جعبه سیاه انسان

اما می‌خواهیم برویم سراغ خود مغز؛ مغزی که برای سومری‌هایی که فکر می‌کردند جایگاه روح در کبد است و برای مصری‌هایی که فکر می‌کردند ما، با قلبمان فکر می‌کنیم، پشیزی ارزش نداشت. مغزی که افلاطون فکر می‌کرد جای مهمی از بدن است و جالینوس با دست‌های خودش کالبد شکافی‌اش کرد اما تا همین چند قرن پیش، کسی به حرف‌هایشان توجه نمی‌کرد. اما حالا هر روز تحقیق‌های تازه‌تری در مورد مغز انجام می‌شود و چیزهای جالب‌تری در موردش کشف می‌شود.

مخ که می‌گن اینه!

تازه‌ترین لایه مغز همین قشر مغز است که در انسان از همه موجودات پیشرفته‌تر است. این بخش به طورکلی مسوول فرایندهای خفن‌شناختی است. نام دیگر قشر مغز، مخ است؛ شاید برای همین است که به آدم‌های باهوش می‌گویند مخ! قشر مغز از چند تا لوب تشکیل شده است که هر کدام متخصص یکی از این فرایندهای خاصند. البته یادتان باشد که هر کدام از این لوب‌ها از دو بخش راست و چپ تشکیل شده‌اند. بخش چپ بدن را سمت راست مغز کنترل می‌کند و بخش راست بدن را سمت چپ. بعضی از وظایف دیگر هم بین این دو سمت تقسیم شده‌اند.

جایگاه دل در مغز

راستش را بخواهید، لااقل عصب‌شناسان دیگر خیلی‌وقت است که می‌دانند آدمیزاد با قلبش احساس نمی‌کند. وقتی کسی می‌گوید: «دلم خواست» در واقع یعنی اینکه سیستم لیمبیکش او را به این کار وا داشته است. سیستم لیمبیک در لایه‌های داخلی‌تر مغز وجود دارد؛ یعنی اینکه از بخش‌های قدیمی‌تر مغز است. جایگاه همه هیجان‌های مثبت و منفی، غریزه جنسی و تنازع برای بقا در همین سیستم لیمبیک است. به سیستم لیمبیک می‌گویند: «مغز اول». جایی که همیشه با «مغز جدید» که همان قشر مغز است، درگیر است. درگیری عقل و احساس. ما با سیستم لیمبیکمان عاشق می‌شویم و با قشر مغزمان پشیمان. مهم‌ترین بخش‌های سیستم لیمبیک را اینجا آورده‌ایم.

مغز انسان

ذره ذره مغز دار می شویم
بعضی ها می گویند مغز ما همان مراحلی که در طول تکامل پیموده اند را در دوره جنینی هم طی می کند. یک نگاه سر دستی به این تصویر کناری نشان می دهد که آنها تا چه حد درست می گویند. اگر دقیق تر می‌خواهید بدانید مغز ما در دوران جنینی این مراحل را طی می کند:
۲-۸هفتگی( مرحله رویانی): مغز ونخاع شوکی ابتدایی نمایان می‌شوند.
نیمه دوم ماه اول: همزما ن با پیدایش ۳لایه سلولی (مزودرم –اندودرم–اکتودرم)دستگاه عصبی از لایه اکتودرم تشکیل می‌شود. اکتودرم برای ایجاد مجرای عصبی تا می شود که نخاع شوکی ومغز ازآن به‌وجود می‌آید.
۹-۱۲هفتگی: افزایش سریع در اندازه بدن ،دستگاه عصبی، اندام‌ها وعضلات سازمان یافته ومتصل می‌شوند. توانایی‌های رفتاری جدید مثل لگد زدن ، انگشت مکیدن ، دهان باز کردن وتمرین تنفس شکل می گیرد.
۱۳-۲۴هفتگی: تعداد سلول های عصبی مغز کامل شده است.
۲۵-۳۸هفتگی: رشد سریع مغز باعث می‌شود که توانایی های حسی ورفتاری گسترش یابند.

از بی‌مغزی تا مغز محوری

ما آدم‌ها خیلی به مغزمان می‌نازیم. خب! حق هم داریم. پیچیده‌ترین مغز موجود در جهان مال ما آدم‌هاست. اما روانشناسان تکاملی می‌گویند این مغز، اولش نه این شکلی بوده و نه تصمیم‌گیری‌های منطقی و غیرمنطقی‌اش این‌قدر پیچیده. در این بخش می‌خواهیم طبق همان طبقه‌بندی‌های مشهور تکاملی، مغز موجودات بیچاره دیگر را بشکافیم، ببینیم آنها چه فرقی با ما می‌کنند و از مغز خودشان چه کارهایی می‌کشند. ضمن اینکه می‌خواهیم دست‌مان بیاید که همان‌طور که پل مکلین می‌گوید، مغز ما میراث‌دار همه این دوره‌های تکامل است. درست مثل یک تپه باستانی که حاصل زندگی آدم‌های بسیاری در دوره‌های مختلفی از تاریخ است. حالا شما به جای تمدن‌های انسان‌ها بگذارید زندگی موجودات مختلف قبل از ما. راستش را بخواهید با یک بار مقایسه کارکرد بخش‌های مختلف مغز انسانی که در تصویر زیر آمده و مغز جانداران قبلی، می‌فهمید که جناب مکلین چندان هم بیراه نگفته است.