نخستین دانش آموخته دکتری "آب و هواشناسی" دانشگاه یزد از پایان‌نامه خود دفاع کرد

دکتر کمال امیدوار عضو هیات علمی گروه جغرافیا به عنوان استاد راهنمای این پایان‌نامه، گفت: تغییرات گردش‌های جوی باعث پیدایش الگوهای هوا و اشکالی از جریان‌های جوی می‌شوند که در مقیاس‌های زمانی متفاوتی رخ می‌دهند. وی با بیان این که الگوهای گردش جوی نقش مهمی در بروز رخدادهای طبیعی دارد، افزود: با توجه به وجود ارتباط تنگاتنگ میان الگوهای گردش جوی و عناصر اقلیمی، می‌توان پدیده‌های فرین آب و هوایی مانند سیل، خشکسالی  یا دوره‌های خشک و مرطوب را نیز به تغییرات الگوهای گردشی جو نسبت داد برای این منظور می‌توان با بهره‌گیری از نمایه‌هایی که بر اساس تغییرات متغیر بارش ساخته می‌شوند، نقش الگوهای گردشی جو را در ایجاد وکنترل دوره‌های خشک و مرطوب کوتاه مدت بررسی کرد.

امیدوار تصریح کرد: با توجه به اهمیت مساله هدف این پژوهش، توسعه و بکارگیری یک مدل همدیدی برای تعریف و تعیین گروه‌های الگوی گردشی جو و شناسایی الگوهای خشکسالی‌زا و بارش‌زا بر روی ایران مرکزی (اصفهان، کرمان و یزد) و ارتباط این دوره‌ها با شاخص‌های پیوند از دور است.

وی افزود: بدین جهت در این پایان‌نامه با تکیه بر رویکرد محیطی به گردشی، دوره‌های خشکسالی و تر سالی طی دوره آماری مشترک بلند مدت 30 ساله (2011 – 1982) در سطح 21 ایستگاه همدید استان‌های کرمان، یزد و اصفهان با استفاده از نمایه استاندارد بارش محاسبه شد و سپس با استفاده از تحلیل مولفه مبنا به روش ماتریس همبستگی و دوران آن به روش واریمکس بر روی داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز پانصد هکتوپاسکال و فشار سطح دریا به شناسایی عناصر اصلی تشکیل دهنده جریانات جوی پرداخته شد.

به گفته وی، در ادامه با کاربرد تحلیل خوشه‌ای به روش پیوند وارد بر روی نمرات مولفه‌ها الگوهای گردشی موجد خشکسالی و ترسالی شناسایی و داده‌های 18 الگوی ارتباط از دور نیز در قالب‌های مقایسه با داده‌های اقلیمی استان‌ها اخذ و بر اساس روش‌ها و مدل همبستگی و رگرسیون چند متغیره ارتباط بین شاخص خشکسالی‌های عمده منطقه و این الگوها استخراج شد.

امیدوار اظهار کرد: یافته‌های تحلیل مولفه‌ مبنا نشان داد که بیش از 42 درصد پراش داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتو پاسکال با گسترش کم‌ارتفاع جنب قطبی به عرض‌های پایین همراه است که سبب جنوبی‌ شدن مناطق پرارتفاع از قبیل پرارتفاع سیبری شده و بر روی منطقه‌ مورد پژوهش زبانه پرارتفاع یا پرفشار تشکیل می‌شود؛ بنابراین غالب بودن هسته‌های پرارتفاع بر روی منطقه که با ریزش هوای سرد، صافی هوا و بدون ابرناکی روبرو است و بیانگر آن است که ناپایداری در منطقه وجود ندارد که سبب صعود رطوبت موجود در جو شود و باعث کمی‌ بارش و بروز رخداد خشکسالی می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین در دوره‌های ترسالی هشت مؤلفه حاصله می‌تواند 94 درصد تغییرات داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل را تبیین کند.

به گفته‌ی وی، نتایج تحلیل مولفه‌ اصلی دوره‌ ترسالی نشان داد که مولفه‌ نخست بیشترین درصد ظهور نقش اصلی در میان الگوهای گردشی را دارد و تعیین کننده الگوی غالب در دوره‌ سرد سال است که گام منفی آن بیانگر پرفشار قطبی و سیبری است که دارای دو الگوی چشم گاوی جداگانه هستند و باقیمانده مولفه‌ها با توجه به گام‌های منفی و مثبت کانون‌ها نشان دهنده ناپایداری‌های جوی است که از سمت دریای مدیترانه و دریای سیاه و دریای سرخ به درون منطقه رخنه می‌کنند و سبب برون رفت منطقه از خشکسالی و رخداد ترسالی می‌شوند.

وی افزود: بررسی ارتباط شاخص SPI و الگوهای پیوند از دور نشان داد که در مجموع سالانه حدود 57.7 درصد تغییرات شاخص خشکسالی SPI استان اصفهان و حدود 63.8درصد تغییرات شاخص خشکسالی SPI استان کرمان و حدود 63.1 درصد تغییرات شاخص خشکسالی SPI استان یزد به وسیله الگوها تبیین می‌شود و در نهایت الگوهای چندمتغیره اسکاندیناوی (SCA) در استان اصفهان و الگوی اطلس شرقی (EA) در استان کرمان و الگوی حاره‌ای جنوب اقیانوس اطلس (TSA) در استان یزد به عنوان مؤثرترین الگوها تغییرات SPI سالانه را در ایران مرکزی توجیه می‌کنند.

به گزارش ایسنا، امیدوار در پایان نیز تصریح کرد: در طی انجام این پایان‌نامه، دو مقاله آی.اس.آی و دو مقاله علمی پژوهشی داخلی و دو مقاله همایش، چاپ و پذیرش شده و همچنین سه مقاله آی.اس.آی و یک مقاله علمی‌پژوهشی نیز در حال داوری و بررسی است.

No tags for this post.