باکتری ها، مقصر سرخی آب دریاچه ارومیه
به گزارش موسسه تحقیقات علوم شیلاتی و مرکز تحقیقات آرتمیای کشور، به دلیل ابراز برخی نگرانی ها در منطقه و رسانه های اجتماعی درباره رنگ قرمز آب دریاچه ارومیه گروه کارشناسی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور دلایل علمی این موضوع را بررسی کرد.
رنگ آب در همه دریاچه ها و منابع آبی بزرگ و عمیق تحت تاثیر رنگ مواد محلول یا جوامع میکروارگانیسم های موجود در آنها متغیر است. تغییر شرایط اقلیمی و اکولوژیکی در دریاچه ارومیه باعث ایجاد تغییر در جمع های میکروارگانیسم های آن شده است و این امر به نوبه خود تغییر رنگ آب این دریاچه را در پی دارد.
دریاچه ارومیه دریاچه ای بسته با شوری بالاتر از اشباع و در شرایط دمایی بالا در وضعیت فعلی و کمبود اکسیژن باکتری هایی نمک دوست از جنس های هالوباکتریوم و هولوکوکوس و آرکوباکترها به شدت تکثیر پیدا کرده، به طوری که تراکم آنها در این شرایط به حدود 103 تا 105 عدد در میلی لیتر آب دریا رسیده است.
این باکتری ها پروکاریوت هستند یعنی رنگیزه های داخل سلول آنها به صورت پراکنده در سیتوپلاسم و بدون غشاء محافظ قرار گرفته است، بنابراین براحتی نور خورشید را جذب و آن را منعکس می کنند که این امر باعث ایجاد رنگ قرمز مایل به صورتی تا زرشکی آب دریاچه ارومیه می شود.
نقش باکتری های شورپسند پروکاریوت بسیار قوی تر از نقش جلبک دونالیلا در رنگ قرمز آبهای اشباع از نمک نظیر دریاچه ارومیه است.
همچنین در شوری های بسیار زیاد جلبک دونالیلا ویریدس سبزرنگ کاهش و در عوض دونالیلا سالینای قرمز رنگ افزایش می یابد که می تواند دلیل دیگر قرمز شدن آب دریاچه باشد.
البته باید در نظر داشت چون جلبک دونالیلا یک موجود یوکاریوت (دارای هسته واقعی) است بنابراین رنگیزه کاروتن آن داخل اندامک های غشایی بنام کلروپلاست بسته بندی شده است که این امر جذب و انعکاس نور خورشید را بسیار تضعیف می کند.
به همین دلیل قسمت زیادی از رنگ قرمز دریاچه ارومیه (حدود 90 درصد) ناشی از وجود باکتری های شورپسند هالوباکتریوم هاست و جلبک دونالیلا نقش بسیار کمی (در حدود 15-10 درصد) در این تغییر رنگ آب ایفا می کند.
این باکتری های شورپسند هیچگونه اثر منفی بر بهداشت و سلامت انسانی ندارد و استفاده تفریحی و شنا در دریاچه ارومیه بلامانع است.
تغییر رنگ دریاچه ارومیه یک پدیده زیست محیطی محسوب می شود و با تابش بیشتر نور خورشید و افزایش دمایی آن در روزهای آینده تا پایان تابستان شاهد چنین تغییراتی رنگی خواهیم بود. البته شرایط کنونی چرخه زیستی آرتمیا را به دلیل قطع زنجیره غذایی آن دوباره به خطر انداخته است.
اشباع شدن شوری آب و افزایش شدید دما، رشد شمار باکتری های هالوفیل را در دریاچه ارومیه باعث شده و وجود این باکتری ها بتازگی از سوی برخی دانشمندان نیز گزارش شده است.
دریاچه ارومیه در شمال غربی ایران میان دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است.
مساحت این دریاچه در تابستان 2015 نزدیک 6 هزار کیلومترمربع بود که در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار می‌گیرد.
دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه بزرگ آب‌شور دنیاست.
این دریاچه به دلیل محدودیت منابع آبی در سالهای گذشته با بحران خشکی روبرو شده بود که ستاد احیای دریاچه ارومیه و سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیزداری اقدام هایی را برای احیای این دریاچه انجام داده اند.
