روش های نوین استخراج ترکیبات دارویی طبیعی از منابع گیاهی ایران
دکتر 'پیمان صالحی' در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: کشور ما به خاطر تنوع اقلیمی، بیش از هشت هزار گونه گیاهی دارد که تعداد آنها از کل گیاهان اروپا بیشتر است و همین منبع خدادادی، ظرفیت بسیار عظیمی در اختیار بخش های تحقیقاتی و اقتصادی کشور قرار می دهد ولی متاسفانه از چنین گنجی، توجه و استفاده لازم را نکرده ایم.
وی به رویکرد جدی کشورهای مختلف دنیا به استفاده از منابع طبیعی در تهیه ترکیبات جدید به ویژه داروها اشاره کرد و گفت: حدود 50 درصد داروهایی که طی 20 سال گذشته وارد بازار شده اند، منشا طبیعی داشته اند که بخشی به صورت مستقیم و بخشی هم با دستکاری ساختمانی بوده اند.
عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دانشگاه شهید بهشتی درباره طرح تحقیقاتی خود که حاصل 20 سال فعالیت و تحقیق است، گفت: طرح ما شامل استخراج ترکبیات طبیعی از منابع گیاهی ایران است و از آنجاکه برخی از این ترکیبات، بسیار پیچیده است، ابتدا آنها را شناسایی می کنیم و درصورت لزوم، ساختمانشان را برای به دست آوردن خواص بهتر، تغییر می دهیم.
وی با بیان اینکه ترکیبات آلی با ارزش را می توان در آزمایشگاه به صورت صناعی و یا از منابع طبیعی تهیه کرد، خاطرنشان کرد: در این طرح فعالیت های انجام شده برای ارائه روش های نوین سنتز ترکیبات آلی با ارزش از یک سو و همچنین استخراج، نیمه سنتز و بررسی خواص بیولوژیک ترکیبات طبیعی از گیاهان بومی ایران از سوی دیگر ارائه شده است.
صالحی با یادآوری اینکه ترکیبات هتروسیکل پر کاربردترین مواد سنتزی موجود در جهان هستند، اظهار داشت: در این طرح روش های جدیدی برای سنتز ترکیبات آلی به ویژه حلقه های هتروسیکل از طریق واکنش های چند جزئی، روش های سنتز نامتقارن و استفاده از شیمی گزارش شده و در برخی موارد کاتالیزورهای جدید برای پیشبرد واکنش ها در شرایط ملایم و سازگار با محیط زیست ارائه شده است.
وی تصریح کرد: استفاده از ترکیبات راهبر و ایجاد کتابخانه ای از مشتقات آنها همواره یکی از روش های معمول برای کشف ترکیبات فعال زیستی بوده است و در این طرح از ترکیبات راهبری مانند آنتی بیوتیک های بتالاکتام و آلکالوئیدها و ترپنوئیدهای طبیعی برای سنتز مشتقات جدید استفاده شده است.
به گفته صالحی، خروجی این طرح تحقیقاتی تاکنون انتشار حداقل 150 مقاله علمی بین المللی بوده که بعضی از آنها جزو تحقیقات بنیادی هستند و برخی هم وارد فازهای بعدی برای مطالعات بیشتر شده اند.
وی که پنج سال در دانشگاه رازی کرمانشاه و 15 سال در پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دانشگاه شهید بهشتی مشغول فعالیت بر روی این طرح تحقیقاتی بوده است، تصریح کرد: خواص ضد میکروبی، ضد سرطان، آنتی اکسیدانی، ضد درد، ضد دیابت و ضد التهاب بسیاری از ترکیبات تهیه شده در این طرح، مطالعه و در برخی موارد نتایج چشمگیری حاصل شده است.
دکتر پیمان صالحی استاد گروه فیتوشیمی پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دانشگاه شهید بهشتی با ارائه طرح 'روش های نوین برای تهیه ترکیبات صناعی و طبیعی جدید با فعالیت زیستی' در بیست و نهمین جشنواره بین المللی خوارزمی (17 اسفند 94) موفق به کسب رتبه دوم پژوهش های بنیادی این جشنواره معتبر بین المللی شد.
