تهیه ترکیبات آلی از گیاهان بومی کشور
پیمان صالحی، محقق برگزیده در بیست و نهمین جشنواره بین المللی خوارزمی با کسب رتبه دوم پژوهش های بنیادی در گفتگو با مهر با بیان اینکه ترکیبات آلی با ارزش را می توان در آزمایشگاه به صورت صناعی یا از منابع طبیعی تهیه کرد، گفت: این طرح تحقیقاتی برای ارائه روش های نوین سنتز ترکیبات آلی با ارزش و استخراج، نیمه سنتز و بررسی خواص بیولوژیک یک ترکیبات طبیعی از گیاهان بومی ایران انجام شده است.
وی گفت: حدود ۵۰ درصد داروهایی که طی ۲۰ سال گذشته وارد بازار شده اند، منشا طبیعی داشته اند که بخشی به صورت مستقیم و بخشی هم با دستکاری ساختمانی بوده اند.
مدیر طرح های کلان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اظهار داشت: کشور ما به علت تنوع اقلیمی، بیش از ۸ هزار گونه گیاهی دارد که تعداد آنها از کل گیاهان اروپا بیشتر است و این منبع خدادادی، ظرفیت بسیاری در اختیار بخش های تحقیقاتی و اقتصادی کشور قرار می دهد ولی متاسفانه از چنین گنجی، به خوبی استفاده نشده به همین دلیل تحقیقات خود را روی این حوزه متمرکز کردیم.
صالحی با بیان اینکه خروجی این طرح حداقل از ۱۵۰ مقاله بین المللی در مدت ۲۰ سال بوده است، افزود: ترکیبات طبیعی گیاهان ساختار پیچیده ای دارند از این رو در این طرح موفق شدیم تا این ترکیبات را از گیاهان استخراج کنیم و در صورت لزوم ساختمان آن را تغییر دهیم تا به خواص بهتری از یک گیاه دست یابیم.
وی عنوان کرد: ترکیبات «هتروسیکل» پر کاربردترین مواد سنتزی موجود در جهان هستند، به همین علت در این طرح روش های جدیدی برای سنتز ترکیبات آلی به ویژه حلقه های «هتروسیکل» از طریق واکنش های چند جزئی، روش های سنتز نامتقارن و استفاده از شیمی گزارش شده و در برخی موارد کاتالیزورهای جدید برای پیشبرد واکنش ها در شرایط ملایم و سازگار با محیط زیست ارائه شده است.
استاد گرو فتوشیمی پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: استفاده از ترکیبات راهبر و ایجاد کتابخانه ای از مشتقات آنها همواره یکی از روش های معمول برای کشف ترکیبات فعال زیستی بوده که در این طرح از ترکیبات راهبری مانند «آنتی بیوتیک های بتالاکتام و آلکالوئیدها و ترپنوئیدهای طبیعی» برای سنتز مشتقات جدید استفاده شده است.
به گفته صالحی، خواص ضد میکروبی، ضد سرطان، آنتی اکسیدانی، ضد درد، ضد دیابت و ضد التهاب بسیاری از ترکیبات تهیه شده در این طرح، مطالعه و در برخی موارد نتایج چشمگیری حاصل شده است.