جایگاه دیپلماسی علمی کشور ارتقا یافت
دکتر محمدجواد دهقانی با اعلام این خبر گفت: پایگاه های استنادی به نمایه سازی معتبرترین مجلات و کنفرانس های بین المللی می پردازند. انتشار نتایج پژوهش در مجلات و کنفرانس هایی که در این پایگاه ها نمایه سازی می شوند خود بیانگر توان علمی یک کشور است، اما توجه بیش از اندازه به این شاخص مانع از توسعه علمی کشور خواهد شد.
سرپرست ISC خاطرنشان کرد: سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری نیز بر همین مسئله تاکید دارد. مرجعیت یا همان اثرگذاری علمی، دیپلماسی علمی و اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی علم تولید شده از ابعاد کلان دیگری هستند که در این سند مورد تاکید قرار گرفته اند.
وی گفت: شاید یکی از دلایل عمده تکیه بر آمار کمیت تولید علم، سادگی استخراج آن از پایگاه های استنادی به نسبت سایر ابعاد توسعه علمی باشد.
دهقانی اظهار داشت: هر چند سال ۲۰۱۵ سپری شده اما اطلاعات پایگاه های استنادی در این سال هنوز تکمیل نشده است. بررسی اطلاعات نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس در تاریخ ۲۱ اسفندماه ۹۴ نشان می دهد که تعداد ۲,۸۳۳,۴۳۱ مدرک در این پایگاه در سال ۲۰۱۴ نمایه شده است در حالی که در سال ۲۰۱۵ تعداد مدارک ثبت شده در این پایگاه ۲,۵۳۳,۴۵۱ مورد است.
وی یادآور شد: بنابراین هنوز بیش از ۱۱ درصد اطلاعات مجلات و کنفرانس هایی که در سال ۲۰۱۵ منتشر شده یا می شوند در این پایگاه نمایه سازی نشده اند. تعداد مدارک نمایه شده برای سال ۲۰۱۶ تاکنون ۳۹۱,۸۷۴ مورد است که تقریبا شامل ۱۴ درصد کمیت تولید علم دنیا می شود.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: بنابر اطلاعات استخراج شده از پایگاه استنادی اسکوپوس، ایران در سال ۲۰۱۰ تعداد ۲۹,۶۵۸ مدرک در سطح بین المللی منتشر کرده بود. این رقم در سال ۲۰۱۱ به ۳۹,۳۰۳ مدرک، سال ۲۰۱۲ به ۴۰,۴۳۹ مدرک، سال ۲۰۱۳ به ۴۱,۲۹۸ مدرک و در سال ۲۰۱۴ به ۴۳,۳۲۹ مدرک افزایش یافت.
وی افزود: همانگونه که اشاره شده اطلاعات سال ۲۰۱۵ هنوز تکمیل نشده است. از جمهوری اسلامی ایران تاکنون ۳۹,۳۱۲ مدرک در سال ۲۰۱۵ نمایه سازی شده است و برابر با آخرین اطلاعات سال ۲۰۱۶ میزان کمیت تولید علم کشور ۸,۱۷۱ مورد بوده است.
دهقانی خاطرنشان کرد: رتبه کمیت تولید یا تعداد مقالات تولید شده را باید از رتبه علم کشور متمایز کرد، زیرا کمیت تولید علم فقط یکی از ابعاد توسعه علمی است. بنابراین هر چند این شاخص خود بیانگر جایگاه علمی کشور از یک منظر بسیار مهم است، اما تنها یکی از ابعاد توسعه علمی محسوب می شود.
وی تاکید کرد: رتبه کمیت تولید علم ایران مرتبا در حال صعود بوده است. در سال ۲۰۱۰ ایران رتبه ۲۱ کمیت تولید علم دنیا را در اختیار داشت. در سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ این رتبه مرتبا صعود کرد به نحوی که در خلال این سال ها از رتبه ۱۷ در سال ۲۰۱۱ به رتبه ۱۶ در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ رسیده ایم.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: هر چند اطلاعات سال ۲۰۱۶ کامل نشده است اما بررسی اطلاعات سایر کشورهای دنیا تا تاریخ ۲۱ اسفندماه ۹۴ نشان می دهد که رتبه ایران تا حال حاضر ۱۵ است.
وی افزود: سهم کمیت تولید علم ایران از کل دنیا در طی سال های گذشته به طور مرتب افزایش یافته است. این واقعیت در حالی رخ می دهد که میزان تولید علم دنیا مرتبا در حال افزایش است. ایران در سال ۲۰۱۰ حدود ۱.۲ درصد کمیت تولید علم دنیا را تولید کرد. این رقم در سال ۲۰۱۱ به ۱.۵ درصد رسید. تا پایان سال ۲۰۱۴ سهم ایران همین یک و نیم درصد بود.
دهقانی اظهار داشت: در سال ۲۰۱۵ سهم ایران از کل کمیت تولید علم دنیا تاکنون ۱.۶ درصد و در سال ۲۰۱۶ هم اکنون این رقم ۲.۱ درصد از کمیت تولید علم دنیا است.
وی اضافه کرد: دیپلماسی علمی در سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری به صورت صریح در بندهای مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. دیپلماسی علمی از خصوصیات علم مدرن است و باعث افزایش اثرگذاری علمی نیز می شود.
سرپرست (ISC) گفت: اگر یک پژوهش تنها با همکاری پژوهشگرانی از کشور انجام شود شامل دیپلماسی علمی نمی شود، اما اگر این پژوهش با همکاری بیش از یک کشور صورت پذیرد، پژوهش حاصل، یک دیپلماسی علمی است.
وی افزود: بررسی پژوهش های ایران که با همکاری حداقل یک کشور دیگر صورت پذیرفته نشان می دهد که دیپلماسی علمی در حال طی یک روند صعودی است. در سال ۲۰۱۰ سهم دیپلماسی علمی از کل پژوهش های کشور ۱۸ درصد بود. در سال ۲۰۱۳ این رقم به ۲۰ درصد رسید.
دهقانی یادآور شد: در سال ۲۰۱۴ شاهد رشد دیگری در این زمینه بودیم بنحوی که ۲۱ درصد از تولید علم کشور، ماحصل فعالیت های دیپلماتیک بود. بررسی اطلاعات پژوهش های کشور نشان می دهد که ۲۲ درصد پژوهش های کشور با مشارکت بین المللی منتشر شده اند که نسبت به سال ۲۰۱۰ نشان دهنده یک رشد ۴ درصد است.
وی تاکید کرد: اثرگذاری علمی مسیر دستیابی به مرجعیت علمی است و مرجعیت علمی اولین بند از سیاست های کلان علم فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) تصریح کرد: کیفیت تحقیقات از عوامل مهم دستیابی به مرجعیت علمی محسوب می شود و امروزه در دنیای علم مدرن استنادها به عنوان اصلی ترین شاخص محاسبه میزان مرجعیت علمی محسوب می شوند. استنادها بیانگر میزان استفاده از علم تولید شده هستند.
وی گفت: رتبه استنادی کشور تا سال ۲۰۱۴ در پایگاه های استنادی اعلام شده و قابل استخراج است. ایران درسال ۲۰۱۰ در رتبه ۲۸ جهان از لحاظ تعداد استنادهای دریافت شده به پژوهش هایش بود. در سال ۲۰۱۱ رتبه ایران افزایش یافته و به رتبه ۲۴ ارتقا یافت. ایران در سال ۲۰۱۲ همین رتبه را حفظ کرد و در سال ۲۰۱۳ رتبه استنادی ایران به ۲۳ ارتقا یافت.
دهقانی اظهار داشت: در سال ۲۰۱۴ رتبه استنادی کشور مجددا ارتقا یافته و به ۲۲ رسید بنابراین در مقایسه با سال ۲۰۱۰ رتبه ایران ۶ پله ارتقا پیدا کرد.
وی گفت: تولید علم کشور تنها به مجلات و کنفرانس های بین المللی محدود نمی شود. بخش قابل ملاحظه ای از فعالیت های پژوهشی محققان کشور در نشریات ملی منتشر می شوند. پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نمایه سازی این مجلات را بر عهده دارد.
سرپرست (ISC) گفت: در سال ۲۰۱۰ تعداد ۳۲,۳۰۴ مدرک از پژوهشگران کشور در مجلات ملی منتشر شد، این رقم در سال ۲۰۱۱ به ۳۶,۵۵۲ مدرک افزایش یافت. در سال ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ مجددا کمیت تولید علم کشور حاصل انتشار مدارک در مجلات علمی کشور افزایش یافت و به ترتیب به ۴۲,۰۵۹ مدرک، ۴۵,۹۲۵ مدرک و ۴۷,۴۱۱ مدرک افزایش یافت.
وی افزود: همچنین تاکنون برای سال ۲۰۱۵ تعداد ۲۱,۸۴۶ مدرک و برای سال ۲۰۱۶ تعداد ۴۱۵ مدرک از پژوهشگران کشور در مجلات ملی منتشر شده است.
دهقانی خاطرنشان کرد: انتخاب شاخص های مناسب و سنجش صحیح توسعه علمی از اهمیت بسزایی برخوردار است بنحوی که در کشورهای پیشرفته تر علمی بر آن تاکید دارند. سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری مسیر توسعه علمی کشور را مشخص کرده اند.
وی گف: تولید علم در راستای کسب قدرت و ثروت با حفظ ارزش های اسلامی هدف اصلی این سند است. تکیه محض بر کمیت تولید علم، کشور را از مسیر توسعه علمی باز خواهد داشت.
