تولید داروی ضد سرطان با نانوکاتالیست مغناطیسی
به گزارش ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری،در طی دهه‌های اخیر، نانوذرات اکسید فلزی به دلیل خواص منحصر به‌فرد فیزیکی و شیمیایی،کاربردهای بسیاری در شاخه‌های مختلف علوم از قبیل فیزیک، شیمی و پزشکی یافته‌اند.
در حوزه کاتالیست‌ها، نانوذرات اکسید فلزی را می‌توان به‌منظور تسریع فرایند تبدیل ترکیبات آلی به یکدیگر مورد استفاده قرار داد. از جمله این ترکیبات آلی می‌توان به ترکیبات مورد استفاده در صنایع شیمیایی و دارویی نظیر الیفین‌ها و الکل‌ها اشاره کرد.
دکتر محسن اسماعیل پور محقق دانشگاه شیراز از کوئینو کسالین (quinoxaline) به‌عنوان یک ترکیب آلی با خواص ضدسرطانی و ضدمیکروبی و مواد اولیه مورد استفاده در صنایع داروسازی یاد کرد و گفت: در این پژوهش، یک روش آسان، پربازده و سازگار با محیط زیست جهت تولید ترکیب آلی کوئینو کسالین معرفی شده است. به‌علاوه در ادامه قابلیت‌های کاتالیستی نانوذرات مغناطیسی متشکل از اکسید آهن، سیلیکا و یک جز آلی، جهت تسریع فرایند تولید معرفی شده مورد بررسی قرار گرفته است.
ویافزود: با استفاده از این نانوکاتالیست، ترکیب شیمیایی مورد نظر به مقدار بیشتر و در زمان کمتر تولید می‌گردد. همچنین نیاز به استفاده از محصولات جانبی و کمکی نیز مرتفع می‌شود.
نانوکاتالیست سنتز شده در این طرح به دلیل دارا بودن نسبت سطح به حجم بالا از فعالیت به‌مراتب بالاتری نسبت به کاتالیست‌های توده‌ای برخوردار است؛ این موضوع باعث افزایش قابل‌توجه بازدهی فرایند تولید ترکیب شیمیایی می‌شود. به‌علاوه، دارا بودن خاصیت مغناطیسی موجب می‌شود بتوان آن‌ها را پس از اتمام واکنش، از محصول تولید شده جدا نمود. بنابراین فرایند خالص‌سازی محصول نهایی با سهولت و سرعت بالاتری صورت خواهد گرفت.
به گفته اسماعیل پور نانوذرات مغناطیسی اکسید آهن با استفاده از روش هم رسوبی و نانوذرات هتروپلی اسید نیز به‌وسیله روش هیدروترمال تهیه شدند. در ادامه نانوذرات اکسید آهن به‌وسیله‌ی نانوذرات هتروپلی اسید عامل دار شدند. در نهایت به‌منظور ارزیابی نانوکاتالیست سنتز شده، از آن جهت تولید داروی با پایه‌ی کوئینو کسالین استفاده شد. همچنین خواص ضدقارچی داروهای سنتز شده نیز بررسی شد.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر جابر جاویدی – محقق دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید بهشتی- و دکتر محسن اسماعیل‌پور- محقق دوره پسادکترای دانشگاه شیراز- است. نتایج این کار در مجله Materials Research Bulletin (جلد 73، سال 2016، صفحات 409 تا 422) به چاپ رسیده است.
