باورهای شبه علمی و خرافی بومی در ایران و جهان

استقبال عمومی از خرافات و شبه علم نه تنها با وجود اینترنت و گردش آزاد اطلاعات؛ کاهش نیافته بلکه به مدد شبکه های اجتماعی؛ فالگیری و رمالگیری و طالع بینی رونق بیشتری نیز پیدا کرده است

ده ها و صدها هزار صفحه اینترنتی به ترویج خرافات باقیمانده ازعصر جادوگری می پردازند. غیب‌گوها و فالگیران در سراسر دنیا با یک تماس تلفنی ساده با برنامه ماهواره‌ای یا حتی با یک کلیک در سایت های اینترنتی در دسترس‌اند و فال می گیرند و مهره مار و سنگ خوشبختی می فروشند. در آمریکا تماس تلفنی با آنها نزدیک به ۴ دلار بر دقیقه هزینه در بر دارد و به عبارتی هر ساعت تماس تلفنی مشتریان ۲۴۰ دلار سود عاید رمال ها می‌کند. یعنی به مراتب بیش از دستمزد روانکاوان و متخصصان روانپزشکی. باری! مشاوره تلفنی غیب‌گوها در سراسر جهان یک صنعت میلیون دلاری است و در سال ۲۰۰۲ یکی از این موسسات با نام «Psychic Readers Network» حدود ۳۰۰ میلیون دلار از این راه کسب درآمد کرده است. متاسفانه در کشور ما ایران نیز صنعت فریب عمومی با شغل های کاذبی مانند فال قهوه گیری و انرژی درمانی و طالع بینی و درمان با شعور کیهانی و نظایر آن رونق فراوانی دارد.

ربط بین پیدا کردن نعل اسب و خوش شانسی؛ انرژی خوش بختی و سنگ های شفابخش؛ طالع بینی، فال قهوه، فال تاروت و انرژی‌درمانی و ادعای درمان با تشعشع کیهانی که در سالهای اخیر در ایران رواج بسیار پیدا کرده است همه و همه نمونه هایی از باورهای خرافی و شبه علمی است. البته فالگیرها و رمال های حرفه ای این اواخر از ادبیات کهن کمتر استفاده می کنند. کمتر پیش می آید که از سوزاندن پر کلاغ مرده و حکاکی حروف روی قفل صحبتی شود. رمالان دنیای مدرن با سوء استفاده از اعتبار علم؛ تلاش می  کنند به فعالیت خود برچسب علمی بزنند. به  همین سبب آنها به صورت ناشیانه از کلمات مبهم و پراکنده ای که شنیده اند استفاده می کنند تا مخاطب ناآگاه را تحت تاثیر قرار دهند. مثلا کلماتی مثل شعور کیهانی؛ درمان کوانتومی؛ انرژی الکترومغناطیس سنگ؛ یا حتی ممکن است برای توضیح و تفسیر کار خود از کلماتی مانند الکترون؛ تشعشع؛ فرکانس و … نیز استفاده کنند.

باورهای شبه علمی و خرافی بومی
بخش زیادی از باورهای خرافی در سراسر دنیا مشترک است و برخی نیز کاملا بومی است. مثلا در فرهنگ ایران ؛ پیدا کردن شبدر چهار برگ (شبدر چهار پر) هیچ معنای خاصی ندارد اما مثلا یک نظرسنجی که توسط موسسه IfD Allesnbach انجام شده نشان می دهد ۴۳ درصد آلمانی ها برای شبدر چهار برگ معنای خاصی قائل هستند . در حالیکه چنین باور خرافی در ایران حتی شناخته شده هم نیست. در آلمان ۲۶ درصد برای نحوست گربه سیاه و ۲۳ درصد برای نحسی عدد ۱۳ معنای خاصی در نظر می گیرند و ۲۱ درصد معتقدند پیدا کردن نعل اسب ؛ خوش شانسی به دنبال دارد.
بر اساس گزارش Shell  که در سال ۲۰۰۶ منتشر شد؛ ۶.۸ ٪ از مردم آلمان معتقدند که یوفو ها بر زندگی انسان تاثیراتی دارند.  گزارش مجله reader’s digest  در سال ۲۰۱۲ نشان می داد که ۲۳ درصد از مردم این کشور گمان می کنند که ستارگان در سرنوشت انسان اثر گذار است و البته تنها عامل تاثیر بر سرنوشت انسان نیست. همین نظر سنجی نشان می داد که ۲ درصد از مردم معتقدند که تمامی سرنوشت و زندگی آنها توسط  وضعیت ستارگان تعیین می شود!
اطلاعات عمومی اغلب مردم جهان در سراسر دنیا صرف نظر از اینکه آن کشور به لحاظ صنعتی توسعه یافته باشد یا نباشد بسیار اندک است. گزارش سال پیش بنیاد ملی علوم آمریکا نشان می داد که ۲۵ درصد از افراد مورد پرسش نظرسنجی این بنیاد؛ تصور می کنند خورشید به دور زمین می چرخد! این نتیجه به سادگی بیانگر آن است که از هر چهار نفر آمریکایی؛ یک نفر از پایه ای ترین مباحث علوم تجربی دوره دبستان نیز بی اطلاع است.
خرافات و شبه علم در ایران نیز مخلوطی از ایده های خرافی بومی و همچنین ایده های شبه علمی و خرافی غربی است. مثلا مساله خرافی انرژی ریکی و چاکراها (اگرچه نسخه اولیه آن ژاپنی و چینی است) از غرب وارد ایران شده است. یا موضوع فال تاروت و فال قهوه چیزی نیست که به صورت سنتی در فرهنگ ایران ریشه داشته باشد. این گونه خرافات در دهه های اخیر کم کم وارد کشور شده و البته با استقبال مخاطبان ناآگاه؛ بازار داغی هم پیدا کرده است. ترویج علم و تفکر نقادانه ؛ تنها راه حل مبارزه با شبه علم و خرافات است. اگر مروجین علم؛ مفاهیم پایه ای علوم را به زبان ساده و در عین حال صحیح انتقال دهند؛ شاید بتوان امیدوار بود که باورهای غلط شبه علمی به تدریج از فضای فکری جامعه پاک شود.

منبع:علمنا