75 میلیون هکتار از اراضی کشور تحت تاثیر فرسایش آبی است
علی بالی روز چهارشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: گرم شدن زمین و تغییرات اقلیم بسیاری از کشورها از جمله ایران را تحت تاثیر قرار داده است؛ ایران از جمله کشورهایی است که این تغییرات تاثیرات منفی بر آن می گذارد به گونه ای که پیش بینی ها نشان می دهد تا چند سال آینده 1.5 تا 2 درجه افزایش دما خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه این افزایش دما باعث می شود آب با سرعت بیشتری تبخیر شود، افزود: بارندگی ها نیز کاهش یافته و یا نامنظم شده اند، بنابراین عوامل انسانی و طبیعی موجب فشار بیشتری بر اکوسیستم می شوند.
بالی به نقش انسان در کاهش منابع آبی و خشک شدن زمین اشاره کرد و گفت: کشاورزی های ناپایدار، استفاده بیش از حد از آب های زیرزمینی، شور و قلیایی شدن خاک، چرای بیش از حد دام، فشار زیاد به جنگل ها و مراتع و تغییر کاربری اراضی از جمله عوامل انسانی است که موجب می شود فعالیت های انسانی نقش تشدیدکننده را در کاهش منابع آبی و روند بیابان زایی ایفا کند.
وی افزود: در گزارش های مختلف سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، UNDP و سایر نهادها، به برخی راهکارها مانند معیشت جانبی، کاهش چرای دام، کاهش بهره برداری از سفره های آب های زیرزمینی، کاهش استفاده از کودها و سموم و کنترل فرسایش به عنوان راهکار اشاره شده است.
بالی اظهار کرد: امروزه فرسایش به عنوان عاملی در تخریب سرزمین در کشور ما به فراوانی دیده می شود به طوری که اکنون حدود 75 میلیون هکتار از اراضی کشور تحت تاثیر فرسایش آبی، 20 میلیون هکتار فرسایش بادی و حدود پنج میلیون هکتار تحت تاثیر فعالیت های کشاورزی قرار دارند که باید برای کنترل آن چاره ای اندیشیده شود زیرا ادامه این روند به توسعه بیابان در کشور دامن می زند.
وی گفت: مساله این است که همیشه گمان می کنیم بیابان در نواحی خشک و نیمه خشک وجود دارد، در حالی که این وضعیت به تدریج خود را در بخش هایی از مازندران و گلستان نیز نشان می دهد، اگر نخواهیم با جدیت به این مسائل فکر کنیم ممکن است 20 یا 30 سال دیگر بخش هایی از گلستان یا مازندران در معرض بیابانی شدن قرار گیرند.
بالی ادامه داد: ممکن است اکوسیستم جنگلی و جامعه گیاهی تغییر کند؛ برخی از گیاهان نابود و گونه های دیگری جایگزین آنها شوند، بنابراین در بحث بیابان زایی باید این حساسیت را داشته باشیم که ممکن است نه فقط در نواحی خشک و نیمه خشک مرکزی بلکه برای کل کشور نیز این مشکل رخ دهد.
وی تاکید کرد: موضوعی که در ایران نسبت به آن غفلت شده و نتوانستیم آن را عملیاتی کنیم با اینکه سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و استانداری ها هم درگیر آن هستند، بحث آمایش سرزمین است؛ در آمایش سرزمین است که می توان فهمید زیست بوم های حساس و شکننده چیست و در چه شرایطی قرار دارند.
بالی افزود: وقتی این زیست بوم ها شناسایی شوند، می توان برای آنها برنامه ریزی داشت، چالش های مختلفی در این زمینه وجود دارد که یکی از آنها این است که نحوه مدیریت و رویکرد یکپارچه برای حل یک موضوع را نداریم؛ به عنوان مثال وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست و استانداری ها در برخی موارد به رغم تمایل به همکاری، به دلیل برخی مشکلات ساختاری و قانونی نتوانسته اند همگرایی مناسبی داشته باشند.
** فرسایش
فرسایش آبی عبارت از جداسازی، جابجایی و از بین رفتن مواد خاک توسط آب است که این فرآیند ممکن است به شکل طبیعی انجام گیرد یا اینکه توسط فعالیت های انسان تشدید شود، شدت فرسایش ممکن است از بسیار آهسته تا بسیار سریع بسته به خاک و شرایط آب و هوایی و محیطی متغییر باشد.
وجود پوشش گیاهی مانعی برای فرسایش خاک است و زمانی که خاک لخت باشد آب در حال سقوط یا عبور با قدرت بیشتری به خاک برخورد می کند و یا از آن رد می شود که موجب پراکنده شدن دانه های خاک می شود و در این حالت فرسایش رخ می دهد و از آنجا که پوشش گیاهی کشور در حال کم شدن است، فرسایش خاک توسط آب های جاری و سیلاب ها بیشتر شده است.
فرسایش موجب از بین رفتن خاک سطحی می شود و ادامه این روند کارکرد آن را برای بخش های مختلف از جمله کشاورزی کاهش می دهد.
این فرسایش توسط باد و فعالیت های کشاورزی نیز به وجود می آید زیرا زمانی که باد می وزد و پوشش گیاهی وجود نداشته باشد، موجب جابجا شدن ذرات خاک می شود. در بخش کشاورزی نیز زمانی که کشاورزی زمین های خود را به علت بی آبی رها می کند، دیگر رطوبتی وجود ندارد تا ذرات خاک را در کنار هم نگه دارد بنابراین با هر حرکتی به هوا بلند می شود.
