علم در پستو،سرمایه را بر باد می دهد

سینا پرس: در این بین پایگاه های خبری تخصصی علمی می توانند نقش سازنده ای در شناسایی این مسایل داشته باشند و با واکاوی دقیق و اصولی اخبار از انتشار خبرهای کذب و دورغین بکاهند. افتتاح نخستین خبرگزاری علمی کشور بهانه ای شد تا گفت وگوی اختصاصی با علی منتظری، رییس سابق جهاد دانشگاهی ترتیب دهیم تا دریابیم رسانه‌های علمی چقدر می توانند در ترویج و اشاعه دانش و علم نقش داشته باشند؟

دکتر منتظري به عنوان يکي از چهره هاي برجسته علمي کشور تا کنون مقالات گوناگوني را در حوزه پزشکي در پايگاه های معتبر بين المللي منتشر نموده و  بيش از 460 عنوان مقاله  از ایشان در Google Scholar  به ثبت رسيده است. دکتر منتظری هم اکنون رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی است.

وی متولد سال 1337 در قم، دارای دکترای بهداشت عمومی با گرایش اپیدمیولوژی از دانشگاه گلاسکو انگلستان و فلوشیب بهداشت عمومی از کالج سلطنتی پزشکان انگلستان است. وی از سال 60 عضو جهاددانشگاهی بود و در سه دوره در سالهای 76 تا 86 ریاست جهاددانشگاهی را برعهده داشت.

 

امروزه توسعه و پیشرفت کشور  مدیون علم و فناوری است. در این بین روزنامه نگاری علمی چقدر می‌‌تواند نقش سازنده و مهمی در این خصوص داشته باشد؟

امروزه رسانه ابزاری برای کسب قدرت، توانایی و ثروت است. طبیعتا اگر این رسانه از نوع علمی باشد، میزان كسب قدرت، توانایی و ثروت هم مضاعف خواهد شد. به همین دلیل روزنامه نگاري علمي نقش مهمي در پي ريزي اين قدرت دارد و کار و فعالیت خبرنگار حوزه علمی ضمن تخصصی بودن، از اهمیت خاصی برخودار است. به نظر من ضرورت دارد ما از هم اکنون دست به کار شویم و روزنامه نگارانی که تخصص کار خبر علمی دارند را تربیت کنیم.

 

اگر این نقش مغفول بماند چه ضرر و آسیب هایی متوجه جامعه می شود؟

اول اینکه، اگر علم و دانش در پستو ها بماند و منتشر نشود، سرمایه ما به هدر خواهد رفت مثلا محققی ممکن است میلیون ها تومان سرمایه ای را خرج کند و تحقیقی را به سر انجام برساند اما  تحقیق اوهیچ گونه بازتاب و انعکاسی پیدا نکند. حتی ممکن است خبرنگاران علمی هم به دلیل بعد مسافت و مشغله های دیگر از این کار مطلع نشوند و در نتیجه این سرمایه به دلیل عدم انتشار از دست برود. دوم اینکه، محققان و پژوهشگران از کار همدیگر مطلع نخواهند شد و بر این اساس دوباره و چند باره کاری به وجود خواهد آمد. سوم اینکه ما زمانی ممکن است به یک منبع علمی دست پیدا کنیم که آن خبر کهنه شده باشد. بنابراین کار خبری علمی واقعا یکی از نیازهای مبرم، جدی و فوری ما در توسعه و پیشرفت علمی کشور است.

 

در حوزه علم و فناوری، نحوه انتشار خبرهای علمی باید چطور باشد؟

طبیعی است که یک بخش از انتشار دستاوردهای علمی با خود محققان و پژوهشگران است که آن را باید از طریق مقالات علمی، گزارش های فنی و علمی منتشر کنند. یک بخش دیگر کار هم بر عهده رسانه هاست. ما هم اکنون با توجه به اینکه در زمینه علمی یک خیز بلندی در کشور برداشته ایم، احتیاج داریم در زمینه تربیت خبرنگار علمی و راه اندازی یک پایگاه خبری اختصاصی علمی اقدام کنیم. خوشبختانه جهاد دانشگاهی مثل سایر اقداماتش بار دیگر در این عرصه هم پیشگام و پیشرو شده و این امر مهم را با راه اندازی نخستین خبرگزاری اختصاصی علمی جامع عمل پوشانده است. امیدواریم این خبرگزاری بتواند در مسیر تربیت نیروهای جوان و متخصص در زمینه خبرنگاری علمی تاثیر مثبتی بر سایر رسانه ها نيز داشته باشد.

 

 امروزه حوزه علم و فناوری برای انتشار اخبار با چه چالش ها و مشکلاتی مواجه است که ضرورت دارد بدان توجه ویژه ای شود؟

امروز گاهی شبه علم به جای علم تبلیغ و ترویج می شود. گاهی اوقات دستاوردهای علمی و پژوهشی محققان ما به غلط معرفی یا ترویج می شود. این مسایل چالش های بسیار مهمی است که باید در حوزه نشر اطلاعات علمی به آن توجه ویژه ای کرد زیرا اگر خدایی نکرده در مورد یک دستاورد علمی بیش از حد تبلیغ کنیم یا آن را بزرگتر از آنچه که هست نشان بدهیم  در وهله اول بی اعتمادی عمومی در بین مردم و محققان ایجاد خواهیم کرد و ثانيا افراد فرصت طلب مجال می يابند تا شبه علم را به جای علم معرفی نمايند.

همچنین نکته بسیار مهمی که امروزه باید به جد دنبال آن باشیم، بحث سواد علمی در جامعه است. متاسفانه هم اکنون سواد علمی در کشور ما فوق العاده ضعیف و پایین است. سواد علمی ربطی به میزان تحصیلات ندارد. سواد علمی یعنی اینکه ما بدانیم در زمان لازم برای دسترسی به مطالب علمي به کجا مراجعه کنیم. بخش دیگر هم فهم،‌ درك و عمل کردن به این مطالب است. بنابراین ما باید تلاش کنیم این گونه سواد را در بین اقشار جامعه افزایش دهیم. خبرگزاری سینا قطعا می تواند در چنین رویکردی نقش مهمی ايفا نمايد.

 

بااین حساب افق کار روزنامه نگاری و خبرنگاری حرفه ای علمی را در ایران چه طور می بینید؟

فوق العاده خوب می بینم و نسبت به آن خوش بین هستم.

 

برای رسیدن به  چنین افق و چشم اندازی چقدر فاصله داریم؟

ما در جهاد دانشگاهی به "میان برها" عادت كرده ايم . این مسیر را هم ان شاءلله از طریق میان بر نه به صورت لاک پشتی طی خواهیم کرد. ان شاء ا… به زودی به آن چشم انداز مورد نظرخواهيم رسيد.

 

در  پايان اگر در مورد انتشار دستاوردهاي علمي نكته خاصي داريد، بفرمائيد.

از تلاش شما و همكاران خبرگزاري سينا سپاسگزارم و يادآوري مي‌كنم كه اين خبرگزاري نقش بسيار مهمي در ايجاد ارزش افزوده در حوزه علم و فناوري خواهد داشت. با كمال تاسف اخيراَ ديدم يكي از مسوولان علمي كشور بيان فرموده بودند كه ما مي‌خواهيم با شركت های دانش بنيان ارزش افزوده ايجاد كنيم نه با انتشار مقاله. بنده متواضعانه خدمت اين مسوول بسيار محترم و ساير عزيزان عرض مي‌كنم اصولا تا دانش و مقاله اي نباشد ، شركت دانش بنيان معنايی نخواهد داشت. در ضمن فراموش نكنيد كه مقالات علمي و انتشار آن و حتی انتشار خبر آن نيز فی نفسه مي تواند ارزش افزوده ايجاد كند. انتشار مقالات و اخبار علمی موجب ارجاع شده و همين گردش علمی همانند گردش سرمايه موجب ارزش افزوده مي شود. شك نداشته باشيد كه نقش خبرگزاري سينا در توليد اين ارزش افزوده بی همتا خواهد بود.

No tags for this post.