ارتقا و رشد تولید علم برتر در ایران
دکتر محمدجواد دهقانی گفت: به تازگی پایگاه استنادی تامسون رویترز (آی.اس.آی) گزارش استنادی نشریاتش (جی.سی.آر) را روزآمد کرد، به نحوی که ضرایب تاثیر نشریات و در نتیجه کیفیت نشریات در سال 2015 قابل دسترس شدند.
وی خاطرنشان کرد: براساس ضریب تاثیر، میزان اثرگذاری نشریات یا کیفیت آنها مشخص می شود و طبقه بندی معمول تقسیم نشریات به چارک های مختلف بر همین اساس است. در این تقسیم بندی به ترتیب نشریات چارک اول دارای بالاترین میزان کیفیت یا اثرگذاری و نشریات چارک چهارم دارای کمترین میزان اثرگذاری یا کیفیت هستند.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با یادآوری این موضوع که در این سال نیز نشریات در چارک های اول، دوم، سوم و چهارم قرار گرفتند، ادامه داد: تقریبا هر یک از چارک ها تعداد برابری از نشریات را در بر می گیرد.
دهقانی گفت: اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی آی.اس.آی تا تاریخ 11/4/1395 بیانگر آن است که تعداد مدارک کشور در مجلات چارک اول در سال 2015 نسبت به سال قبل از آن افزایش یافته است بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که پژوهشگران و دانشگاه ها کشور مرتبا در حال ارتقا سطح کیفی پژوهش هایشان هستند.
سرپرست ISC گفت: در سال 2010 جمهوری اسلامی ایران سه هزار و 388 مدارک در مجلات چارک اول منتشر کرده بود. این مقدار در سال 2011 به پنج هزار و 94 مورد رسید. در سال 2012 مجددا میزان تولیدات علمی کشور در این دسته از مجلات افزایش یافت و به پنج هزار و 567 مدرک رسید.
دهقانی گفت: در سال 2013 کمیت تولید علم برتر کشور دوباره افزایش یافت و به پنج هزار و 824 مورد رسید. در سال 2014 نیز تعداد مدارک کشور در مجلات چارک اول مجددا افزایش یافت و به شش هزار و 625 مورد رسید. در آخرین سال قابل محاسبه یعنی در سال 2015، کیفیت پژوهش های کشور نسبت به سال 2014 افزایش یافت و به شش هزار و 854 مورد رسید. تعداد مدارک کشور با کیفیت کشور در سال 2015 نسبت به سال 2010 دو برابر شد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با اشاره به اینکه بعد از نشریات چارک اول نشریات چارک دوم قرار دارند، گفت: این نشریات از لحاظ کیفیت در طبقه نیمه برتر تولید علم دنیا قرار می گیرند که همان 50٪ برتر است. تعداد مدارک کشور در مجلات چارک دوم نیز در طول شش سال گذشته افزایش یافته است.
دهقانی در ادامه گفت: در سال 2010 تعداد 4009 مدرک در مجلات چارک دوم منتشرشده بود. در خلال سال های 2011 تا 2013 به ترتیب 6967، 7315 و 7681 مدرک از جمهوری اسلامی ایران در مجلات چارک دوم منتشر شد. در سال 2014 این رقم مجددا افزایش یافت و به 7852 مورد رسید. در سال 2015 شاهد افزایش مجدد حجم تولید علم کشور در مجلات چارک دوم نسبت به سال 2014 هستیم به نحوی که تعداد مدارک در این سال به 8813 مورد رسید که نشان دهنده یک رشد 12٪ ( دوازده درصد) نسبت به سال قبل از آن است. در مقایسه با سال 2010 حجم مدرک منتشر شده کشور در مجلات چارک دوم نیز همانند چارک اول دوبرابر شد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: یکی از شاخص های اساسی مورد تاکید در اسناد بالادستی دستیابی به مرجعیت علمی در سطح بین المللی است، لذا انتخاب راهبرد مناسب در جهت ارتقای سطح اثرگذاری تولیدات علمی در کنار افزایش کمیت این تولیدات، از اهمیت فراوانی برخوردار است.
وی یکی از راهبردهای مناسب را جهت دهی به انتشارات علمی به مفهوم انتخاب نشریات هدف برای نشر نتایج پژوهش های جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد.
دهقانی افزود: پژوهش های علم سنجی نشان داده اند که هر قدر کیفیت و اثرگذاری نشریات بالاتر باشد، نتایج پژوهشی که در آنها منتشر می شود نیز از اثرگذاری بالاتری برخوردار است، عاملی که به طور مستقیم بر افزایش مرجعیت علمی کشور اثر می گذارد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: رشد کمیت تولید علم از شروط لازم برای توسعه علمی است، اما شرط کافی نیست.
وی افزود: سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری نیز بر ابعاد مختلف توسعه علمی تاکید دارند و توسعه علمی در مسیر ایجاد ثروت و قدرت با حفظ ارزش های اسلامی را مورد توجه قرار داده اند.
دهقانی با اشاره به این که در دنیای علم استنادها یا ارجاعات بیانگر میزان استفاده جامعه علمی از علم تولید شده هستند، گفت: ارجاع به معنی محل رجوع قرار گرفتن است و تمامی پژوهش های منتشر شده در دنیای علم به یک اندازه ارجاع دریافت نمی کنند، بلکه تعداد اندکی از مدارک بیشترین تعداد ارجاعات را دریافت می کنند.
وی افزود: هر چند پایگاه های استنادی مدعی هستند که معتبرترین مجلات بین المللی را نمایه سازی می کنند، اما درجه اهمیت و اعتبار این نشریات با یکدیگر برابر نیست که دلیل آن تفاوت در میزان ارجاعاتی است که به این گروه از نشریات صورت می گیرد.
دهقانی تاکید کرد: هر چه میزان ارجاع به نشریات بیشتر باشد کیفیت آنها نیز بالاتر است. هر چند ضریب تاثیر نشریات مبتنی بر یک فرمول خاص محاسبه می شود، اما اساس این محاسبه را ارجاعات یا همان استنادها تشکیل می دهند.
