به کیسه پلاستیکی نه بگویید!

روز جهانی بدون کیسه پلاستیکی (International Plastic Bag Free Day) بدنبال آگاهی بخشی به مردم جهان درخصوص خطرات کیسه های پلاستیکی برای محیط زیست و ارائه راه حل های جایگزین برای استفاده کمتر از این نوع کیسه هاست.

ورود کیسه های پلاستیکی به چرخه خرید مردم

کیسه های پلاستیکی از سال 1977 به سوپرمارکت ها و فروشگاه های بزرگ راه پیدا کرده و به سرعت جایگزین زنبیل های خرید و پاکت های کاغذی شدند. استقبال از این کیسه ها (از سوی فروشندگان) بدلیل ارزان تر بودن هزینه تولید نسبت به نمونه های کاغذی، کم حجم تر بودن و نیاز به فضای کمتر برای نگهداری بود. 

آمارهای جهانی چه می گویند؟

سالانه در جهان حدود 500 میلیارد تا یک تریلیون کیسه پلاستیکی استفاده می شود؛ یعنی حدود یک میلیون کیسه پلاستیکی در هر دقیقه!

بجز این رقم، بطورمثال در سال 2002 حدود 4 تا 5 تریلیون کیسه پلاستیکی دیگر شامل کیسه های زباله بزرگ، کیسه های ضخیم خرید و کیسه های نازک (برای پوشش مواد غذایی) تولید شدند که 80 درصد این کیسه های پلاستیکی در آمریکای شمالی و اروپای غربی مورد استفاده قرار گرفتند.

سالانه در جهان حدود 500 میلیارد تا یک تریلیون کیسه پلاستیکی استفاده می شود؛ یعنی حدود یک میلیون کیسه پلاستیکی در هر دقیقه!

گزارش شورای دفاع از منابع طبیعی (NRDC) آمریکا در سال 2008 نشان می دهد، هر خانواده آمریکایی سالانه از 1500 کیسه پلاستیکی خرید استفاده می کند. شهروندان اتحادیه اروپا نیز بطور متوسط سالانه از 200 کیسه پلاستیکی استفاده می کنند.

بحرانی به نام کیسه های پلاستیکی

تجزیه طولانی مدت پلاستیک در طبیعت، اصلی ترین مشکل است. با در نظر گرفتن این نکته که مدت زمان تجزیه پلاستیک در طبیعت حدود 500 سال است، برای تجزیه 10 تریلیون کیسه پلاستیکی مصرف شده در 10 سال، چقدر زمان لازم است؟

از سوی دیگر، تولید کیسه های پلاستیکی نیازمند نفت، گاز طبیعی و مواد شیمیایی است که باعث آلودگی هوا می شوند. این درحالیست که بسیاری از شهرهای جهان با مشکل آلودگی هوا دست به گریبان هستند.

دانشمندان تخمین می زنند که هر مایل مربع از اقیانوس ها حاوی 46 هزار قطعه پلاستیکی شناور در آب است. این زباله های پلاستیکی مانند اسفنج عمل کرده و مواد شیمیایی را به سمت خود جذب می کنند که این مسأله، سلامت موجودات دریایی را بشدت تهدید می کند. دست کم 267 گونه مختلف دریایی از آلودگی ناشی از زباله های پلاستیکی رنج می برند.

بخشی از این زباله های پلاستیکی شناور در آب اقیانوس ها، کیسه های پلاستیکی هستند که در صورت بلعیده شدن توسط موجودات دریایی، باعث خفگی آنها می شوند.

برنامه کشورها برای کاهش مصرف کیسه پلاستیکی

"کیسه های خریدی که به تاریخ پیوستند"، تیتری بود که خبرگزاری فرانسه در خصوص ممنوعیت عرضه کیسه های پلاستیکی در سوپرمارکت ها و فروشگاه های این کشور نوشت.

براساس این برنامه که در آستانه روز جهانی بدون کیسه پلاستیکی و از روز جمعه اول ژوئیه (11 تیر) به صورت سراسری در کل فرانسه اجرایی شد، توزیع کیسه های خرید پلاستیکی با ضخامت کمتر از 50 میکرومتر و در هر اندازه، در تمامی فروشگاه ها شامل سوپرمارکت و هایپرمارکت، فروشگاه مواد غذایی، نانوایی و قصابی این کشور ممنوع شد.

"کیسه های خریدی که به تاریخ پیوستند"، تیتری بود که خبرگزاری فرانسه در خصوص ممنوعیت عرضه کیسه های پلاستیکی در سوپرمارکت ها و فروشگاه های این کشور نوشت.

این برنامه طی دو مرحله اجرا می شود: از اول ژوئیه 2016 استفاده از کیسه های خرید پلاستیکی کم وزن در فروشگاه ها ممنوع شد و از اول ژانویه 2017، استفاده از کیسه های پلاستیکی برای بسته بندی میوه و سبزیجات ممنوع می شود.

از تاریخ 5 اکتبر 2015، تمامی سوپرمارکت ها و فروشگاه ها در انگلیس مبلغ 5 پنس را به عنوان هزینه اجباری استفاده از کیسه های پلاستیکی دریافت می کنند. با اتخاذ این روش، مصرف کیسه های پلاستیکی در فروشگاه های این کشور 78 درصد کاهش یافته است. این هزینه یا به عبارتی جریمه باعث شده است که میزان استفاده از کیسه های پلاستیکی در بین خریداران آنلاین نیز به نصف کاهش پیدا کند.

این طرح، تشویق مردم به استفاده نکردن از کیسه های پلاستیکی است و هدف نهایی آنها، پرداخت نکردن این هزینه از سوی مردم است که در اصل، به معنای عدم استفاده از کیسه های پلاستیکی هنگام خرید است.

آلمان نیز بدنبال کاهش استفاده از کیسه های پلاستیکی در این کشور است. از آوریل سال 2017 میلادی، مبلغ 20 سنت به عنوان هزینه یا جریمه استفاده از کیسه های خرید پلاستیکی در فروشگاه های این کشور از مردم دریافت خواهد شد.

وزارت محیط زیست آلمان امیدوار است، سرانه سالانه استفاده از کیسه های پلاستیکی توسط شهروندان این کشور را از 71 به 40 کیسه تا سال 2025 کاهش دهد. 

طرح های مشابهی نیز در سایر کشورهای جهان از جمله آمریکا، آفریقای جنوبی، استرالیا، اسکاتلند، ایتالیا، ایران، ایرلند، برزیل، دانمارک، چین و هند اجرا می شوند.

راهکارهای استفاده کمتر از کیسه پلاستیکی

آگاهی بخشی به مردم و افزایش مشارکت آنها، در کنار برنامه های ممنوعیت استفاده از کیسه های پلاستیکی، اعمال جریمه و مشارکت گسترده کشورهای مختلف جهان می تواند به حل معضل کیسه های پلاستیکی کمک کند. راهکارهای مختلفی برای کاهش سرانه مصرف کیسه پلاستیکی وجود دارند:

• از کیسه های پارچه ای – نمدی استفاده کنید

کیسه های پارچه ای یا نمدی، گزینه مناسبی برای جایگزین شدن با کیسه های پلاستیکی هستند. این کیسه ها سبک بوده و براحتی در کیف جای می گیرند و می توان از آنها در هنگام خرید استفاده کرد.

• از کیسه های زیست تخریب پذیر استفاده کنید

کیسه های زیست تخریب پذیر اغلب از سیب زمینی یا نشاسته ذرت تهیه می شوند. هزینه تولید این کیسه های بیشتر از نمونه های پلاستیکی و کاغذی است، اما کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می کنند.

• از کیسه های خرید، چندبار استفاده کنید

یک راهکار ساده، استفاده چندباره از کیسه های پلاستیکی بویژه کیسه های ضخیم تر است. درصورت سالم بودن و پاره نشدن کیسه های پلاستیکی می توانید از آنها در خریدهای بعدی نیز استفاده کنید.

• از پاکت های کاغذی – مقوایی استفاده کنید

کارشناسان توصیه می کنند که هرگز نان داغ را در کیسه های پلاستیکی قرار ندهید. از پاکت های کاغذی می توانید برای خرید نان و شیرینی استفاده کنید. این کار با یک تیر دو نشان زدن است؛ از این طریق هم به کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی و هم به حفظ سلامت خود کمک کرده اید.

از پاکت های مقوایی که اغلب از کاغذهای بازیافتی تولید می شوند، می توانید برای خریدهای سنگین تر مثل کیف و کفش  لباس یا کتاب استفاده کنید.

• از زنبیل های پلاستیکی، حصیری یا بافتنی استفاده کنید

زنبیل های پلاستیکی، حصیری – کنفی یا کیسه های بافتنی از مقاومت خوبی برخوردار هستند و می توانید در هنگام خرید، از آنها به جای کیسه های پلاستیکی استفاده کنید. این زنبیل ها امروزه در طرح ها، مدل ها و اندازه های متفاوت، در اختیار مردم قرار دارند.

در ایران، 21 تیر به نام "روز بدون نایلکس" نامگذاری شده است که در گزارش جداگانه ای در همین روز، سرانه مصرف کیسه پلاستیکی در ایران، اقدامات شهرداری و کمپین های دوستدار محیط زیست برای کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. 

 

منابع: plasticbagfreeday / inspirationgreen / euronews / theguardian / nytimes / sprep 

گزارش: معصومه سوهانی

 

No tags for this post.