حوزه علوم انسانی می تواند به رشد علمی کشور کمک کند
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر خود با جمعی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه ها بر اهمیت «افزایش سرعت رشد علمی در دانشگاه ها و مراکز علمی» و «ایجاد و تقویت احساس هویت افتخارآمیز ایرانی-اسلامی در جوانان» تاکید کردند.
حمیدرضا طیبی، رییس جهاد دانشگاهی، در گفت و گو با ایرنا درباره عوامل موثر در افزایش سرعت رشد علمی کشور، به ضرورت بهره برداری بیشتر از حوزه علوم انسانی اشاره کرد و افزود: متاسفانه حوزه علوم انسانی در مجلات بین المللی حضور جدی ندارد و تنها شش تا هفت مورد از مقالات ما این حوزه در مجلات بین المللی چاپ و نمایه می شود.
طیبی در خصوص راهکار موثر برای کمک به تقویت این حوزه، گفت: لازم است برای انتشار و نمایه سازی مقالات حوزه علوم انسانی در مجلات خارجی معتبر، آموزش زبان های خارجی در حوزه علوم انسانی تقویت شود.
وی با اشاره به این که اگر این اتفاق رخ دهد، یقینا جهش زیادی در تولید مقالات خواهیم داشت، گفت: در حال حاضر مجلات علمی و پژوهشی بسیار خوبی در حوزه علوم انسانی داریم اما اغلب آنها به زبان فارسی است که باید به زبان های خارجی معتبر منتشر شوند.
طیبی ادامه داد: حوزه های علمیه هم کارهای مناسبی را انجام می دهند و مجلات علمی خوبی توسط آنان منتشر می شود.
وی افزایش میزان ارجاعات به مقالات دانشمندان و محققان ایرانی را ضروری خواند و تحقق این امر را در گرو ارتقای کیفیت مقالات دانست و ادامه داد: در کنار افزایش کمیت مقالات، باید به دنبال کیفیت مقالات هم باشیم تا ارجاعات به آنها افزایش یابد.
به گفته رییس جهاد دانشگاهی، در تحقیقات پایه باید کار به صورت کاملا ماموریت محور انجام شود و علاوه بر این، خودداری از موازی کاری در کارهای تحقیقاتی و پژوهشی اهمیت بسیار دارد.
** تقاضا برای تولید علم در کشور به وجود آید
طیبی ایجاد تقاضا برای تولید علم را از دیگر عوامل موثر در افزایش رشد علمی کشور برشمرد و افزود: زمانی که تقاضا برای تولید فناوری پیشرفته در هر زمینه ای اعم از علوم انسانی، هنر و مهندسی، پزشکی و کشاورزی وجود داشته باشد، این موضوع محقق خواهد شد.
طیبی ایجاد تقاضا برای فناوری پیشرفته را مستلزم تبدیل اقتصاد ملی مبتنی بر فروش مواد طبیعی مانند نفت به اقتصاد متکی بر تولید رقابتی دانست.
وی ادامه داد: هیچ فناوری پیشرفته ای به وجود نمی آید مگر با فعالیت های علمی و تحقیقات کاربردی پیشرفته، لذا چرخه منتهی به تولید علم از تقاضا برای فناوری پیشرفته شکل می گیرد.
رییس جهاد دانشگاهی سرمایه گذاری دولت در تحقیقات بنیادی در علوم پایه و فناوری های نوین مانند نانو، بیوتکنولوژی و علوم شناختی را راهکار دیگری در زمینه ایجاد تقاضا برای تولید علم برشمرد و اظهار کرد: سرمایه گذاری و برنامه ریزی دولت باید برای صاحب فناوری شدن به منظور تامین نیازهای جامعه و صنعت انجام پذیرد تا ضمن ایجاد ارزش افزوده، زمینه برای کسب درآمد فراهم شود.
طیبی ادامه داد: اگر بنا بر پیشرفت فعالیت های دانش بنیان گذاشته شود و سیاسیون نیز حول این موضوع به وفاق ملی برسند، مهمترین موضوع پس از این مرحله تعیین اولویت های توسعه علمی و فناورانه کشور است.
رییس جهاد دانشگاهی بیان کرد: اگر توسعه صنعتی کشور، مبنای اصلی توسعه اقتصادی دانش بنیان است، باید صنایع پیشران و اولویت دار کشور بی درنگ مشخص شوند و تمام تلاش ها حول این محور انجام گیرد.
** رساله های دانشجویی کار نو و موضوع جدیدی را به مرز دانش اضافه کنند
وی با اشاره به این که دانشجو باید کار نو و جدید انجام دهد، اظهار کرد: رساله دانشجویی باید کار نویی باشد و بحث و موضوع جدیدی را به مرز دانش اضافه کند. به طور طبیعی، این موضوع به شکل مقاله قابل ارائه خواهد بود.
طیبی همچنین با بیان این که بخشی از رشد علمی براساس شاخص تعداد مقالات سنجیده می شود، گفت: برداشتن شرط مقاله ISI برای ارتقای استادان دانشگاه ها و حذف شرط داشتن مقاله ISI برای دفاع دانشجویان دکترا از رساله می تواند در کاهش مقالات نمایه شده در ISI موثر باشد.
وی ادامه داد: برای ارتقای استادان، این موضوع مطرح شد که لازم است روی مقاله تمرکز کمتری صورت بگیرد و توجه، بیشتر به سمت فعالیت های تحقیقاتی و کار با صنعت باشد و بر این اساس، شرط داشتن مقالات ISI برای ارتقا استادان برداشته شد.
طیبی با اشاره به این که حجم زیادی از مقالات ما متعلق به دانشجویان مقطع دکترا است، اظهار کرد: این دانشجویان برای ارائه رساله خود موظف به داشتن یک یا دو مقاله ISI بودند که این شرط هم تقریبا برداشته شده است. اگر مقالات آنها در مجلات علمی پژوهشی داخلی هم منتشر شود، ایرادی ندارد.
وی ادامه داد: بسیاری از مجلات علمی و پژوهشی داخلی در مجلات معتبر جهانی نمایه نمی شوند که این موضوع هم می تواند تاثیری بر کاهش رشد علمی کشور داشته باشد.
طیبی اظهار کرد: همچنین در سال های گذشته به دلیل تحریم، بخشی از استادان و دانشجویان دکترا نتوانستند در کنفرانس های بین المللی معتبر شرکت کنند و بخشی از مقالاتی که در ISI نمایه می شود، از کنفرانس های معتبر بین المللی است.
رییس جهاد دانشگاهی افزود: عده ای سیاسی شدن فضای دانشگاه ها و متزلزل بودن مدیریت دانشگاه ها را عامل کاهش رشد علمی می دانند که من به این موضوع چندان اعتقاد ندارم.
