کاهش خطر حملات قلبی توسط استاتین‌ها ،فریبی مرگ‌آور
استاتین‌ها زمانی که دو دهه پیش وارد بازار شدند به عنوان داروهای معجزه‌آسای کاهنده کلسترول شناخته شدند که همچنان برای جلوگیری از حملات قلبی تجویز می‌شوند اما در تحقیق جدیدی دکتر دیوید دایموند استاد روانشناسی، فارماکولوژی مولکولی و فیزیولوژی دانشگاه فلوریدای جنوبی و دکتر اوفه راوانسکف، پژوهشگر بهداشت و متخصص کلسترول و بیماری‌های قلبی عروقی به این نتیجه رسیدند که این دارو نه تنها موثر نیست بلکه به لحاظ عوارض جانبی چندان ایمن نیز محسوب نمی‌شود.
با توجه به نظر دایموند و راوانسکف، استاتین کاهش چشمگیری در میزان کلسترول خون ایجاد می‌کند، اما نتایج نامطلوبی در بهبود و جلوگیری از مشکلات قلبی عروقی به همراه دارد. به علاوه آنها اظهار می‌کنند که بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند اثر استاتین‌ها از لحاظ عوارض جانبی متعدد و بسیار جدی نه تنها نادیده گرفته شده است بلکه طرفداران استاتین‌ها چنین موادی که از نظر این دو پژوهشگر «فریب آماری» هستند را برای اثبات اثربخشی آنها مصرف می‌کنند.
دانشمندان در تحقیق جدیدی پرده از عوارض جانبی بی‌شمار و مهلک داروی کاهش‌دهنده کلسترول، استاتین برداشتند و به بیماران در مورد مصرف انواع قرص‌های استاتین از جمله لووستاتین، پراواستاتین، سیمواستاتین، فلوواستاتین و آتورواستاتین هشدار دادند.
فریب آماری به قیمت جان انسان‌ها
نقد آنها از ادعاهای اغراق‌آمیز در مورد قابلیت استاتین در جلوگیری از سکته مغزی، حمله قلبی و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی در مقیاس بزرگ در نسخه جدید مجله پزشکی فارماکولوژی بالینی منتشر شده است. مقاله آنها آنالیزی از داده‌های آزمایشات استاتین است که آنها را به سمت این نتیجه‌گیری سوق داد که «طرفداران استاتین از فریب آماری برای ایجاد این توهم استفاده کرده‌اند که استاتین‌ها داروهای شگفت‌آوری هستند، در حالی که واقعیت خلاف این امر است و گویای این است که حامیان منافع شخصی خود را به قربانیان اثرات سوء این داروها ترجیح می‌دهند.»
این مقاله همچنین توضیح میدهد که اساس فریب در نحوه ارائه نرخ اثرات مفید و جانبی استاتین توسط مولفان مقاله‌های تحقیقاتی است. اثر این دارو بر مردم «خطر مطلق» است و این دارو تنها برای حدودا یک درصد از جمعیت مفید واقع می‌شود، به این معنی که یک نفر از هر 100 نفر تحت درمان با استاتین تنها یک حمله قلبی کمتری خواهد داشت. با این حال پژوهشگران استاتین، نه تنها مردم را از اثر یک درصدی آن باخبر نکرده‌اند بلکه اثر یک درصدی را با آمار دیگری به نام «خطر نسبی» بیان کرده‌اند، به این معنی که سی تا پنجاه درصد افراد تحت درمان با این دارو از فواید آن بهره‌مند می‌شوند.
اغراق در مورد اثرات مفید درمان استاتین در آنالیزهای زیر مجموعه‌ای از مطالعات استاتین، شامل آزمایش ژوپیتر، آزمایش بازوی کاهنده لیپید آنجلو-اسکاندیناوین کاردیاک و مطالعه حفاظت قلب بریتانیا شرح داده شده بود.
راوانسکف و دایموند که در عین حال دانشمند تحقیقات شغلی در خدمات تحقیقات پزشکی بیمارستان جیمز A در تامپای فلوریدا است، بیان کردند: «طی آزمایش ژوپیتر کادر مراقبت‌های بهداشتی و عموم مردم از کاهش پنجاه و چهار درصدی حملات قلبی، زمانی که اثر واقعی در کاهش حوادث انسداد شراین کمتر از یک درصد بود مطلع شدند، در مطالعه بازوی کاهنده لیپید آنجلو-اسکاندیناوین کاردیاک ، که در اوایل به دلیل اغراق در نتایج متوقف شده بود، حدود سه درصد حملات قلبی و مرگ و میر ناشی از این دارونما در مقایسه با 1.9 درصد از گروه تحت درمان Lipitor به اثبات رسید و در نتیجه بهبود با درمان Lipitor تنها 1.1 درصد بیشتر بود، اما زمانی که نتایج این مطالعه در اختیار عموم قرار گرفت، تبلیغات از آمار غلطی و فاحشی استفاده کرده و اثر 1.1 درصدی در کاهش خطر حملات قلبی را به 36 درصد تبدیل کردند.
کاهش کلسترول در ازای ابتلا به سرطان
این دو پژوهشگر می‌گویند: «ادعاهای دروغین در مورد اثربخشی استاتین و کوچک شمردن عوارض جانبی آن، نقش مهمی در برانگیختن اشتیاق به تجویز داروهای کاهنده کلسترول توسط ارائه دهندگان مراقبت‌های سلامتی و مصرف آن توسط مردم ایفا کرده است. عوارض جانبی که افراد با مصرف استاتین‌ها از آنها رنج می‌برند بسیار شایع‌تر از آن آماری است که در رسانه‌ها و کنفرانس‌های پزشکی گزارش می‌شود و تنها به یبوست، درد یا گرفتگی معده، گازشکم، درد عضلانی، ضعف یا ادرار قهوه ای محدود نمی‌شود بلکه عوارضی مانند افزایش نرخ سرطان، آب سیاه یا آب مروارید چشم، دیابت، اختلالات شناختی و اختلالات اسکلتی-عضلانی بسیار بیشتر از مزایای ناچیز قلبی عروقی درمان توسط استاتین‌ها است.» آنها همچنین روی این نکته تاکید می‌کنند که: «سطوح پایین کلسترول مربوط به مصرف استاتین بارها منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان شده است. بسیاری از مطالعات و آزمایش‌ها روی استاتین‌ها طی دو تا پنج سال خاتمه یافته‌اند و این مدت یک دوره بسیار کوتاه برای تشخیص بروز و توسعه تدریجی اغلب سرطان‌ها است. با این وجود مطالعات جدید شیوع گسترده‌ای از سرطان‌ها را در افرادی که استاتین مصرف کرده‌اند نشان میدهد و همچنین یک مطالعه طولانی مدت نیز ثابت کرده است که افزایش چشمگیری در بروز سرطان سینه در زنانی که استاتین‌ها را برای بیش از 10 سال مصرف کرده‌اند وجود دارد.»
مردم آگاه باشند
این دو پژوهشگر دانشگاه فلوریدای جنوبی، خاطر نشان می‌کنند که: « مردم باید از خطرات کشنده این دارو و تمایل به تجویز آن در جامعه پزشکی و صنایع دارویی آگاه باشند و بدانند که مزایای استاتین یک شعار بی‌اساس است و تمامی نتایج کاهنده بیماری‌های قلبی عروقی و کاهش خطر حمله قلبی توسط این داروها فریبی بیش نیست و با دستکاری و منحرف کردن داده‌ها و نتایج مطالعات، واقعیت این داروها پنهان مانده است.»
مقاله دایموند و راوانسکوف منجر به انتشار گزارشی از کشور بریتانیا شد که فاش کرد: «سرپرستان مراقبت‌های بهداشتی و پژوهشی، از جمله سردبیر مجله پزشکی بریتانیا، فیونا گادلی و رئیس کمیته بهداشت بریتانیا، سارا ولاستون، شرکت‌های دارویی را به انتشار تمامی سوابق مطالعات بالینی خود و گزارش‌های مبنی بر عوارض جانبی نامعلومی از استاتین‌ها ناگزیر می‌کنند.»
دایموند و راوانسکوف می‌گویند: «ما ضمن استقبال از مجلات پزشکی بیشتر به دنبال وضع قوانین جدید توسط مجله پزشکی بریتانیا بودیم که نهایتا این مهم اتفاق افتاد و طبق قوانین تصویب شده مقالات آموزش بالینی باید توسط متخصصانی نوشته شوند که هیچ گونه روابط مالی با صنعت پزشکی ندارند.»
آنها همچنین از دیگر استراتژی‌های مفید بهداشتی-سلامتی که به عنوان روش‌های کاهش دهنده خطر بیماری‌های قلبی عروقی شناخته شده‌اند، از جمله قطع مصرف سیگار، کنترل وزن، ورزش و کاهش استرس دفاع می‌کنند و همچنین بر ارزش بهره بردن از یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت نوع دو تاکید می‌کنند، زیرا نتایج گویای این هستند که کاهش مصرف کربوهیدرات باعث عادی سازی تمامی نشانگرهای زیستی در خطر بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.
دایموند و راوانسکوف مقاله خود را با یک بیانیه کاملا جدی به پایان می‌برند که: « تمایل زیادی در عموم مردم وجود دارد که با خوردن یک قرص زندگی طولانی‌تر و بدون حمله قلبی را تجربه کنند. اما واقعیت این است که استاتین‌ها تنها اثرات مفید بسیار کوچکی در نتایج قلبی-عروقی به همراه دارند، و اثرات سوء آنها به مراتب بیشتر از آن چه شناخته شده است می‌باشد.»
کلسترول چیست؟
در کل چربی خون به دو نوع کلی کلسترل و تری‌گلیسرید تقسیم می‌شود و کلسترل نیز دو نوع عمده کلسترل مضر (نوع LDL ) و کلسترل مفید ( نوع HDL) را شامل می‌شود. کلسترول ماده‌ای از جنس چربی ومومی شکل است که در تمام سلول‌های بدن وجود دارد و برای ادامه زندگی ماده‌ای حیاتی و ضروری است. کلسترول درغشای تمام سلول‌ها برای ساخت دیواره سلولی شرکت می‌کند و ۲5 درصد کل کلسترول بدن در غشای سلول‌های عصبی هستند که مهم‌ترین پوشش برای عایق کردن اعصاب است. کلسترول همچنین ماده اصلی برای ساخت بسیاری از هورمون‌های استروئیدی است که توسط غدد فوق کلیوی ساخته می شوند و در پیش‌سازی ویتامین‌ها و اسیدهای صفراوی که برای هضم چربی ها ضروری هستند نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند.
خطر سکته مغزی و حملات قلبی
اما رسوب همین ماده حیاتی در جدار سرخرگها و تشکیل پلاک آترواسکلروتیک موجب تنگی عروق و سکته مغزی می‌شود که اگر رسوب کلسترل در جدار عروق کرونری باشد موجب آنژین قلبی و بیماری قلبی عروقی خواهد شد .قسمت اعظم کلسترول در داخل بدن و توسط کبد ساخته می‌شود و بقیه آن با مصرف غذاهای پر کلسترول و پرچرب از جمله غذاهای سرخ شده، چربی‌های اشباع شده مانند روغن‌های حیوانی و روغن نباتی جامد و کره، امعاء و احشاء حیوانی مانند دل، جگر، قلوه، سیرابی و مغز، میگو و گوشت‌های پرچرب، غذاهای آماده مانند سوسیس، کالباس و پیتزا، لبنیات پر چرب، دسرهای چرب از جمله انواع کلوچه، کیک، شیرینی‌ها مخصوصا شیرینی تر، روغن نارگیل، انواع سس‌های مایونز سالاد، انواع شکلات، چیپس و پفک‌های حاوی روغن ترانس، زرده تخم‌مرغ وارد بدن می‌شود.
کاهش کلسترول با عادت‌های غذایی
مصرف منابع غذایی حاوی فیبر موجب کاهش کلسترول خون می‌شوند. انواع مختلف فیبرها (مواد غیر قابل هضم) درمواد غذایی گیاهی موجودند. ولی نوعی از فیبر که بیشترین اثر را بر کاهش کلسترول خون دارد ، فیبر محلول نام دارد که منابع غنی از آن در سیب، گلابی، مرکباتی مثل پرتقال، لیمو و گریپ‌فروت، توت‌فرنگی، هویج و غلات سبوسدار وجود دارد.
سبوس جو یك منبع غنی از فیبر محلول است و نكته‌ای كه درباره این ماده مطرح است این است كه به نظر می‌رسد این ماده كلسترول بد را كاهش می دهد، ولی سطح كلسترول خوب را بالا می‌برد. غذاهای دیگر غنی از فیبرهای محلول شامل انواع لوبیا، عدس و بعضی از میوه‌ها هستند. از آنجا كه تمام این غذاها هم كم‌چرب و هم دارای فیبر بالایی هستند، مصرف روزانه آنها مفید خواهد بود.
کاهش کلسترول با عادت‌های زندگی
علاوه بر این كه یك رژیم غذایی مناسب می‌تواند نقش مهمی در كاهش کلسترول و عواقب بالا بودن آن داشته باشد، موارد دیگری نیز وجود دارند که با رعایت کردن آنها می‌توان قلب و مغز سالمی داشت. این موارد نکشیدن سیگار و یا ترک کردن آن، نگه داشتن وزن در محدوده مطلوب و ایده آل، نداشتن استرس و نگرانی و همچنین داشتن برنامه ورزشی مداوم و روزانه هستند.
