اعطای 1200 پسا دکتری تا حمایت از 825 طرح توسعه فناوری
به گزارش روابط عمومی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، توسعه علم و فناوری یکی از مهم ترین شاخص های توسعه کشورها محسوب می شود و بر همین اساس معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در دولت تدبیر و امید همت کرده است تا جایگاه ایران اسلامی را در حوزه علم و فناوری در تراز بالا نگه دارد و در این راه سخت و پیچیده و با کمک گرفتن از سرمایه های انسانی و دانشی دربرنامه های توسعه کشور حرکتی از اقتصادی مبتنی بر منابع نفتی به سمت اقتصادی دانش بنیان و صادرات محور را آغاز کرده است.
ایران اسلامی قرن ها پرچمدار شاخه های مختلف علوم و فنون در دنیا بوده و از این رهگذر صدها دانشمند فرزانه را به جامعه بشری معرفی کرده است؛ اما این جایگاه عظیم به دلایلی از تولید علم و دانش به تقلید و ترجمه از دیگران تنزل یافت؛ اما امروز با همت دانشمندان و مدیران این مرز و بوم، تلاشی دوباره برای اعتلای آن جایگاه عظیم آغاز شده است، عده ای از دلسوزان و دست اندرکاران علم و فناوری کشور عزم کرده اند تا با به میدان آوردن همت بلند دانشمندان، صنعتگران، فناوران، خیرین و عموم مردم بزرگ ایران، راه دشوار شکوفایی علم و فناوری را تسهیل کنند در این میان نقش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بسیار پررنگ بوده و در سالهای اخیر اقدامات موثری برای توسعه علم و فناوری در ایران که سبقه ای طولانی در این زمینه دارد کرده است و پرچم پر افتخار کشور را پس از سالها دوباره برافراشته است.
امروز توسعه علم و فناوری یکی از مهم ترین شاخص های توسعه کشورها محسوب می شود و بر همین اساس معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در دولت تدبیر و امید همت کرده است تا مجد و بزرگی ایران زمین را دوباره به این مرز و بوم بازگرداند و در این راه سخت و پیچیده و با کمک گرفتن از سرمایه های انسانی و دانشی دربرنامه های توسعه کشور حرکتی از اقتصادی مبتنی بر منابع نفتی به سمت اقتصادی دانش بنیان و صادرات محور را آغاز کرده است و در این مسیر، علیرغم تمام دشواری ها و پیچیدگی های ساختاری، فرهنگی و اجرایی پیش روی شکل گیری اقتصاد دانشبنیان، تلاش کرده اند تا با تدوین سیاست های جامع و جلب مشارکت ذینفعان کلیدی در بخش های دولتی، عمومی و خصوصی گام های موثری در راستای شکل گیری اکوسیستم نوآوری در فضای اقتصادی و اجتماعی کشور برداشته شود.
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان نهادی فرابخشی در بدنه اجرایی دولت، مأموریت اساسی خود را در حوزه های مختلفی چون توسعه تجاری سازی فناوری، افزایش توان دیپلماسی فناوری، توسعه فرهنگ اقتصاد دانش بنیان و مشارکت فعال در سیاستگذاری وفرهنگ سازی حوزه علم و فناوری و نوآوری و دیگر محورهای کلیدی تعریف کرده است.
در این گزارش مروری مختصر بر فعالیت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در دو سال گذشته، خواهیم داشت.
***شتاب بخشی به توسعه فناوری‌های راهبردی و مزیتساز با رویکرد نیازمحور و تجاریسازی
یکی از اولویتهای اساسی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان دستگاهی فراسازمانی، سیاستگذاری، تسهیل گری، حمایت و هماهنگی برای توسعه فناوری‌های راهبردی بر اساس اولویت های نقشه جامع علمی کشور و با در نظر گرفتن نیازها و مسائل فناورانه است. در این راستا معاونت اقدام به تشکیل ستادهای توسعه فناوری کرده و تاکنون 15 ستاد تشکیل شده است.
بر همین اساس ستادهای توسعه فناوری صنایع دانش بنیان دریایی و دریانوردی، نرم و هویت ساز، نفت،گاز و زغال سنگ، بهینهسازی انرژی و محیطزیست و مواد و ساخت پیشرفته، در دولت یازدهم تشکیل شد و علاوه بر این به دلیل اهمیت موضوع فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان، در سال 94 ستاد ویژه توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان نیز ایجاد شد.
بر اساس گزارش های ارسالی از ستادهای 15 گانه معاونت علمی، تعریف حدود825 طرح توسعه فناوری و تجاری سازی در حوزههای مرتبط با اولویتهای نقشه جامع علمی کشور است که عمدتاً طرح های تحقیقاتی و پژوهشی به صورت گرنت (کمک بلاعوض) و طرح های تجای سازی با استفاده از مدل تسهیلات مورد حمایت قرار گرفته اند.
***اقدامات کلیدی در راستای توسعه فناوری های راهبردی
حمایت از حدود 825 طرح توسعه فناوری و تجاری سازی در ستادهای توسعه فناوری، تشکیل مرکز ملی فضایی و هسته های فناوری، تشکیل ستادهای توسعه فناوری صنعت نفت، گاز و ذغالسنگ، ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویتساز، ستاد توسعه فناوری و صنایع دانشبنیان دریایی، ستاد توسعه فناوری بهینهسازی مصرف انرژی و محیط زیست، مواد و ساخت پیشرفته، تدوین و تصویب اسناد راهبردی ستادهای توسعه فناوری‌های راهبردی، تغییر نگرش حمایت از طرحهای صرفا پژوهشی و طرف عرضه به حمایت از طرحهای کاربردی – راهبردی و بازارمحور، توسعه تعاملات استانی و بین دستگاهی با هدف احصاء نیازهای فناوری دستگاههای دولتی و تامین آن از طریق ظرفیتهای داخلی کشور، توسعه شبکه آزمایشگاهی فناوری راهبردی با مشارکت و توانمندسازی آزمایشگاههای دولتی وخصوصی مرتبط برای پشتیبانی موثر از فرآیندهای توسعه فناوری و استانداردسازی محصولات دانشبنیان و تشکیل برنامه مشترک معاونت علمی و فناوری با معاونین فناوری و پژوهشی دانشگاه های بزرگ با هدف توسعه فناوری های اولویت دار و رفع چالش های اساسی کشور، کلیدی ترین اقدامات انجام شده توسط ستادهای 15 گانه معاونت علمی در این دو سال بوده است.
*** تشکیل مرکز ملی فضایی ایران
این مرکز طی دستور رییس جمهور و با مأموریت هماهنگی، سیاستگذاری، برنامهریزی و نظارت بر حوزه فضایی کشور تشکیل شد، به منظور ساماندهی فعالیت های فضایی، برنامه 41 ساله اول فضایی کشور برای بازده زمانی سال های 22 تا 94 تدوین شده است. با توجه به اینکه از لحاظ زمانی این برنامه به اتمام رسیده است، لازم است با در نظر گرفتن راهبردهای برنامه 2 ساله ششم و شرایط کشور، برنامهای منسجم به منظور جهتدهی و هماهنگی فعالیتهای فضایی در جهت رفع نیازهای موجود کشور در حوزه فضا تدوین شود.
توسعه پلتفرم ماهواره های دانشگاهی ایرانباس، توسعه کاربردهای فضایی، تشکیل شورای سیاست پژوهی برای بحث و بررسی در خصوص مسایل کلان حوزه فضایی کشور، توسعه همکاری های بین المللی به ویژه با کشور روسیه و آژانس فضایی اروپا، دبیری کارگروه حقوق و دیپلماسی هوا فضا و کارگروه فضا و امنیت ملی، ارائه خدمات اطلاعرسانی و ترویج شامل؛ تهیه برنامه های یکساله روابط عمومی، دبیرخانه و هفته جهانی فضا، ارتباط با رسانهها، راهاندازی پایگاه اینترنتی مرکز، حضور در نمایشگاه ماکس 2015، تدوین چندین عنوان کتاب دوزبانه در خصوص معرفی توانمندی های فضایی ایران و توانمدسازی داخلی مهم ترین اهداف تعیین شده برای این مرکز ملی عنوان شده است.
***مرکز راهبردی فناوری‌های همگرا(NBICS)
فناوری همگرا تلفیقی از فناوری های نوظهور است که در سالهای اخیر سرمایه گذاری ها و پیشرفت های زیادی در زمینه آن در جهان اتفاق افتاده است. مرکز راهبردی فناوری‌های همگرا به تازگی فعالیت جدی خود را در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری آغاز کرده است و با توجه به جدید بودن حوزه دانشی مربوطه در سطح جهان و به ویژه در ایران، تمرکز کوتاه مدت این مرکز بر ترویج و فرهنگ سازی حوزه فناوری‌های همگرا در جامعه و علی الخصوص بین جوانان و متخصصان قرار گرفته است. البته این مرکز، فعالیتهای خود را در حیطه تحلیل حوزههای همگرا در محصولات فناوری نانو، تحلیل حوزه های همگرا در طرحهای نوآورانه فناوری نانو، تحلیل حوزه های همگرا در حوزه های محصولات دانشبنیان و تدوین نسخه اولیه سند تعاریف فناوری های همگرا را در دستور کار قرار داده است.
***فدراسیون سرآمدان علمی ایران
این برنامه با هدف افزایش کیفیت علمی کشور، افزایش تعاملات بین المللی با محققان معتبر جهان، استفاده از زیرساخت ها و امکانات مراکز معتبر علمی جهان و کمک به توسعه کیفی علم و فناوری کشور تدوین و اجرا شده است. باشگاه در نظر دارد با شناسایی مستمر افراد توانمند علمی و ارائه حمایت های ویژه از این افراد، کشور را به سمت مرجعیت علمی در جهان سوق دهد و بر این اساس فدراسیون سرآمدان علمی حمایت هایی را در دو بخش حمایت از پژوهش های فاخر و حمایت از افراد سرآمد تنظیم و ارائه می کند.
***شبکه آزمایشگاهی فناوری های راهبردی به عنوان یک زیرساخت ملی
تاسیس و راهاندازی آزمایشگاه های خدمات تخصصی از حیاتیترین والزامآورترین اقداماتی است که با توجه به مراحل تکامل و به نتیجه رسیدن مراحل توسعه محصولات دانش بنیان اعم از اثبات فناوری، تولید و ارائه به بازار، باید انجام شود که در همین راستا دستورالعمل چگونگی حمایت از شکل گیری و توسعه آزمایشگاه های مربوط در حوزه های تخصصی توسط معاونت تهیه و اجرا شد.
اقدام جدید در این حوزه از سال 1393 آغازشد و درسال 93 حدود 50 آزمایشگاه به صورت عضوقطعی به ارائه خدمت به مشتریان پرداختند و درآمد حاصل از خدمات مورد تایید شبکه آزمایشگاهی115 میلیارد ریال بوده است. تا بهمن سالجاری، حدود 430 آزمایشگاه برای عضویت درشبکه آزمایشگاهی فناوری های راهبردی درخواست دادهاند که بالغ بر 100 آزمایشگاه تاکنون به صورت قطعی در 26 استان کشور به شبکه آزمایشگاهی فناوری های راهبردی پیوسته اند.
***تشکیل هستههای فناوری از اولویتهای نقشه جامع علمی کشور
در راستای تحقق اولویت های نقشه جامع علمی کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با توجه به جایگاه حاکمیتی و فرادستگاهی و نظر به ماموریت های محوله ضمن پرهیز از گسترش سازمانی در تلاش است تا با ایجاد و راه اندازی هسته و شبکه های فناوری سبب توسعه فناوری در حوزه های دارای اولویت شود.
این هستهها به هیچ عنوان ایجاد یک ساختار یا تشکیلات جدید نبوده و تنها از طریق هماهنگی و شبکه سازی مابین ظرفیتهای موجود کشور فعالیت خواهند کرد و تاکنون اقدامات اولیه برای راهاندازی هسته های رباتیک و هوش مصنوعی، لیزر و فوتونیک، کشاورزی، HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست)، نساجی و مواد پیشرفته شروع شده است و سایر اولویتها همچون معدن، معماری و ساختمان، فناوری های مدیریت شهری، تغذیه و امنیت غذایی و غیره در دستور کار قرار گرفت.
***صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور
هدف از تأسیس این صندوق، شکوفایی امور تحقیقاتی در راستای تولید علم، فناوری و تجاری سازی و بهره مند شدن مردم از نتایج آن ها، از طریق ارائه کمک ها و خدمات حمایتی مادی و معنوی به پژوهشگران و فناوران حوزوی و دانشگاهی ایرانی اعم از حقیقی و حقوقی است. بر اساس گزارش تامسون رویترز (Thomson Reuters) صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشوررتبه اول در کشور را در حمایت از پژوهش و تولید علم داشته است.از تاریخ از نیمه دو.م سال 92 لغایت اواخر سال جاری اعتبار طرحهای پژوهشی که به صندوق ارائه و یا از طریق تفاهم نامه تعهد شده، حدود 300 میلیارد ریال بوده است.
***کارگروه کرسی پژوهی
کرسی پژوهشی اعتبار ویژه پژوهشی است که در راستای تحقق اهداف صندوق و برای اجرای یک برنامه راهبردی تحقیقاتی متشکل از مجموعه ای از فعالیت ها و پروژه های هدفمند به دانشمندان برجسته که داخل و خارج کشور شناخته شده باشند و پژوهشگران جوان تعلق می گیرد.
***حمایت از پسا دکتری
صندوق در قالب دریافت مستقیم طرحهای پسادکتری و تفاهمنامه با دانشگاهها در سال 93 و 94 حدوداً تعداد 1200 پسادکتری اعطا کرده است و اعتبار تعهد شده توسط صندوق برای طرح های تحقیقاتی پسادکتری در حدود 315 میلیارد ریال بوده است.
