رؤیت هلال ماه شوال در‌ آسمان‌ ایران

بخشی از این توفیق به بالارفتن تجربه منجمان ایرانی و کارشناسان تقویم و غنی‌شدن بانک داده‌های رصدی آنها در سال‌های اخیر مربوط است و روی دیگر آن به موقعیت فصلی واقع شدن ماه مبارک رمضان در ابتدای تابستان و مشخصه‌های نجومی مدار ماه باز می‌گردد که بحث فنی بوده و در اینجا مجال گشودن آن نیست؛ مسأله‌ای که به طور کلی موجب شده رؤیت هلال در این فصل نسبت به پاییز در مجموع پیچیدگی کمتری داشته باشد.

شامگاه امروز، 29 رمضان 1437 رصدگران هلال ماه در گوشه‌گوشه ایران برای رؤیت هلال ماه شوال رقابتی مسالمت‌آمیز انجام می‌دهند. خواه هلال را ببینند یا موفق به دیدن آن نشوند، در هر حال در جمع‌آوری یک داده ارزشمند‌ علمی مشارکت داشته‌اند. اکنون سوال مهم این است: آیا هلال ماه شوال امشب دیده می‌شود؟

ویژگی‌های هلال ماه در شامگاه امروز

اگر بخواهیم با نرم‌افزار ویژگی‌های هلال ماه را در شامگاه امروز بررسی و وضع آن را با تجارب قبلی‌مان در رؤیت هلال ماه مقایسه کنیم، به این نتیجه می‌رسیم هلال ماه در پهنه ایران با چشم غیرمسلح مشاهده‌ می‌شود و فقط در برخی مناطق شمالی برای رؤیت به ابزار اپتیکی مثل دوربین دوچشمی نیاز است. وضع رؤیت‌پذیری هلال شوال امسال در شامگاه 29 رمضان را در نقشه‌ روبه‌رو که بااستفاده از نرم‌افزارهای معتبر استخراج شده نیز می‌توانید ملاحظه کنید. با این حال این به معنی اعلام حلول عید سعید فطر برای فردا نیست و برای اطمینان کامل از محرز شدن رؤیت هلال در عمل باید تا ساعتی پس از غروب آفتاب و اعلام نظر مراجع ذی‌صلاح منتظر ماند.

برای دیدن هلال ماه چطور اقدام کنیم؟

بر هر فرد مسلمان که در ماه ضیافت پروردگار روزه‌داری کرده، فرض است خود برای دیدن هلال ماه شوال اقدام کند. با این حال شهادت دو مرد عادل یا اعلام حاکم شرع نیز برای اثبات اول ماه و نیت بر افطار در روز عید سعید فطر کافی است. اگر دوست دارید خودتان فرآیند رؤیت هلال ماه را تجربه کنید، کافی است هنگام غروب آفتاب امروز جایی باشید که افق مغرب در آن باز باشد. مغرب تقریبا همان جهتی است که آفتاب هر روز غروب می‌کند. افق مغرب باز، جایی است که مغرب شما با موانعی مثل کوه و درخت و ساختمان و… پوشیده نباشد و آفتاب در پشت عارضه‌ای غروب نکند، بلکه گویی به زیرزمین فرو رود. حالتی شبیه غروب خورشید در دریا که در آن افق کاملا باز است. در این حالت باید دقت کنید آفتاب دقیقا در چه موقعیتی نسبت به عوارض افق غروب می‌کند. به بیان دیگر خوب ببینید آفتاب هنگام غروب مثلا پشت کدام ساختمان، آنتن، دکل یا هر چیز دیگری که در دوردست‌ها قرار دارد پنهان می‌شود. در این حالت دست راست خود را دراز و با حالتی شبیه وجب کردن، انگشتان خود را باز کنید. انگشت کوچک را روی محل غروب خورشید در افق قرار دهید و ببینید انگشت شست شما چه موقعیتی از افق را نشان می‌دهد. دوسه انگشت بالاتر از موقعیت انگشت شست شما (که روی افق قرار گرفته است)، همان جایی در آسمان است که باید در آن دنبال هلال ماه باشید.

چند نکته مهم

توجه داشته باشید با گذشت زمان و تاریک‌تر شدن آسمان، ماه نیز هر لحظه به غروب نزدیک‌تر می‌شود. در این حالت گرچه تاریکی مجال بیشتری برای رؤیت هلال باریک ماه فراهم می‌کند، غبار غلیظ نزدیک افق می‌تواند مانعی برای رؤیت هلال ماه شود. پس سعی کنید در همان لحظات ابتدایی غروب آفتاب و حداکثر تا ده دقیقه پس از آن هلال ماه را پیدا کنید. اگر احیانا احساس کردید هلال را می‌بینید، اندکی تأمل کنید و 10 تا 15 ثانیه صبر کنید، چشمانتان را دو سه بار ببندید و باز کرده، بررسی کنید آیا باز هم هلال ماه را می‌بینید یا خیر. این کار از این جهت اهمیت دارد که تجربه نشان داده گاهی شکل یک ابر یا رد حاصل از دود هواپیما و حتی گاهی اوهام ناشی از تلاش ذهنی انسان برای دیدن هلال نازکی که به زحمت در روشنایی افق مغرب شامگاهی دیده می‌شود به خطا در تشخیص هلال ماه منجر شده است. در صورت رسیدن به یقین از دیدن هلال ماه می‌توانید خبر رؤیت را به اطرافیان خود بدهید و با دفاتر ائمه جمعه شهر خود تماس بگیرید و موضوع را گزارش دهید.

با این حال فراموش نکنید رؤیت هر هلال ابتدای هر ماه قمری، فنون مربوط به خود را دارد و با روش ساده‌ای که در این نوشتار شرح داده شد، قطعا همه هلال‌ها را به آسانی نخواهید دید.