«ابراز وجود» کلید تقویت خلاقیت کودکان

خلاقیت جزو پیچیده ترین و عالی ترین جلوه های ذهن آدمی است که بر مبنای تخیل و شهود بوده و انسان از آن به عنوان فرایندی ذهنی برای ایجاد ایده های نو استفاده می نماید. برای تداوم حیات انسان ها بر روی کره زمین، لازم است قدرت خلاقیت از سنین پایین در آن ها شکوفا گردیده و بدین ترتیب با استفاده از این توان مهم، توان غلبه بر مشکلات گوناگون زندگی را پیدا نمایند.

محققین تفکر خلاق را فرایند حس کردن مشکلات و مسائل، شکاف در اطلاعات، عناصر گم شده و چیزهای ناجور و سپس حدس زدن و فرضیه سازی در مورد این نواقص، آزمودن این فرضیات و بالاخره انتقال نتایج می دانند. بر این اساس تفکر خلاق مرکب از چهار عنصر اصلی در نظر گرفته می شود: «سیالیت» به معنای استعداد تولید اندیشه های فراوان، «ابتکار» به معنای استعداد تولید ایده های بدیع و غیرعادی، «انعطاف پذیری» به معنای استعداد تولید ایده های متنوع و گوناگون و «بسط» به معنای استعداد توجه به جزئیات.

برای تداوم حیات انسان ها بر روی کره زمین، لازم است قدرت خلاقیت از سنین پایین در آن ها شکوفا گردیده و بدین ترتیب با استفاده از این توان مهم، توان غلبه بر مشکلات گوناگون زندگی را پیدا نمایند.

با توجه به اهمیت فراوان توسعه و بهبود این ویژگی ارزنده در انسان از سنین پایین، یکی از محققین دانشگاه آزاد اسلامی از واحد تنکابن، پژوهشی را در خصوص تاثیر آموزش گروهی «ابراز وجود» بر میزان خلاقیت دانش آموزان دبستانی به انجام رسانده است. «ابراز وجود» و قدرت انجام آن که خود یکی از مهم ترین خصلت های  روانی انسان به حساب می آید، به ارائه پاسخ های مختلف و تصمیم گیری های انعطاف پذیر در موقعیت های پیش بینی نشده اطلاق می شود.

برای انجام این پژوهش، 30 نفر از دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی از شهرستان تنکابن مورد ارزیابی قرار گرفته اند. این افراد به دو گروه «آزمون» و «شاهد» تقسیم شدند و هر دو گروه در ابتدای آزمایش برای سنجش میزان خلاقیت تحت آزمونی به همین نام قرار گرفتند. سپس دانش آموزان مربوط به گروه آزمون به مدت 8 جلسه هفتگی یک ساعته تحت آموزش گروهی برای تقویت «ابراز وجود» قرار گرفتند. در انتهای آزمایش، مجددا از هر دو گروه تست خلاقیت گرفته شد و نتایج به دست آمده از میزان خلاقیت دو گروه با یکدیگر مقایسه شد.

 یافته های این پژوهش نشان می دهد که آموزش ابراز وجود به صورت گروهی می تواند به شکل معنی دار و قابل توجهی میزان خلاقیت دانش آموزان را افزایش دهد.

بر این اساس، آموزش های داده شده به این افراد که شامل مواردی چون: یادآوری موقعیت هایی که فرد در آن به صورت غیر جرات‌ورزانه عمل نموده، آشنایی با حقوق خود نظیر حق ابراز نظر و حق آزادی انتخاب، مواجهه با موقعیت های جدید و بررسی عکس العمل صحیح، بحث گروهی، فواید، مضرات و مدیریت خشم، توانایی نه گفتن و همچنین نحوه برخورد مناسب و موثر با انتقاد بوده است توانسته به شکل موفقیت آمیزی میزان خلاقیت و تفکر خلاق را در دانش آموزان افزایش دهد.

بنا بر اظهار مجری این پژوهش که یافته های آن در نشریه علمی پژوهشی «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» منتشر گردیده است، انجام چنین مطالعه ای با بررسی دیدگاه ها و بازخورد کودکان و والدین آن ها، می تواند نقطه شروع خوبی برای تحقیقات مشابهی در آینده بوده و کمبود دانش لازم در این زمینه را مرتفع سازد.

نویسنده: محمدرضا دلفیه

با اقتباس از: خلعتبری، ج. 1394. تعیین اثربخشی آموزش ابراز وجود بر میزان خلاقیت دانش آموزان پسر دوره ابتدایی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(3): 211-197.

لینک منبع

No tags for this post.