حساسیت مژکهای بینی متغیر است

اگر شما جزو آن دسته از افراد نباشید که با دهان خود نفس می‌کشند، در حال حاضر تنفس شما از طریق بینی‌تان انجام می‌شود. بینی علاوه بر زیبایی و تناسبی که به ظاهر کلی صورت می‌بخشد وظایف بیولوژیکی پیچیده‌ای نیز دارد.

یکی از ویژگی‌های مهم بینی نقش تخصصی آن در تنفس است. مقاومت بینی در مقابل هوای ورودی دائما در حال تغییر بوده و ثابت نمی‌ماند. علاوه بر این، بینی در تصفیه هوای ورودی نقش به سزایی را ایفا کرده و از آلودگی سایر نقاط مجرای تنفسی جلوگیری می‌کند. مسئله قابل توجه اینجاست که بینی دمای هوای ورودی را تنظیم می‌کند تا در نهایت هوایی گرم و تمیز وارد بدن شود. ما از طریق بینی بوها را شناسایی می‌کنیم و همچنین تکلم نیز به کمک بینی انجام می‌شود.

درون حفره بینی سلول‌های فراوانی وجود دارد. گروهی از آنها نورون‌هایی هستند که مسئولیت انتقال پیام‌های بویایی را بر عهده دارند. روی این سلول‌ها موهایی به نام مژک وجود دارد. مژک‌ها روی سلول‌های بخش‌های دیگری از بدن نیز دیده می‌شوند. از جمله این بخش‌ها سلول‌های گیرنده نوری درون چشم و همچنین، سلول‌های مخاطی درون کلییه هستند. این سلول‌ها از مژک به عنوان وسیله‌ای برای شناسایی محرک‌های بیرونی استفاده می‌کنند.

در بینی، مژک‌ها و طول آنها نقش مهمی را در بلوغ نورون‌های عصبی بویایی ایفا می‌کنند. پژوهشگران به منظور دستیابی به اطلاعات دقیق تری در مورد نحوه عملکرد مژک‌ها و تاثیر آن بر قدرت بویایی فرد آزمایشی را به انجام رساندند.

آنها طی این آزمایش مشاهده کردند که در طول مژک‌های روی سلول‌های موجود در بخش زیرین حفره بینی تفاوت چشمگیری دیده نمی‌شود و این در حالی است که در بخش‌های بالایی حفره این تفاوت بسیار زیاد است. دلیل این مسئله این است که سلول‌هایی که به دلیل مکان خود محرک‌های بیرونی بیشتری دریافت می‌کنند نسبت به دیگر بخش‌ها مژک‌های طویل‌تری دارند و این مژک‌ها نیز خود نسبت به محرک‌ها حساسیت بیشتری نشان می دهند.

علاوه بر اینها، میان نحوه چینش نورون‌های عصبی در هر بخش از حفره  و شدت حساسیت آنها نسبت به محرک‌های بویایی ارتباط وجود دارد. ولی این چینش به دلیل این محرک‌ها شکل نگرفته و امری مادرزادی تلقی می‌شود.

پژوهشگران از طریق مسدود کردن یکی از دو حفره بینی موش آزمایشگاهی دریافتند که مژک‌های موجود در حفره مسدود شده این جاندار در نبود جریان هوا و محرک‌های خارجی در تمامی بخش‌های آن به طور یکنواختی بلند و طویل می‌شود. این نتایج نشان می‌دهد که وجود محرک‌های بویایی برای تنظیم رشد مژک‌ها امری ضروری است.

علاوه بر این، الگوی رشد مژک‌ها به عامل دیگری نیز وابسته است. این عامل آنزیمی به نام ACIII  بوده که در نبود آن مژک‌ها یا به کلی رشد نمی‌کنند و یا اینکه طول آنها بسیار ناچیز خواهد بود.

یافته‌های پژوهشگران نشانگر این است که محرک‌های بیرونی و آنزیم ACIII  در تنظیم رشد مژک‌ها نقش مهمی دارند ولی اینکه چرا و چگونه محرک‌ها در هر قسمت از حفره بینی منجر به رشد متفاوت مژک‌ها می‌شوند هنوز شناسایی نشده است. پژوهشگران سعی دارند در مطالعات آینده علاوه بر یافتن پاسخی برای این سوال دریابند که مغز چگونه به پیام‌های ارسالی از سوی هر کدارم از نورون‌های عصبی درون حفره پاسخ می‌دهد و آیا طول مژک‌های این نورون‌ها بر پاسخ دهی مغز تاثیر می‌گذارد یا خیر.

نتایج این آزمایش در مجله Current Biology به طور کامل شرح داده شده است.

No tags for this post.