سهم انرژی‌های نو در سبد مصرف انرژی ایران و جهان
امروزه با کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان، استفاده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر نقش پررنگی در سبد انرژی جهان، به دست آورده اما شواهد حکایت از این موضوع دارد که ایران در این زمینه وضع متفاوتی دارد. این در حالی است که محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای، توجه بیش‌ازپیش به انرژی‌های تجدیدپذیر را بر همگان روشن و ضروری کرده است. با توجه به برخورداری از پتانسیل مطلوب و مناسب انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، توسعه منطقی این منابع ارزشمند و خدادادی موجه به نظر می‌رسد.
منابع انرژی از مهم‌ترین عوامل توسعه پایدار است
در اختیار داشتن منابع انرژی مناسب عمده‌ترین عامل اقتصادی جوامع صنعتی پس از نیروی انسانی است چراکه انرژی برای استمرار توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و امنیت جامعه یک نیاز اساسی است.
اگر انرژی به نحوی تولید و مصرف شود که توسعه انسانی را در بلندمدت در تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی تأمین کند، مفهوم انرژی پایدار تحقق خواهد یافت، بر این اساس می‌توان گفت تأمین انرژی پایدار ضرورت توسعه پایدار است. به همین دلیل، در سال‌های اخیر کشورهای پیشرفته و درحال‌توسعه به انرژی‌های تجدیدپذیر جهت ایجاد تنوع در استفاده از منابع انرژی و کاهش وابستگی به یک حامل انرژی و ملاحظات زیست‌محیطی برای دستیابی به انرژی پایدار توجه ویژه‌ای معطوف داشته‌اند.
افزایش قیمت سوخت‌های فسیلی، ملاحظات زیست‌محیطی، تأمین امنیت انرژی، کاربری در پتروشیمی، پیشرفت فناوری و توجیه اقتصادی در برخی موارد ازجمله عوامل تعیین‌کننده آینده انرژی‌های تجدیدپذیر است
در اختیار داشتن منابع انرژی مناسب عمده‌ترین عامل اقتصادی جوامع صنعتی پس از نیروی انسانی است چراکه انرژی برای استمرار توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و امنیت جامعه یک نیاز اساسی است.
آمارها چه می‌گویند؟
آخرین گزارش موسسه جهانی انرژی‌های تجدیدپذیر (REN21)، حاکی از کاهش سهم سوخت‌های فسیلی در مصرف جهانی از 3/78 درصد در سال 2013 میلادی به 2/77 درصد در سال 2014 میلادی و افزایش 1/1 درصدی سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد مصرف انرژی جهان در همین مدت است. در سال 2013 میلادی، سهم برق هسته‌ای 6/2 درصد و سهم همه انواع انرژی‌های تجدیدپذیر 1/19 درصد از مجموع انرژی مصرفی جهان بوده است. از مجموع سهم 1/19 درصدی تجدیدپذیرها، سهم انرژی زیست‌توده سنتی 9 درصد و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر نوین 1/10 درصد گزارش‌شده که مورد دوم، مشتمل بر سهم 9/3 درصدی انرژی برق‌آبی، سهم 1/4 درصدی انرژی‌های زیست‌توده، زمین‌گرمایی و گرمایش خورشیدی، سهم 8/0 درصدی انرژی زیست سوخت‌ها و سهم 3/1 درصدی انرژی‌های برق بادی، خورشیدی، زیست‌توده و زمین‌گرمایی است.
سال 2014 میلادی نیز سهم 8/22 درصدی مصرف برق تجدیدپذیر مشتمل بر سهم 6/16 درصدی انرژی برق‌آبی، سهم 1/3 درصدی انرژی بادی، سهم 8/1 درصدی انرژی زیست برق، سهم 9/0 درصدی انرژی خورشیدی (فتوولتائیک) و سهم 4/0 درصدی انرژی‌های زمین‌گرمایی، سی.اس آی و اقیانوسی بوده است که درمجموع افزایشی 1/1 درصدی نسبت به سال پیش از آن نشان می‌دهد.
سی.اس.آی اصلی‌ترین ماده تجاری در تولید سلول‌های خورشیدی است و به اشکال مختلف سیلیکون‌های تک کریستالی، چندکریستالی و لایه‌نازک استفاده می‌شود.
انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران
ایران به‌عنوان یکی از کشورهای درحال‌توسعه خاورمیانه از سال‌ها پیش به توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر روی آورده است. بااین‌حال، سهم انرژی‌های نو در سبد مصرف انرژی کشور کمتر از یک‌صدم درصد است، درحالی‌که میانگین مصرف این نوع انرژی در جهان به بیش از ۱۰ درصد رسیده است.
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و روش‌های سازگار با محیط‌زیست برای تولید برق یکی از اولویت‌های امروز کشورهای توسعه‌یافته به شمار می‌رود. امروزه انرژی خورشیدی دارای بزرگ‌ترین قابلیت برای برآوردن نیاز جهان در آینده به‌عنوان یکی از منابع تجدیدپذیر است، به‌طوری‌که بیش از ٢٢٠ هزار مگاوات برق تولیدی جهان توسط فناوری‌های خورشیدی در دو بخش فناوری‌های فتوولتاییک و فناوری‌های حرارتی خورشیدی تأمین می‌شود.
ایران به دلیل شرایط خاص جغرافیای، ظرفیت‌های زیادی برای استفاده از انرژی‌های برق‌آبی، بادی، خورشیدی، زمین‌گرمایی و زیست‌توده دارد و در صورت سرمایه‌گذاری‌های تازه می‌توان از این نعمت خدادادی به بهترین شکل بهره‌مند شد.
کشور ما در منطقه‌ای واقع‌شده که با داشتن حدود ٣٠٠ روز آفتابی ازنظر دریافت انرژی خورشیدی در میان نقاط مختلف جهان در بالاترین رده‌ها قرار دارد؛ بنابراین استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی به دلایل مختلفی مانند دسترسی آسان و سهولت تبدیل‌شدن به انرژی الکتریکی، سازگاری با محیط‌زیست و تجدید پذیری، از مطلوبیت زیادی برخوردار است.
محدودیت منابع فسیلی، رشد بالای مصرف سالانه انواع انرژی در ایران، خارج شدن کشور از جرگه صادرکنندگان نفت از اواخر قرن حاضر و بالطبع قطع درآمدهای ناشی از صدور نفت سبب می‌شود که در صورت نبود برنامه‌ریزی و پیشرفت‌های لازم، روند توسعه کشور به‌طورجدی تحت تأثیر قرار گیرد.
نبود کارایی فنی و اقتصادی و هدر رفتن حدود ٥٥ درصد از کل انرژی در فرآیندهای مصرف و مشکلات فزاینده زیست‌محیطی ناشی از آن، ضرورت مدیریت مصرف و بالا بردن بازده و بهره‌وری انرژی را بیش‌ازپیش آشکار می‌کند.
در این راستا می‌توان از پیشنهاد وزارت نیرو در خصوص قانون بند «و» تبصره ١٩ برنامه دوم توسعه در مجلس به‌عنوان نخستین گام اساسی و در پی آن تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی، تشکیل کمیته تصویب معیارها، برگزاری سمینارها و دوره‌های آموزشی کارشناسان و مؤسسات نام برد.
این در حالی است که چندی پیش، بیژن زنگنه در حاشیه اجلاس عادی مجمع کشورهای صادرکننده گاز گفته بود به‌رغم تلاش جهانی برای افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر، تحقق این مهم، زمان‌بر بوده و تا سال 2025 این سهم حتی به 10 درصد هم نخواهد رسید.
مشکل چیست؟
مشکل اصلی فراروی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه اولیه زیاد موردنیاز است که دولت باید با تقویت همکاری‌های بین‌المللی و حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و غیردولتی، زمینه مشارکت گسترده انرژی‌های نو در عرضه انرژی را مهیا سازد. این امر کاهش هزینه در بلندمدت، صرفه‌جویی در سرمایه ملی، افزایش تولید ناخالص داخلی، افزایش درآمد ملی، ایجاد فرصت‌های شغلی و صیانت از محیط‌زیست را به همراه خواهد داشت. برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت بر اساس الگوی تصمیم‌گیری اقتصادی کنونی بزرگ‌ترین مانع در برابر رشد انرژی‌های تجدید پذیر است. این انرژی‌ها در ظاهر به سرمایه‌گذاری اولیه بیشتری نسبت به هزینه‌های جاری نیاز دارند، درحالی‌که به علت بی‌نیازی به سوخت در طول کار درواقع به انرژی‌های جاری نیاز ندارند.
No tags for this post.