استفاده ازحسگر پليمري براي اندازه گيري مصرف داروي ضد سرطان
اين حسگر كه عملكرد آن به كمك گرافن اكسيد بهبود يافته است، در ساخت تجهيزات پزشكي، داروسازي و صنايع مرتبط كاربرد دارد. اثرات نامطلوب بر قلب و كبد، از مهمترين معايب داروهاي ضد سرطان به شمار مي‌روند. لذا به منظور كاهش اثرات جانبي، تعيين دوز مناسب اين دارو پيش از مصرف آن ضروري است.
پايش داروي مصرف‌شده درون و بيرون بدن جهت تنظيم مقدار دارو و كنترل ميزان اثربخشي آن، از مهمترين اهداف دنبال شده در آزمايشگاه‌هاي آناليز دارو است. همچنين نظارت بر غلظت داروي ضدسرطان در نمونه‌هاي زيستي به منظور تعيين يك رژيم درماني كارآمد از اهميت بالايي برخوردار است.
تاكنون روش‌هاي متعددي جهت نيل به اين هدف ارائه شده‌است كه اغلب آن‌ها داراي معايبي از قبيل پرهزينه بودن و زمان‌بر بودن هستند.
دكتر محمد حسن‌زاده محله محقق دانشگاه علوم پزشكي تبريز، به داروي دوكسوروبيسين به‌عنوان يكي از پركاربردترين داروها مورد استفاده در فرايند دارودرماني سرطان اشاره كرد و گفت:توسعه يك روش كمي ساده و دقيق را جهت بهبود روند درمان سرطان ضروري است.
حسن زاده افزود: در اين پژوهش يك حسگر جديد پليمري جهت تشخيص ميزان دقيق داروي ضد سرطان، دوكسوروبيسين در نمونه هاي بيولوژيكي معرفي شده است كه عملكرد آن با بهره‌گيري از نانوصفحات گرافن بهينه شده است.
به گفته وي حد تشخيص پائين، حساسيت بالا، دقت و سرعت بالاي تشخيص و اندازه‌گيري و همچنين تكرارپذيري نتايج را به‌عنوان مزاياي قابل توجه اين حسگر جديد برشمرد.
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تبريز در ادامه به ارائه توضيحات دقيق‌تري در رابطه با ساختار و نحوه‌ي عملكرد اين حسگر پرداخت و اظهاركرد: در اين مطالعه از يك نانوكامپوزيت پليمري-گرافني به‌عنوان تركيب مؤثر در ساخت نانوحسگر الكتروشيميايي به‌منظور تشخيص و تعيين مقدار داروي ضد سرطان دوكسوروبيسين استفاده شده است. تاكنون روش‌ها مختلفي همچون كروماتوگرافي، فلوريمتري براي اندازه‌گيري اين دارو معرفي شده است.
حسن زاده تصريح كرد: با اين‌وجود، تعيين مقدار مستقيم داروي ضد سرطان دوكسوروبيسين كه مشتق سازي نشده باشد، ساده نيست. در حقيقت مشكل اساسي روش‌هاي مذكور نياز به مشتق سازي و حد تشخيص پائين اين دارو است، اما روش الكتروشيميايي مشكل نياز به مشتق سازي دارو را مرتفع مي‌كند.
محقق دانشگاه علوم پزشكي تبريز افزود: الكترود ساخته شده در اين طرح با اكسيد كردن داروي مذكور، فرايند شناسايي و تعيين غلظت آن در نمو نه هاي استاندارد را انجام مي‌دهد. همچنين اين نانوحسگر قادر است ميزان دارو را در مايعات زيستي انساني از قبيل مايع مغزي-نخاعي، پلاسما و ادرار با هزينه پايين اندازه‌گيري نمايد.
وي ادامه داد: مرحله‌ي اول انجام اين پژوهش سنتز گرافن اكسيد، عامل دار كردن آن و تهيه نانوكامپوزيت پليمري استايرن-گرافن اكسيد مغناطيسي عامل دار بوده است. در مرحله بعد نانوكامپوزيت سنتز شده بر روي الكترود كربن شيشه‌اي تثبيت شده و سپس عملكرد الكترود تهيه شده در اندازه‌گيري مقدار داروي ضد سرطان مورد ارزيابي قرار گرفته است. در نهايت نتايج به‌دست‌آمده با استفاده از شاخص‌هاي FDA معتبرسازي شده است.
نتايج اين كار تحقيقاتي در مجله‌ي Materials Science and Engineering C (جلد 61، سال 2016، صفحات 638 تا 650) منتشر شده است. دكتر ابوالقاسم جويبان، دكتر محمد حسن‌زاده محله، دكتر جمال عيوضي ضيائي و دكتر مريم خوب نسب جعفري- اعضاي هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تبريز- جعفر سليماني- محقق و كارشناس دانشگاه علوم پزشكي تبريز- مهدي يدااللهي-دانشجوي دكتراي دانشگاه تبريز- و دكتر نسرين شادجو- عضو هيأت علمي دانشگاه اروميه- در اين مطالعه همكاري داشته‌اند.
