تخریب پرزهای روده با نانوذرات دی اکسید تیتانیوم
همچنین این پرزها حاوی سلول های تخصیص یافته ای برای حمل مواد به جریان خون هستند. در کنار هر پرز مویرگ هایی وجود دارد که قندها و اسید های آمینه تجزیه شده را جمع آوری و به جریان خون وارد می کند. کمک به حرکت غذا در طول روده یکی از مهم ترین وظایف پرز ها می باشد . گیرنده های شیمیایی و مکانیکی در پرز های متحرک روده وجود دارند. بنابراین، خوردن آب و غذا، سیگنال های شیمیایی و مکانیکی را در روده القا می کنند . همچنین روده کوچک، از جمله اعضای دخیل در هموستاز چربی در نظر گرفته می شود و تا حد زیادی به تنظیم فشار خون پس از صرف غذا کمک می کند .
در طی چند قرن اخیر، استفاده از نانومواد مهندسی شده در بخش مواد غذایی رو به رشد است . از سوی دیگر، استفاده از این نانوذرات در محصولات دارویی و رنگدانه های خوراکی، باعث شده تا عموم مردم، به خصوص کودکان در معرض آن قرار گیرند . این درحالی است که سمّیت بسیاری از نانوذرات ها در حال بررسی است . دی اکسید تیتانیوم(T io2) نانوذره ای است که به طور گسترده به منظور کنترل میکروارگانیسم ها و عوامل میکروبی در محصولات بهداشتی استفاده می شود. شواهد زیادی وجود دارد که این ماده به دلیل خواص منحصر به فردی از جمله اندازه کوچکش و واکنش پذیری بالایش ممکن است خطراتی را برای سلامتی انسان و محیط زیست به همراه داشته باشد. این ماده به طرق گوناگون از جمله استنشاق، بلع و تزریق وارد بدن انسان شده و بر سلول ها و اجزای سلولی مانند پروتئین ها، تعادل چربی ها و عملکرد سلول اثر گذاشته و در نهایت، موجب سمّیت سلولی می شود. در تحقیقات انجام شده جذب نانوذرات از طریق روده کوچک گزارش شده است این ماده به طور روزانه از طریق رنگدانه ها وارد زنجیره غذایی آنها می شود. که در نتیجه، عملکرد معده و روده را تحت تأثیر خود قرار می دهد. لذا با توجه به کاربرد فراوان نانوذره Tio2 طی چند قرن اخیر در علوم مختلف و صنعت بسته بندی مواد به منظور جلوگیری از فساد مواد غذایی، پژوهشگران کشورمان مطالعه ای با هدف بررسی تأثیر این ماده بر روده موش سوری انجام داده اند.
لازم به ذکر است که در این تحقیق 12 سر موش سوری نر به طور تصادفی به 3 گروه 4تایی تقسیم شدند. گروه اول به عنوان کنترل شم، محلول حلال – HPMC را با دوز 1 میلی لیتر دریافت کردند؛ گروه دوم TiO2 را با دوز 1 میلی لیتر و HPMC را با دوز 10 میلی گرم بر کیلوگرم و گروه سوم TiO2 را با دوز 1 میلی لیتر، HPMC را با دوز 100 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق داخل صفاقی دریافت کردند. پس از 35 روز تیمار، وزن موش ها مجدداً اندازه گیری شد و بعد از بیهوشی، روده کوچک آنها جدا شده و پس از انتقال به فرمالین 10 % و تثبیت نمونه ها، پاساژ بافتی انجام گرفت. سپس مقاطع بافتی تهیه گردید و بعد از رنگ آمیزی با H&E ، به وسیله میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون واریانس یک طرفه و آزمون توکی تجزیه و تحلیل شدند.
طبق نتایج این مطالعه، TiO2 باعث کاهش گلیکوکالیکس، افزایش سلول های واکوئل دار و تخریب کرک های روده کوچک می شود. . بنا به گفته محققان , نانوذره Tio2 به دلیل داشتن خاصیت اکسید کنندگی قوی می تواند اثرات سمی خود را حتی به صورت غیرمستقیم بر روی بافت مخاطی روده، افزایش پاسخ ایمنی و افزایش سلول های لنفاوی اعمال کند. نتایج این مطالعه نشان داد با افزایش دوز تجویزی Tio2 ، تجمع سلول های لنفاوی نسبت به گروه کنترل بیشتر می شود. بنابراین، هنگام استفاده بی رویه از ترکیبات نانو باید به تأثیرات منفی آنها نیز توجه کرده و سلامت کاربران محصولاتی که حاوی این ترکیبات هستند نیز بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.جزئیات بیشتر این تحقیق در مجله دانشگاه علوم پزشکی قم دوره نهم، شماره چهارم، تیر 94صفحه 33 الی 38 به چاپ رسیده است.
محققین: ونوس طیری , فرح فرخی , مزدک رازی
