در سنین بالای 60 سال است، اما در موارد نادری در سنین 45 سالگی یا 30 سالگی هم دیده می شود.
حدود 500 هزار تا 600 هزار نفر در ایران مبتلا به آلزایمر هستند و بر اساس پیش بینی کارشناسان تا سال 2050 جمعیت سالمندان ایران به بیش از 26 میلیون نفر می رسد و به همین دلیل این قشر گنجینه های ارزشمند از علم و تجربه نیازمند برنامه ریزی برای ارائه خدمات هستند تا همانند اقشار دیگر جامعه با آرامش زندگی کنند.
دکتر فاطمه خمسه متخصص بیماری های مغز و اعصاب در گفت و گو با ایرنا در باره رابطه دمانس و سالمندی گفت:وقتی سن بالا می رود خیلی چیزها تغییر می کند؛ در سالمندی طبیعی، فعالیت بدن و مغز کند می شود اما هوش ثابت باقی می ماند همچنین از نظر بدنی و ذهنی انعطاف قبلی را نداریم و برای پردازش اطلاعات نیاز به وقت بیشتری داریم .
وی ادامه داد:در این شرایط اختلال حافظه رخ می دهد و هر چه سن بالاتر می رود بیشتر برای به خاطر آوردن اسامی افراد و مکان ها و خیلی چیزهای دیگر دچار مشکل می شویم.
این متخصص بیماری های مغز و اعصاب با بیان اینکه خردسودگی مجموعه ای از علائم و نشانه ها را توصیف می کند و به دلیل آنکه کمترین بار منفی را به همراه داشته باشد این واژه انتخاب شده است، گفت:دمانس می تواند به علل مختلفی ایجاد شود که بیماری آلزایمر یکی از شایع ترین آنها است.
وی با اشاره به اینکه آلزایمر یک بیماری پیش رونده است، اظهارکرد: با دارو می توان روند رو به پیشرفت آلزایمر را کند کرد اما متاسفانه هنوز درمان قطعی برای آن وجود ندارد.
این متخصص بیماری های مغز و اعصاب افزود: آلزایمر موجب می شود فرد قادر به انجام کارهای روزمره خود نباشد و توانمندی برنامه ریزی را از دست دهد. اختلال در روابط بین فردی و کارهای اجتماعی و در نهایت وابستگی کامل به اطرافیان برای انجام کارها از مراحل بعدی آلزایمر است.
وی ادامه داد:این بیماری دارای شروعی تدریجی اما پیشرفتی مداوم است که به تدریج حافظه و توانایی های ذهنی دیگر مانند تفکر، استدلال و قضاوت فرد را تحت تأثیر قرار می دهد و او در انجام وظایف روزانه زندگی با مشکل مواجه می شود.
**اختلال شناختی خفیف (MCI)
خمسه به اختلال شناختی خفیف (Mild Cognitive Impairment) در دوران سالمندی اشاره کرد و گفت:در این اختلال، فرد با حافظه و دیگر اعمال مغز مشکل پیدا می کند. این اختلال به قدری است که اطرافیان متوجه آن می شوند و در بررسی های شناختی نیز نشان داده می شود اما هنوز آنقدر شدید نیست که در زندگی روزانه بیمار ایجاد اختلال کند.
وی اظهار کرد :بیمارانی که دچار این اختلال شده اند احتمال بیشتری دارد که در آینده دچار بیماری آلزایمر و یا انواع دیگر دمانس شوند.
** دمانس
متخصص بیماری های مغز و اعصاب به دمانس اشاره کرد و توضیح داد: دمانس یا زوال عقل یک بیماری نیست بلکه یک اصطلاح عمومی است که علایمی را توصیف می کند که ممکن است با تعدادی از بیماریهای مختلف مغزی دیده شوند.
وی افزود :در دمانس اختلال حافظه رخ می دهد که به قدری شدید است که با زندگی روزمره بیمار ایجاد تداخل می کند و یکسری از اعمال مغزی فرد را مختل می کند.
خمسه گفت : حافظه اخیر ( عدم توانایی یادگیری مطالب جدید و بخاطر آوردن اطلاعات جدید) زبان ( عدم توانایی نوشتن یا صحبت کردن و یا درک لغات گفته و یا نوشته شده)،عملکرد بینایی –فضایی: ( توانایی درک و استفاده از نمادها و سمبولها و استفاده از نقشه و اینکه بتوانند بفهمند جای درست اشیا کجاست و غیره) و عملکرد اجرایی ( توانایی برنامه ریزی ، استدلال ، حل مسأله و تمرکز بر روی کار) از اعمالی است که فردی که مبتلا به دمانس قادر به انجام آن نیست .
وی علت شایع بیماری دمانس را آلزایمر عنوان کرد و گفت :بیماری آلزایمر یک بیماری آهسته پیشرونده است که به سلولهای مغز آسیب می زند همچنین سلولهای مغزی بیشتری آسیب می بینند و به مرور زمان بدتر می شوند.
خمسه بیان کرد :بیماری الزایمر ممکن است در 30، 40 و پنجاه سالگی دیده شده اما بیش از همه در افراد بالای 65 سال دیده می شود.
وی ادامه داد: اولین مشکلی که در مبتلایان به بیماری آلزایمر مورد توجه قرار می گیرد ، فراموشی است که به قدری شدید است که کار ، سرگرمی و زندگی اجتماعی فرد را دچار اختلال می کند .
متخصص بیماری مغز و اعصاب اضافه کرد: دیگر علایمی که به طور شایع دیده می شوند تغییر خلق ، مشکل در انجام چند کار به طور همزمان ، اشیا را در جای خود نگذاشتن ، تکرار مطالب ، گیج بودن و اختلال جهت یابی زمانی ، مکانی و شخصی و گم شدن در مکانهای آشنا است.
**دمانس عروقی
وی همچنین اظهار کرد: بسیاری از متخصصان بیماری مغزی-عروقی را دومین علت دمانس می دانند. دمانس عروقی وقتی رخ می دهد که لخته ،جریان خون به قسمتی از مغز را مختل می کند و موجب مرگ سلولهای آن قسمت از مغز می شود.
خمسه افزود :علایم دمانس عروقی طیف وسیعی دارد و بسته به قسمتهایی از مغز که درگیر می شوند علایم متفاوت خواهد بود. علایم شایع به صورت اختلال حافظه ، اشکال در تمرکز و گیجی است . تغییرات ممکن است ناگهانی و یا پلکانی باشند کسانی که دچار این نوع از دمانس می شوند ممکن است سابقه پرفشاری خون یا دیابت ، چربی خون ، بیماری قلبی و مصرف سیگارداشته باشند.
وی به دمانس با اجسام لویی اشاره کرد و گفت :در این نوع دمانس رسوب غیر نرمال پروتیینی به نام جسم لویی در مغز رخ می دهد. علایم این بیماری به صورت اختلال حافظه ، قضاوت و گیجی،اختلال حرکت به صورت کندی در راه رفتن ، لرزش ، اختلال تعادل و به زمین خوردن مکرر ،خواب آلودگی زیاد در روز،توهم بینایی،تغییر آگاهی در طول روز و یا هفته
بروز می کند .
وی همچنین به دژنرسانس قسمت پیشانی – گیجگاهی اشاره کرد و گفت :یک بیماری نادر است که قسمت پیشانی و گیجگاهی مغز را درگیر می کند و سریع تر از بیماری آلزایمر پیشرفت می کند و افراد با سن کمتر را درگیر می کند.
متخصص بیماری های مغز و اعصاب در این زمینه توضیح داد:اولین علامت اغلب به صورت تغییر شخصیت ،اختلال در قضاوت، برنامه ریزی و مهارتهای اجتماعی است این افراد شروع می کنند به رفتار بی ادبانه ، خروج از خط قرمزهای اجتماعی و اخذ تصمیم های نابخردانه و ممکن است بی تفاوت شوند و یا به عکس هیجان بیش از حد از خود نشان دهند.
به گفته وی پر خوری و مصرف مواد قندی فراوان و چاق شدن نیز از علایم این بیماری است.
خمسه به درمان این بیماری اشاره کرد و توضیح داد :با توجه به پیشرفت های علم پزشکی و تحقیقات جدیدی که درحال انجام است آینده این بیماران برای درمان نوید بخش است اما هم اکنون درمان به معنی پیشگیری از پیشرفت بیماری و کنترل علائم و اختلالات روانی و رفتاری مورد توجه است .
وی توصیه کرد: سالمندان برای پیشگیری به بیماری دمانس و آلزایمر به متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) مراجعه کنند.
