کشف ژن هوشمندی
ژنی که عامل ایجاد مغز بزرگ در انسان‌های هوشمند جدید و خویشاوندان باستانی‌اش، یعنی انسان نئاندرتال و دنیسووان بوده است توسط تیمی از محققان آلمانی موسسه ماکس پلانک کشف شد. دکتر «ویلاند هوتنر» و همکارانش در این مطالعه سلول‌های بنیادین متفاوت مغز در زیر جمعیت‌های مختلف انسان را ایزوله کرده و سپس به‌دقت ژن‌هایی از که در هر نوع سلول بنیادین فعال بودند، مشخص کردند. با انجام این کار آن‌ها متوجه شدند یک ژن خاص در تولید سلول‌های بنیادین مغز دخالت دارد و باعث چین‌خوردگی نئوکورتکس مغز می‌شود، یعنی همان بخشی که در مغز برخی پستانداران دیرتر از سایر بخش‌ها تکامل‌یافته و مسئول خودآگاهی،زبان و تولید دستور‌های حرکتی است. در مقاله چاپ‌شده آن‌ها آمده است:« این ژن باعث می‌شود تا سلول‌های بنیادین تکثیرشده و مجموعه بزرگ‌تری از سلول‌های بنیادین مغزی را تشکیل دهند. به همین دلیل در زمان شکل‌گیری مغز نورون‌های بیشتری تشکیل‌شده و باعث وسیع و بزرگ شدن مخ می‌شود. مُخ بزرگ‌ترین بخش مغز است که وزن مجموع دو نیمکره آن در انسان به ۱۵۰۰ گرم می‌رسد و توانایی عملکرد‌های شناختی نظیر ادراک ، یادسپاری ، یادگیری ، و عملکرد هوشمندانه را دارد. بر طبق مطالعه این گروه نام این ژن ARHGAP11B است و در انسان‌های امروزی، نئاندرتال‌ها و دنیسوان‌ها یافت می‌شود. دکتر هوتنر و همکارانش موفق به توسعه روشی شدند که می‌توان به کمک آن از مغر کامل شده انسان سلول‌های بنیادین اولیه را استخراج و جداسازی کنند، عملی که تا پیش‌ازاین هیچ‌کس دیگر موفق به انجام آن نشده بود.
برای این کار آن‌ها نخست سلول‌های بنیادین و مولد مغز جنین موش و انسان را از بافت مغز جدا کردند. سپس دست به شناسایی ژن‌هایی زدند که در انواع مختلف سلول فعال بوده و در توسعه مغز نقش داشتند. به‌این‌ترتیب آن‌ها موفق به شناسایی ۵۶ ژن مختلف شدند. سپس آن‌ها متوجه شدند که ژن ARHGAP11B به‌طور خاص در هسته‌های قائده ای مغز فعال هستند، سلول‌هایی که در طی توسعه مغز نقش مهمی در شکل‌گیری نئوکورتکس مغز دارند. محققان سپس بر عملکرد این ژن متمرکز شدند و برای فهمیدن نقش آن دست به یک آزمایش زدند. آن‌ها مشکوک شدند که اگر حدسشان درباره نقش این ژن در توسعه مغز انسان درست باشد پس اضافه کردن این ژن به مغز موش‌ها باید باعث توسعه مغز کوچک آن‌ها شود. آن‌ها این ژن را به سلول‌های بنیادین مغز موش‌های وارد کردند و نتیجه شگفت‌انگیز بود؛ مغز موش‌های مقادیر بسیار بیشتری سلول بنیادین تولید می‌کرد و در نیمی از موارد حتی قشر نئوکورتکس آن‌ها دچار چین‌خوردگی شد،موضوعی که تنها در انسان دیده می‌شود. همه این نتایج نشان می‌دهد ARHGAP11B نقش کلیدی در توسعه مغز و هوشمند شدن ما دارد. این نخستین ژنی است که به‌طور ویژه نقش آن در تکامل مغز ما و چین‌خوردگی نئوکورتکس به اثبات رسیده است. این کشف می‌تواند نقشی کلیدی در تحقیقات انسان‌شناسی و تکامل انسان داشته باشد. در صورت موفقیت در توالی دادن ژنوم گونه‌های قدیمی‌تر انسان و انسان‌ریخت‌ها می‌توان حضور این ژن را در آن‌ها بررسی کرد، آن‌وقت شاید با دقت بیشتری مشخص شود انسان‌ها واقعاً از کی هوشمند شده‌اند.
