شاخص عملکرد زیست محیطی ایران بر مبنای اطلاعات سال 2014
زهرا جواهریان مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به گزارش منتشر شده در خصوص شاخص عملکرد محیط زیست 180 کشور دنیا موسوم به EPI طی هفته گذشته در مجمع جهانی اقتصاد، گفت: در اصل گزارش منتشر شده در سال 2016 بر اساس اطلاعات جمع آوری شده در سال 2014 است و بررسی های انجام شده بر روی این اطلاعات در سال 2015 است از این رو به معنای رتبه ایران بر اساس عملکرد محیط زیستی در فاصله سال های 2014 تا 2016 نیست.
وی افزود: هدف از انتشار این گزارش دو سالانه که با همکاری مرکز قوانین و سیاست های زیست محیطی دانشگاه یل و مرکز بین المللی شبکه اطلاعات علوم زمین دانشگاه کلمبیا و توسط مجمع جهانی اقتصاد تهیه می شود، گوشزد کردن وضعیت محیط زیست کشورها و جهان به سیاست گذاران عرصه های مختلف به ویژه عرصه های توسعه ای است.
جواهریان در خصوص منابع مورد استفاده برای تهیه این گزارش، اظهار کرد: بانک جهانی برنامه عمران سازمان ملل متحد، سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، گزارش های ملی کشورها و برخی گزارش های اخذ شده از مراکز معتبر علمی و شناخته شده جهانی مهمترین منابع مورد استفاده در تهیه این گزارش دو سالانه است.
مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست ضمن یادآوری سابقه نخستین گزارش دو سالانه در سال 2006، افزود: از سال 2006 تاکنون 6 گزارش EPI منتشر شده است و از نکات قابل تامل این گزارش ها تاکید مداوم تهیه کنندگان آن بر عدم قابل قیاس بودن رتبه ها و امتیازات اعلام شده در گزارش های دو سالانه سنوات مختلف با یکدیگر به دلیل تغییر و ارتقاء مداوم شاخص های اندازه گیری است.
وی ادامه داد: به دلیل تغییر شاخص های مورد اندازه گیری برای گزارش های دو سالانه، هر بار گزارش دیگری توسط دانشگاه یل مبنی بر اعلام رتبه سنوات گذشته بر اساس آخرین شاخص های اعلام و اندازه گیری شده منتشر می شود که به طور مثال در سال 2012، رتبه ایران در سال های 2010 ، 2008 و 2006 بر اساس شاخص های 2012 به ترتیب 114، 113 و 111 اعلام شد.
جواهریان با بیان اینکه شاخص های مورد استفاده گزارش منتشر شده در سال 2016 بر اساس اهداف توسعه پایدار (SDG) که به عنوان جایگزین اهداف هزاره در مجمع عمومی سازمان ملل و با حضور سران کشورهای دنیا به تصویب رسیده، انتخاب شده است، گفت: به طور نمونه در گزارش منتشر شده، شاخص میزان مرگ و میر کودکان که ایران از رتبه خوبی در آن برخوردار بود حذف و شاخص خطرات تهدید کننده سلامت برای تمام سنین و جنسیت ها مورد استفاده قرار گرفته است.
مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست حذف شاخص تخصیص یارانه به کشاورزی و مقررات آفت کش ها و جایگزینی آن با شاخص پایداری کشاورزی که شامل کارایی استفاده از نیتروژن و تعادل نیتروژن است را از دیگر تغییرات گزارش منتشر شده در سال 2016 دانست و افزود: ایران بر اساس شاخص پیشین در سال 2014 در این بند در رتبه 17 قرار داشت و بر اساس شاخص نوین در رتبه 68 قرار دارد.
وی همچنین اشاره ای به بخش جنگل ها و تغییر شاخص در این بخش داشت و اظهار کرد: شاخص تغییر در پوشش جنگلی جایگزین شاخص پوشش جنگل شده است که بر این اساس ایران از رتبه 1 در سال 2012 و رتبه 16 در سال 2014 در این بند به عدم موجودی گزارش در سال 2016 بر اساس شاخص جدید رسیده است.
جواهریان شاخص هایی همچون حفاظت از گونه ها، ارتقاء کیفیت هوا، NO2 (ماده سمی برای انسان) را از دیگر شاخص های جدید مورد استفاده برشمرد و گفت: گزارش EPI به صورت دو سالانه است و در اصل گزارش منتشر شده در سال 2016 بر اساس اطلاعات جمع آوری شده در سال 2014 و بررسی ها انجام شده بر روی این اطلاعات در سال 2015 است و از این رو به معنای رتبه ایران بر اساس عملکرد محیط زیستی در فاصله سال های 2014 تا 2016 نیست.
مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به اهمیت گزارش EPI به دلیل کمک به کشورها برای ادامه روند در شاخص هایی با عملکرد مثبت و تغییر رویکردها و اتخاذ تصمیم ها و راهکارهایی برای برون رفت از شاخص هایی که عملکرد مناسبی در آن ها نداشته اند، گفت: یکی از چالش هایی که ایران در گزارش EPI با آن مواجه است عدم ارائه گزارش های ملی در زمان مناسب و مقرر و از یک مرجع خاص است که البته با تهیه بانک اطلاعاتی روزآمد و مرتبط با شاخص های انتخابی می توان این چالش را مرتفع کرد.
