حفاظت سلولهای ایمنی از سد خونی مغزی

بر اساس این پژوهش، سلولهای ایمنی سیستم عصبی مرکزی نقش حیاتی را در سالم ماندن «سد خونی مغزی» ایفا می‌کنند. سد خونی مغزی یا (blood brain barrier) به محدوده جدا کننده بین مایع برون‌سلولی مغز در سیستم اعصاب مرکزی و جریان خون گردشی در بدن گفته می‌‌شود. در صورتی ‌که این سد آسیب ببیند باید به سرعت بازسازی شود تا مغز سالم باقی بماند و به ویژه پس از جراحی دوباره بتواند به کار خود ادامه دهد.

مغز اکوسیستم مستقل و جداگانه‌ای از دیگر اعضای بدن دارد. این ارگان دارای یک سیستم اختصاصی برای دفاع از بدن در برابر عفونت است و به تازگی نشان داده شده است که مغز فرآیند منحصربفردی را برای از بین بردن ضایعات بدن به کار می‌برد.

حرکتهای داخل و خارج از مغز، به شدت توسط یک سیستم پیچیده از درگاه‌ها و کنترل‌‌کننده‌ها تنظیم می‌شود که در مجموع به سد خونی مغزی (BBB) منسوب است. سد خونی مغزی اجازه نمی‌دهد که هر ماده‌ای به داخل مغز وارد شود.

سوراخ شدن یا شکسته شدن سد خونی مغزی موجب می‌شود تا مغز در معرض عفونت و التهاب قرار بگیرد. از این رو، ضروری است که به سرعت شکافهای ایجاد شده در این سدهای خونی بسته شود. این رویداد بیشتر مواقع در طول سکته مغزی رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به التهاب و شکسته شدن سدهای خونی شود.

این مطالعه جدید نشان می‌دهد که سیستم ایمنی مغز که از سلولهای خاص میکروگلیا تشکیل شده است نقش اصلی را در روند ترمیم آسیب‌دیدگی مغز ایفا می‌کند.

سلولهای میکروگلیا در سراسر مغز و نخاع حضور دارند و به طور مداوم بر محیط اطراف خود نظارت کرده و می‌توانند وظایف مختلفی مانند کنترل التهاب، از بین بردن عوامل بیماری‌زا، تمیز کردن پسماندهای سلولهای مرده یا آسیب‌دیده و بستن محل آسیب‌دیده را انجام دهند.

به منظور این پژوهش، محققان آزمایش‌هایی روی موش‌ها انجام دادند. نتایج این آزمایش‌ها نشان داد هنگامی که یک سوراخ کوچک در سدهای خونی مغزی ایجاد می‌شود، سلولهای میکروگلیا در نزدیکی آن منطقه به سرعت برای بازسازی این سد بسیج می‌شوند. در بیشتر موارد، در عرض 10 تا 30 دقیقه عمل بازسازی به پایان می‌رسد.

یک گیرنده که مسئول فعال کردن میکروگلیا است این سلولها را به محل آسیب هدایت می‌کند. همین گیرنده روی پلاکت‌ها نیز وجود دارد و داروهای رقیق‌کننده خون مانند پلاویکس دقیقا روی همین گیرنده اثر می‌کنند.

این داروها برای افرادی که در معرض خطر حمله قلبی و یا سکته مغزی هستند تجویز شده و به جلوگیری از به هم پیوستن پلاکت‌ها برای تشکیل لخته خون کمک می‌کنند. اگر این کار صورت نگیرد پلاکت‌های به هم پیوسته با راه یافتن به مغز می‌توانند جریان خون را مسدود کرده و سبب سکته مغزی شوند. با این حال، از آنجا که این داروها گیرنده‌های میکروگلیا را نیز سرکوب می‌کنند می‌توانند به طور بالقوه توانایی مغز را برای انجام عمل بازسازی سدهای خونی مغزی در هنگام سکته مغزی، مختل کنند.

محققان در حال حاضر مشغول بررسی تاثیر داروهای مسدود کننده گیرنده‌ میکروگلیا و تاثیر آنها بر عملکرد این سلولها در مغز هستند.

نگرانی پژوهشگران این است که شاید داروهای رقیق کننده خون به طور ناخواسته وضعیت یک بیمار در هنگام سکته مغزی را بدتر کرده و یا مانع از بهبودی او شوند. بنابراین برای رفع این نگرانی در آینده نیاز است تا تحقیقات بیشتری انجام شود.

این پژوهش در نشریه Proceedings of the National Academy of Sciences, منتشر شده است. 

No tags for this post.