توسعه کمی دانشگاه ها، نظام مند نبوده است

دکتر غلامرضا کیانی در ابتدا با بیان اینکه آموزش عالی بعد از انقلاب نیازمند یک توسعه کمی بود، اظهار داشت: علی رغم اینکه در بحران های مختلف مانند جنگ، در پس از انقلاب بودیم و زیرساخت های کشور در حوزه آموزش عالی، آمادگی توسعه کمی نداشت، اما با همتی که کشور به خرج داد، رشد کمی خوبی داشتیم.

وی در خصوص توسعه کمی بیان داشت: این توسعه هم از نظر تعداد دانشجویان و هم از نظر تنوع و تعداد رشته و مقاطع تحصیلی و همچنین از نظر زیرنظام های متعدد، صورت گرفته است.

دانشیار دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: توسعه کمی دانشگاه ها، نظام مند و بر اساس برنامه درازمدتی که به پایداری آموزش عالی در بخش های مختلف و هم به رابطه آن با اقتصاد و بازار و نیازهای جامعه کار فکر کند، نبود. بعد از آن، این مسئله ضرورت داشت که آموزش عالی بر اساس نگاهی آمایشی و ترکیبی از دو رویکرد عرضه محوری و تقاضا محوری رشد یابد.

معاون نظارت و ارزیابی دانشگاه فرهنگیان به برنامه چهارم توسعه یعنی برنامه دانایی محور اشاره کرد و اظهار داشت: در این برنامه آرام آرام به رویکردی رسیدیم که به سمت مباحث آمایشی برویم و آموزش عالی را به جهت رابطه عرضه و تقاضا و پایداری آموزش عالی، جهت دار کنیم ولی آموزش عالی در یک دهه گذشته وارد رقابت هایی شد که به سوی کمیتِ افسارگسیخته حرکت کرد.

کیانی ادامه داد: اگر نگاه مان در آموزش عالی این است که در جامعه به دنبال آدم های صرفاً با سواد هستیم، حتما دستاورد داشته ایم ولی این هدف آموزش عالی نیست، زیرا بر طبق تعریف یونسکو آموزش عالی سه هدف اصلی دارد که یکی از آنها ایجاد فرهیختگی در جامعه است که شاید تنها در این بخش دستاوردهایی داشته ایم.

در ادامه دکتر علی اکبر یوسفی با اشاره به سختی های ورود به دانشگاه در گذشته گفت: در واقع ورود به دانشگاه یک گلوگاه ترسناک بود ولی در آن دوره ها کسانی که خیلی علاقه مند به تحصیل بودند، وارد می شدند. از میان فارغ التحصیلان نیز شاید تنها 15 درصد آنها به مقاطع بالاتر ورود پیدا می کردند.

وی با اشاره به دوران جنگ بیان داشت: در آن دوران احساس می شد باید دانش های سطح بالا و متخصصینی در رشته های گوناگون داشته باشیم و به همین جهت به این فکر افتادیم که دانشگاه ها و رشته ها را گسترش دهیم. عادت کلی که داریم این است که مسئله ای را آغاز می کنیم و امید داریم بعدها خودش حل شود و به قولی راهش را پیدا می کند و به همین دلیل با برنامه ریزی های صحیحی آغاز نمی شود.

وی خاطرنشان کرد: قبل از انجام این طرح، مطالعه میدانی انجام ندادیم در حالی که باید از صنف های مختلف می پرسیدیم که چه تخصص هایی را نیازمند هستند تا بتوانیم بازخوردهای اجتماعی آن را دریافت کنیم و بازار هدف را شناسایی کنیم.

این استاد مهندسی شیمی پلیمر، رشته شیمی را مثال زد و اظهار داشت: این رشته سهل الوصول است، زیرا به راحتی تعداد آمارهای ورودی آن بالا می رود اما رشته دیگری که امکانات فنی بیشتری می خواهد، توسعه نیافته است. دانشجوهای رشته شیمی به حدی خارج از ضابطه دارند فارغ التحصیل می شوند که برای ادامه تحصیل و کار مجبور به تغییر رشته می شوند و در حوزه های دیگر درس می خوانند زیرا بازار کار در آن توسعه نیافته است.

وی تصریح کرد: متاسفانه بدون اینکه هدفی داشته باشیم و تنها بر اساس قابلیت هایی که در آن زمان داشتیم، رشته های دانشگاهی را گسترش دادیم در حالی به این توجه نداشتیم که دانشجویی که نه آزمایشگاهی دارند و نه ابزار لازم را چگونه دانشجویی خواهد شد.

رئیس پژوهشکده فرآیند پژوهشگاه پلیمر با تاکید بر اینکه نباید ورود به دانشگاه سخت باشد، گفت: آن چیزی که اهمیت دارد، خروجی است که در طی مسیر بتوان این فرآیند را کنترل کرد و اگر افراد دارای کیفیت نباشند، نتوانند از دانشگاه خارج شوند.

وی از آموزش و پرورش به عنوان بخش دیگری از فرآیند دارای نقصان یاد کرد و بیان داشت: اگر به تیپ های دانشجوهای دهه های گوناگون نگاه کنید، تیپ های مختلف و متفاوتی دارد. بعضی وقت ها فکر می کنیم این مشکل دانشگاه است اما اگر نگاهی به دبیرستان ها بیاندازیم، می بینیم دوره هایی در سیستم آموزش و پرورش وجود دارد که بچه ها را از خانواده ها منفک می کند.

در ادامه دکتر رضا نقی زاده عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور تصریح کرد: یکی از بخش های کشور که در سطح جهانی حرفی برای گفتن دارد، آموزش عالی است. یعنی اگر به نسبت سایر بخش های کشور نگاه کنید، دانشگاهیان و مجموعه آموزش عالی، خیلی موفق تر بوده اند.

وی افزود: عمده رتبه های جهانی ما در حوزه دانشگاه است و مشابه آن را در صنعت کمتر پیدا می کنید. بنابراین باید برای چیزی که به آن رسیده ایم، ارزش کافی قائل شویم.

وی با اشاره به اینکه بحث رشد کمی آموزش عالی از اواخر دهه 70 آغاز شد گفت: دلیل این موضوع به یک اتفاق در بازه زمانی سال 60 تا 65 بر می گردد. در آن سال ها شاهد افزایش جمعیت بودیم و این نسل به هر مقطعی می رسد، دچار مشکل می شود و فقط در آموزش عالی این وضعیت وجود ندارد و در سال های آینده متولدین دهه شصت در زمینه صندوق های بازنشستگی نیز دچار مشکل می شوند.

برنامه "گفت ‌و گوی علمی" با موضوع توسعه کمی دانشگاه ها؛ چالش ها و خطرات آن و با حضور دکتر غلامرضا کیانی دانشیار دانشگاه تربیت مدرس و معاونت نظارت و ارزیابی دانشگاه فرهنگیان، دکتر علی اکبر یوسفی استاد مهندسی شیمی پلیمر و ریاست پژوهشکده فرآیند پژوهشگاه پلیمر و دکتر رضا نقی زاده دکترای سیاست گذاری علم و تکنولوژی و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور روانه آنتن شد.

No tags for this post.