پرورش خلاقیت و رشد اجتماعی کودکان با نقاشی‌درمانی
دوران کودکی، اساسی ترین دوران زندگی آدمی است که در طول آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل می گیرد. به اعتقاد محققین «کودکان در سنین پایین، صرفا به توجه و مراقبت جسمانی نیاز ندارند، بلکه این توجه باید همه ابعاد وجودی آن ها شامل رشد اجتماعی، عاطفی، شخصیتی و هوشی را نیز دربرگیرد. این ابعاد عوامل اساسی تعیین کننده شخصیت یک انسان هستند که از دوران حساس کودکی پایه گذاری شده و شکل می گیرند.»
فعالیت های هنری در افزایش تجربیات کودکان موثر بوده و موجب تشویق و تحریک آنان به سوی کارهای نو و خلاق می شود و باعث می شود آنان نقش واقعی خود را در جهان یافته، ذهن قوی تر و انتزاعی تری داشته و شخصیت خود را پرورش دهند. در این میان یکی از مهم ترین فعالیت های هنری، نقاشی است. بر اساس دیدگاه دانشمندان، نقاشی کودک، مبین تصویری از احساس کودک نسبت به خود است یا نشان دهنده چیزی است که می خواهد. لذا نقاشی کودک یک پیام مهم به حساب می آید.
بر اساس دیدگاه دانشمندان، نقاشی کودک، مبین تصویری از احساس کودک نسبت به خود است یا نشان دهنده چیزی است که می خواهد. لذا نقاشی کودک یک پیام مهم به حساب می آید.
در این رابطه، پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه تربیت معلم در خصوص اثربخشی نقاشی و نقاشی درمانی بر خلاقیت و رشد اجتماعی کودکان چهار تا شش ساله مطالعه ای را به انجام رسانده اند.
در این پژوهش کاربردی، تعداد 30 نفر از کودکان دختر و پسر چهار تا شش ساله از مهدکودک های منطقه دو بهزیستی تهران مورد بررسی قرار گرفته اند.
نحوه انجام این مطالعه بدین شکل بوده که ابتدا کودکان به دو گروه «آزمایش» و «کنترل» تقسیم شده و میزان خلاقیت و رشد اجتماعی آن ها با کمک گرفتن از روش پرسش نامه ای مورد سنجش قرار گرفت. سپس کودکان گروه آزمایش به مدت 12 جلسه به صورت گروهی تحت نقاشی درمانی قرار گرفتند، در حالی که گروه دیگر، فقط برنامه طبیعی خود را طی می کردند. بعد از گذشتن طول دوره آزمایش، کودکان مجددا برای میزان خلاقیت و رشد اجتماعی بررسی علمی شدند.
یافته های این تحقیق نشان می دهد که انجام تمریناتی از قبیل کشیدن نقاشی آرزوها، نقاشی با اشکال ناقص، نقاشی با 
دست مخالف، ترسیم اشکال متنوع با استفاده از اشکال هندسی، نقاشی با چشم بسته، نقاشی بر اساس تخیلات و داستان های دیگران و در کل مواردی نظیر این ها، به طور چشمگیری موجب رشد و افزایش خلاقیت کودکان شده و رشد اجتماعی آن ها را نیز بهبود می بخشد.
بنا بر نظر محققین فوق، از میان فعالیت های انجام شده در جلسات، کشیدن نقاشی به صورت نوبت به نوبت اما با شرکت همه اعضای گروه، نقاشی گروهی به صورت همزمان و با همکاری یکدیگر، تعویض مداد رنگی ها با یکدیگر حین نقاشی، هدیه دادن نقاشی ها به هم و موارد مشابه این ها، می تواند در افزایش رشد اجتماعی کودکان تاثیرگذار باشد.
مجریان این پژوهش، در انتهای گزارش علمی پژوهشی خود که در نشریه «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» منتشر شده است پیشنهاد نموده اند که به منظور آگاهی و شناخت والدین، جلسات توجیهی به منظور به کارگیری نقاشی در جهت ارتقای توانایی های خلاق و رشد اجتماعی کودکان برگزار شود. همچنین برای آموزش به مربیان مراکز پیش دبستانی در مورد چگونگی به کارگرفتن نقاشی و سایر فعالیت های هنری در جهت کمک به بهبود مهارت های روان شناختی مختلف کودک، کارگاه های تخصصی برگزار گردد.
نویسنده: محمدرضا دلفیه
با اقتباس از: رکنی، م.، زاده محمدی، ع. و نوابی نژاد، ش. 1394. بررسی اثربخشی نقاشی درمانی بر خلاقیت و رشد اجتماعی کودکان 4 تا 6 ساله. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(3): 196-173.
No tags for this post.
