احیای نبض حیات شهرها با کمک انرژی خورشیدی
انرژی خورشیدی ازجمله منابع پاک و تجدیدپذیر انرژی است. انرژی که می‌تواند ضمن رفع بحران انرژی و آب، در زمینه مقابله با مشکلات و پیامدهای زیست‌محیطی همانند بحران آلودگی هوای کلان‌شهرها مؤثر واقع شود. با توجه به‌ضرورت توجه به این موضوع مهم خبرنگار سیناپرس با دکتر داوود فدایی، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر، رییس انجمن صنایع خورشیدی ایران و رییس مرکز تحقیقات خورشید پژوه گفت‌وگویی انجام داد.
موضوع جایگزینی انرژی‌های پاک به‌جای منابع فسیلی در دنیای امروز به‌سرعت در حال صنعتی شدن است. با توجه به این‌که سال‌ها در این زمینه به تحقیق و پژوهش پرداخته‌اید، جایگاه ایران در این زمینه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اکنون بحث محیط‌زیست، انسان و آماده ساختن شرایط بهتر کاری و زندگی انسان‌ها مورد توجه بسیاری از کشورهای پیشرفته فاقد منابع سوخت فسیلی قرارگرفته است. در مقابل کشورهای دارای انرژی‌های سوخت فسیلی نسبت به این مسئله بی‌توجهی کرده و هرساله با شروع فصل سرد و ایجاد پدیده وارونگی هوا و قرار گرفتن در وضعیت هشدار، در بسیاری از کلان‌شهرها، همه فعالیت‌های آموزشی و اقتصادی تحت تأثیر آلودگی هوا قرار می‌گیرد. در ایران نیز بدون این‌که نسبت به چگونگی ایجاد این مسئله تجزیه‌وتحلیلی انجام شود، هرسال این روند ادامه پیدا می‌کند. هرساله با شروع فصل سرد و بحران آلودگی، مسئولان به فکر تشکیل جلسه می‌افتند. جلسه‌ای که خروجی آن از پیش معلوم است. تعطیلی مدارس و اداره‌ها و زوج و فرد کردن خودروها. جراید و روزنامه‌ها بار دیگر به‌صف می‌شوند و این مسئله را به چالش می‌کشانند.
در وهله اول انگشت اتهام این آلودگی‌ها به سمت خودروها می‌رود اما به تأثیر روشن شدن موتورخانه‌ها در فصل سرد کمتر توجه می‌شود. موتورخانه‌ها نقش مهمی در ایجاد آلودگی هوا در کلانشهرهایی مانند شهر تهران نقش مهمی ایفا می‌کنند؛ در ایران 40 درصد آلودگی مونوکسید کربن ناشی از سیستم‌های گرمایشی خانگی است. این سیستم‌ها اکنون بر مبنای سوخت فسیلی کار می‌کنند. اگر ما فقط برای مصرف آب گرم بهداشتی واحدهای مسکونی از آبگرمکن خورشیدی استفاده می‌کردیم حداقل 30-40 درصد آلودگی در کلان‌شهرها کم می‌شد و 60 تا 70 درصد هزینه گازهای خانگی هم کاهش پیدا می‌کرد.
متأسفانه در کشور ما به دلیل وجود منابع سوخت فسیلی همواره سیاستمداران بر این عقیده هستند که فعلا باید از این منابع استفاده شود به همین دلیل تاکنون سرمایه‌گذاری زیادی در زمینه بهره‌گیری از انرژی‌های پاک و تجدید پذیر موردتوجه قرار نگرفته است و زیرساخت‌های لازم برای این کار فراهم نشده و قوانین حمایتی نیز برای تحقق این امر تصویب نشده است. در مقابل کشورهای همسایه مانند ترکیه که ازنظر آب و هوایی و فرهنگی مشابه کشور ما است به دلیل نداشتن سوخت فسیلی به سمت استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر روی آورده و اکنون به‌عنوان هشتمین کشور تولیدکننده آبگرمکن‌های خورشیدی جهان شناخته می‌شود.
در کشور ما به دلیل وجود منابع سوخت فسیلی همواره سیاستمداران بر این عقیده هستند که فعلا باید از این منابع استفاده شود به همین دلیل تاکنون سرمایه‌گذاری زیادی در زمینه بهره‌گیری از انرژی‌های پاک و تجدید پذیر موردتوجه قرار نگرفته است
هیچ روستایی در کشور ترکیه وجود ندارد که پشت‌بام هر خانه‌اش فاقد آبگرمکن خورشیدی باشد. ما باید کشورهای پیشرو در این زمینه را الگوی قرار بدهیم و بر مبنای الگوهای قانونی حمایتی آن‌ها حرکت کنیم؛ مثلا ببینیم کشور آلمان در سیستم‌های حمایتی برای این صنعت چه تمهیداتی اندیشیده است. ما هم باید پیرو و دنباله‌رو این مسئله باشیم و دوباره همان مسیر را طی نکنیم. برای مثال اگر آن‌ها چرخ ساخته‌اند ما دیگر آن را نسازیم.
استفاده از منابع انرژی پاک مانند انرژی خورشیدی چه مزایایی می‌تواند به همراه داشته باشد؟
هرچند ما قادر به فروش تابش و پرتو خورشید نیستیم اما می‌توانیم گاز و منابع سوخت فسیلی را صادر و از آفتاب و پرتو آن در فصل سرد سال استفاده کنیم و آلودگی کلان‌شهرهایمان را کاهش دهیم و فرصتی برای درآمدزایی ناشی از صادرات سوخت فسیلی به وجود آوریم؛ مثلا ما می‌توانیم گاز را بر اساس نیاز بازار برحسب مترمکعب به قیمت 20-30 سنت صادر کنیم.
همچنین این صنعت می‌تواند ضمن کمک به محیط‌زیست برای کشور ایران که اکنون با مشکل اشتغال جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی مواجه است، درآمدزایی کند؛ این صنعت می‌تواند برای 500 هزار نفر در کشور فرصت اشتغال ایجاد کند. اکنون سازمان‌های متفاوتی با دغدغه استفاده از انرژی پاک را مواجه هستند اما متأسفانه تعدد تصمیم‌گیری‌ها باعث شده است هیچ‌گاه ما در این زمینه موفق نباشیم. در کمیسیون انرژی مجلس هیچ‌گاه دغدغه‌ای برای ورود و فعالیت جدی به این مسئله وجود نداشته است تا بر اساس وضع قوانین به توسعه این صنعت کمک و اشتغال ایجاد کنند.
برای پیاده‌سازی فرهنگ درست مصرف انرژی و استفاده از این نوع انرژی‌ها در کشور از چه راهکاری باید استفاده کرد؟
اخیرا ما برای پیشبرد این کار و مصرف بهینه انرژی طرحی به کمیته امداد پیشنهاد کرده‌ایم. ما در این طرح پیشنهاد داده‌ایم به‌جای اهدای پول به هر فرد نیازمند، وامی به آن‌ها تعلق بگیرد تا فرد بتواند نیروگاهی بر روی پشت‌بام خانه‌اش ایجاد کند و از فروش برق به وزارت نیرو بخشی از قسط وام خود را پرداخت و درآمدی نیز برای خود کسب کند. این افراد برای کسب درآمد بیشتر اقدام به‌صرفه جویی مصرف انرژی می‌کنند زیرا خودشان تولیدکننده هستند. این طرح می‌تواند بهترین روش برای پیاده‌سازی فرهنگ مصرف انرژی در کشور باشد. این طرح اکنون در حال بررسی و پیگیری و همچنین انتخاب پیمانکار است.
این طرح قرار است به‌صورت آزمایشی در مشهد اجرا شود. ما با ارائه این طرح نشان داده‌ایم که اصلا نیازی به اجرای طرح‌های میلیاردی در کشور نیست. اگر دولت نمی‌تواند در راه‌اندازی خط تولید آبگرمکن‌های خورشیدی سرمایه‌گذاری کند، حداقل می‌تواند تعرفه‌های واردات این کالاها را کاهش دهد تا این دستگاه‌ها روی پشت‌بام‌ها قرار بگیرد تا میزان مصرف سوخت و آلودگی‌های کلان‌شهرها کاهش یابد؛ اکنون قیمت یک آبگرمکن خورشیدی در چین بین 100 تا 200 دلاراست.
آیا استفاده از این نوع سیستم‌ها می‌تواند جوابگوی نیاز کلانشهرهایی مانند تهران باشد؟
بله حتما می‌تواند جوابگو باشد. تنها کافی است ما 2 الی 3 ساعت آفتاب در طول روز داشته باشیم. ما هیچ‌گاه در طول زمستان 10 روز ابری نداشته‌ایم. تنها داشتن چند ساعت پرتو آفتاب کافی است. اکنون فناوری‌هایی در اختیارداریم که می‌توانیم در دمای 32 درجه سانتی گراد زیر صفر یا در روزهای آفتابی از پرتو خورشید استفاده کنیم. چرا ما نباید از این فناوری‌ها استفاده کنیم؟
اغلب در شرایط بحرانی آلودگی هوا و ریز گردها، راندمان صفحه‌های خورشیدی پایین می‌آید و شرایط شست‌وشوی این صفحه‌ها هم دشوار می‌شود. آیا برای رفع این مشکل هم تدبیری اندیشیده شده است؟
اکنون برای رفع این مشکل نیز فناوری‌هایی ساخته‌شده است. با اسپری کردن فیلم نانویی روی صفحه‌های خورشیدی دیگر هیچ ذره گردوغبار و آلودگی روی این صفحه‌ها نمی‌نشیند.
به نظر شما برای اجرایی شدن طرح استفاده از انرژی‌های پاک چه الزام‌های قانونی در کشور نیاز است؟
کمیسیون مجلس باید قوانین حمایتی را تصویب کنند. این قوانین را ما از کشورهای پیشرو درآورده‌ایم. تصویب این قوانین از سوی مجلس باعث می‌شود مردم نسبت به استفاده از منابع انرژی پاک رغبت بیشتری داشته باشند. سرمایه‌گذاران با ایجاد تقاضا در این بخش سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ تا زمانی که تقاضا در بازار نباشد سرمایه‌گذار، سرمایه‌گذاری نخواهد کرد. شهرداری هم می‌تواند در عوارض سالیانه ساختمانی به افرادی که آبگرمکن خورشیدی استفاده می‌کنند چند درصد تخفیف دهد.
ما هنگام مواجه‌شدن با بحران آلودگی یک هفته شهر را تعطیل می‌کنیم درصورتی‌که می‌توانیم هزینه این خسارت را به مردم بدهیم. ما تا وقتی به دقیقه 90 نرسیم، با بحران مواجه نشویم و سدهایمان خالی نشود، به فکر صرفه‌جویی آب نمی‌افتیم. تا زمانی که نفس‌هایمان نبرد و بیماری تنفسی ایجاد نشود به فکر راه چاره برای مردم نمی‌افتیم. ما امیدواریم مسئولان و تصمیم گیران برای پیشگیری از مواجه‌شدن با چنین مسائل و مشکلاتی چاره‌ای بیاندیشند. قطعا هزینه پیشگیری بسیار کمتر از درمان است.
No tags for this post.
