تصویب لایحه حفظ ذخایر ژنتیکی، از نابودی این منابع ارزشمند پیشگیری می کند
دکتر سیروس زینلی روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: سال گذشته لایحه ای به منظور حفظ ذخایر ژنتیکی به مجلس ارایه شد که بخش عمده آن بر اعمال محدودیت در ارسال نمونه های ژنتیکی به خارج از کشور تاکید کرده بود.
وی افزود: اما مواردی در این لایحه وجود دارد که ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و انجمن های علمی با محتوای برخی از قسمت های آن مخالف هستند؛ زیرا معتقدند متن لایحه بازدارنده است و می تواند جلوی بهره برداری از گونه های در حال انقراض را بگیرد و مشکلاتی را برای محققان و مصرف کنندگان ایجاد کند.
زینلی ادامه داد: با این حال تلاش می شود تا با اعمال تغییرات لازم در نهایت این لایحه تصویب و به صورت قانون درآید به طوری که با حمایت از ذخایر ژنتیکی، منافع ملی تامین و در عین حال جلوی پیشرفت کشور گرفته نشود.
** اقدامات صورت گرفته در راستای حفظ ذخایر ژنتیکی
رئیس انجمن بیوتکنولوژی ایران برخی اقدامات صورت گرفته در راستای حفظ ذخایر ژنتیکی ایران را برشمرد و گفت: در وزارت جهاد کشاورزی بانک محصولات کشاورزی ایجاد شده است و گونه های مختلف گیاهی در آنجا نگهداری می شود.
زینلی افزود: در سازمان جهاد سازندگی نیز بانک ذخایر ژنتیکی به منظور حفظ این ذخایر وجود دارد که لازم است با حمایت مالی در آینده توسعه یابد.
وی ادامه داد: بانک های خصوصی نیز برای نگهداری از خون بند ناف وجود دارد و بانکی نیز در این زمینه در بیمارستان شریعتی وجود دارد.
** اقدامات لازم برای حفظ ذخایر ژنتیکی
زینلی اظهار کرد: در کنار اقدامات صورت گرفته در راستای حفظ ذخایر ژنتیکی، شناسنامه دار شدن این ذخایر است که تاکنون به دلیل مشکلات مالی و تکنولوژیکی انجام نشده است.
وی توضیح داد: شناسنامه دار کردن ذخایر ژنتیکی به این معنی است که با استفاده از روش های جدید، اطلاعات ژنتیکی حیات وحش و محصولات و گونه های ژنتیکی گیاهی را به دست آوریم و در مجامع بین المللی به نام ایران ثبت کنیم تا بعدها کشورهای دیگر نتوانند این نمونه ها را به نام خود ثبت کنند.
زینلی گفت: در بسیاری از کشورها این اقدام صورت گرفته اما در کشور ما به دلیل کمبود تکنولوژی و بالا بودن هزینه ها، در این زمینه چندان اقدامی صورت نگرفته است.
وی به برخی مشکلات به دلیل نبود حمایت لازم از ذخایر ژنتیکی اشاره کرد و افزود: به عنوان نمونه اگر محصول بهتری بیاید که باروری بیشتر و کیفیت بهتری داشته باشد، کشاورز محصول قبلی را کنار می گذارد و اقدام به کشت محصول جدید می کند. بنابراین ممکن است نمونه گیاهی قبلی از بین برود و در مورد حیوانات نیز موارد مشابهی در مورد پلنگ، یوزپلنگ یا ببر مازندران وجود دارد.
زینلی گفت: به این ترتیب ذخایر ژنتیکی به دلیل برخی غفلت ها یا نبود نیاز از بین می روند که می طلبد دولت این نمونه ها را در مزارع خاص کشت و حیوانات را در اماکن مخصوصی پرورش دهد تا از نابودی آنها جلوگیری شود.
وی اظهار کرد: به طور کلی شناسنامه دار و نگهداری کردن از ذخایر در حال نابودی و تقویت بانک های ذخایر ژنتیکی اقداماتی است که باید دولت و مردم به آنها توجه داشته باشند.
** اهمیت ذخایر ژنتیکی
رئیس انجمن بیوتکنولوژی ایران با تاکید بر اهمیت ذخایر ژنتیکی در پیشبرد اهداف علمی و اقتصادی کشور، گفت: حفظ ذخایر ژنتیکی گونه های گیاهی می تواند در مواقع خطر مانند بروز آفت های کشاورزی برای حفظ محصولات به کار گرفته شود؛ به عنوان نمونه چند سال گذشته آفتی به نام جاروک لیموترش به این محصول وارد شد و بخش اعظم درخت های لیموترش را از بین برد چندی بعد نیز این آفت به درختان و جنگل های بلوط وارد شد؛ بنابراین باید ذخایر ژنتیکی را تقویت کنیم تا اگر آفت یا مشکلی متوجه محصولی شد، بتوان آن محصول را حفظ کرد.
زینلی اظهار کرد: از سوی دیگر قابلیت هایی در برخی محصولات وجود دارد که اگر آنها را شناسایی کنیم، می توانیم در آینده با افزایش دانش و توانایی هایی که به وجود می آید، این محصولات را پرورش دهیم و حتی به کشورهای دیگر صادر کنیم.
وی افزود: همچنین ممکن است محصولی داشته باشیم که بتواند در خشکی یا شوره زار با مقاومت بیشتری نسبت به نمونه هایی که در کشورهای دیگر وجود دارد، رشد کند بنابراین می توان آن را حفظ کرده و در بازارهای جهانی به فروش رساند.
زینلی به کشت غرقابی برنج در کشور اشاره کرد و آن را با توجه به کم آبی موجود مقرون به صرفه ندانست و گفت: مثلا در مورد برنج که کشت غرقابی دارد، نیازمند مصرف زیاد آب هستیم در صورتی که امروزه برنج هایی تولید می شوند که مانند گندم با آب بسیار کم می توانند رشد کنند.
رئیس انجمن بیوتکنولوژی ایران گفت: حفظ ذخایر ژنتیکی برای همه آحاد مردم یک وظیفه ملی و برای برخی سازمان ها و وزارتخانه ها مانند وزارتخانه های جهاد کشاورزی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان حفاظت محیط زیست یک وظیفه قانونی است.
زینلی افزود: بنابراین در کنار تمام اقدامات سازمانی و قانونی، لازم است مردم با آگاهی از اینکه بی احتیاطی و آتش زدن جنگل ها یا بیابان ها می تواند بسیاری از گونه های نادر را از بین ببرد، نسبت به حفظ و حراست از این منابع ارزشمند توجه بیشتری داشته باشند.
روز 15 فروردین ماه به عنوان 'روز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی' در تقویم رسمی ایران نام گذاری شده است.
نامگذاری این روز یکی از موضوعات ماده واحده تعیین مناسبت های تقویم رسمی سال 1394 است که در جلسه 751 شهریورماه سال 1393 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و سال 1394 اجرایی شد.
