هشدار نسبت به انقراض خاموش لاک‌پشت‌ها
دکتر اصغر مبارکی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه در حال حاضر 9 گونه لاک‌پشت در کشور وجود دارد، گفت: در دنیا مجموعا هفت گونه لاک‌پشت دریایی داریم که از میان آنها لاک‌پشت‌های عقابی، سبز، سرخ و زیتونی در ایران وجود دارند. همچنین در میان لاک‌پشت‌های خشکی، لاک‌پشت‌های مهمیزدار، افغانی یا آسیایی هستند که بیش‌ترین پراکنش گونه اخیر در خراسان رضوی می باشد
وی با اشاره به اینکه لاک پشت عقابی عمدتا به شکل جمعیت‌های تولید مثل کننده ی لانه ساز هستند، افزود: بیشترن تعداد این گونه در طول فصل لانه سازی که اوج آن اواسط فروردین تا اواسط خرداد دیده می‌شوند؛ این گونه بعد از مهاجرت به قسمت‌های شمال خلیج فارس و لانه سازی دوباره دست به مهاجرت می‌زند. در سال های اخیر پروژه‌های دقیقی درباره سیکل مهاجرت، لانه‌سازی، تخم‌گذاری، ردیابی‌های ماهواره‌ایی و تعداد نوزادان آن داشته‌ایم.
مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک همچنین با اشاره به لاک‌پشت‌های سبز به عنوان جمعیت تغذیه‌کننده در خلیج فارس گفت: این گونه از جاهای دیگر به آب‌های کشور ما مهاجرت می‌کند وطی سال‌های متمادی در آنجا مقیم می‌شود؛ از آب‌های کشور ما به عنوان زیستگاه تغذیه‌ای استفاده می‌کند که غالبا از علف‌ها و جلبک‌ها تغذیه می‌کند. میان آنها لاک پشت‌هایی با اندازه معمولاً بزرگتر از 15 و 20 سانتی تا 130 سانتی می‌توان یافت. لاک پشت سبز در سیستان و بلوچستان، سواحل دریای عمان، حوزه چابهار و جمعیت کوچکی هم در خارگو به شکل لانه ساز حضور دارند.
وی با اشاره به لاک‌پشت‌های آب شیرین موجود در ایران اضافه کرد: لاک‌پشت خزری یکی از لاک‌پشت‌های آب شیرین است که در حوزه دریای خزر و شمالغرب و غرب وجود دارد و دارای جمعیت قابل توجهی است. همچنین زیر‌گونه‌ی از این گونه نیز در آب‌های خوزستان، فارس، حاشیه بوشهر و لرستان وجود دارد؛ لاک پشت برکه‌ای یکی دیگر از لاک‌پشت‌های آب شیرین موجود در کشور است که محدود به استان‌های شمالی کشور است.
مبارکی با اشاره به لاک‌پشت فراتی به عنوان دیگر لاک‌پشت آب شیرین کشور، گفت: این گونه در حال انقراض از نظر حفاظتی وضعیت بدتری نسبت به سایر گونه‌های لاک‌پشت دارد. این گونه از نظر ظاهری نیز با بقیه لاک‌پشت‌ها فرق دارد، زیرا دارای لاک چرمی است و از نظر پراکنش، عادت غذایی، شکل، عادت رفتاری حیوان خاصی محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضربیش‌ترین جمعیت لاک‌پشت فراتی در ایران و ترکیه است، افزود: اخیرا گزارشی که درباره ا گونه مشابه آن به دست ما رسیده که نام آن گونه لاک نرم یانگ تسه در چین است و تنها پنج فرد از آن باقی مانده که شامل چهار نر و یک ماده است که علیرغم تلاش‌های چند ساله برای تولید مثل از طریق انجام لقاح مصنوعی این امر ناکام مانده است. از گونه لاک نرم فراتی علاوه بر ایران در کشورهای ترکیه، عراق و سوریه هم وجود دارد ولی روی گونه‌های این کشوها نمی‌شود حساب باز کرد.
مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک با تاکید بر اینکه ارائه آمار و تعداد گونه‌هایی مثل لاک‌پشت خاصه لاک‌پشت فراتی کار بسیار دشواری است، گفت: بخاطر اینکه این گونه فوق العاده ترسو است و از آب بیرون نمی‌آید دیدن و شمارش آن سخت است. بنابراین برآورد عددی آن ممکن نیست، چون قابل شناسایی نیستند.
وی در ادامه افزود: در سیر نزولی تعداد لاک‌پشت فراتی این را بگویم که وقتی پنج سال پیش برای شناسایی این ژگونه یک شب در منطفه می‌ماندیم می‌توانستیم سه یا چهار لاک‌پشت ببینیم. اما در حال حاضر بعد از سه یا چهار شب شاید بتوانیم تنها یک لاک‌پشت پیدا کنیم. بحث تخریب زیستگاه این گونه است
مبارکی با بیان اینکه این گونه سرعت زیادی در آب و خشکی دارد، گفت: این گونه تنها در استان خوزستان آن هم در بخش‌های گرمسیری یافت می‌شود و رودخانه‌های دز، کرخه و کارون از جمله زیستگاه‌های آن است.
وی در ادامه با اعتراض به شهروندانی که لاک‌پشت را به اشکال مختلف می کشند گفت: علیرغم اینکه در کشور ما قانون لازم برای ممانعت از صید این گونه وجود دارد، متاسفانه بدین در زیستگاه های این گونه بسیاری در هر جا، هر زمان و با هر روش که اراده کرد می‌تواند اقدام به صید نماید. درحالی که باید طبق مجوز و در جاهای خاص صید کرد. ضمن اینکه روش های غلط و مخرب صید نظیر استفاده از برق برای زیست بوم های رودخانه ای بسیار آسیب رسان است.
مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک با بیان اینکه گروهی از شهروندان که برای تفریح به کنار رودخانه‌ها می‌روند داخل رودخانه قلاب می‌اندازند، گاهی لاک‌پشت به قلاب آنها گیر می‌کند؛ لاک‌پشتی بزبا بیش از رگ 10 کیلو وزن آرواره‌هایی قوی دارد به طوری که اگر انگشت فرد را گاز بگیرد ممکن است آن را قطع می‌کند، بنابراین این صیادان برای اینکه قلاب چند صد تومانی خود را از دهان لاک‌‍شت درآورند، این گونه ارزشمند را از می کشند.
وی در ادامه در مورد رودخانه‌های کارون، دز و کرخه به عنوان زیستگاه‌های لاک‌پشت فراتی، گفت: علیرغم پیگیری‌های سازمان حفاظت محیط زیست، آب این رودخانه‌ها به لحاظ میزان آلودگی و جریان آب وضعیت خوبی ندارد. این گونه گوشتخوار است و تغذیه آن به شدت به ماهی‌ها وابسته است، ماهی‌ها هم نسبت به تغییرات زیستگاه بسیار حساس هستند بنابراین میزان تاثیرپذیری این گونه در حال انقراض از آلودگی آب‌ها بسیار زیاد است.
مبارکی با تاکید بر اینکه زنجیره غذایی زیستگاه‌ها بخاطر عوامل تهدید کننده به هم خورده است، اظهار کرد: با فرض پذیرفتن این ادعا که کسی شکار لاک‌پشت نمی‌کند، وقتی این گونه برای تغذیه ماهی نیابد، عملا از بین رفته محسوب می‌شود و چرخه آن به خطر می‌افتد.
وی با اشاره به اینکه لاک‌پشت فراتی به شدت گرما دوست است و جریان رودخانه برای آن مهم تلقی می‌شود، افزود: سدهای متعددی که روی رودخانه‌های خوزستان زده شده است باعث تکه تکه کردن رودخانه و خنک شدن آب آن می‌شود. این در حالی است که این گونه به شدت گرما دوست است، بنابراین این حیوان برای یافتن زیستگاه گرم به قسمت‌های کم‌عمق‌تر که آن بخش قبلا زیستگاه آن نبوده، حرکت می‌کند. تکه تکه کردن رودخانه و تبدیل آن به بالادست و پایین دست باعث کاهش جریان آب در پایین دست رودخانه و از بین رفتن ارتباط بین جمعیت ماهی‌ها ی بالادست و پایین دست و همچنین کاهش میزان تولیدات می‌شود.
مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک با بیان اینکه احداث سد بر روی رودخانه‌های خوزستان باعث قطع ارتباط جمعیتی گونه‌ها می‌شود، گفت: در رودخانه‌های کارون، کرخه و دز جمعیت زیادی از لاک پشت نداریم، اما ایجاد سد پشت سد در این رودخانه‌ها باعث جدایی گونه‌ها شده و هیچ تضمینی نیست که نسبت افراد نر و ماده در هر کدام از این نقطه‌ها یکسان باشد تا امکان تولید مثل وجود داشته باشد. در نتیجه تکه تکه شدن زیستگاه‌ها امکان مهاجرت را نیز از این گونه‌ها می‌گیرد. در کل تاثیر ایجاد سد روی حیات گونه‌ها فاجعه‌بار است.وی در ادامه با اشاره به تاثیر منفی ورود فاضلاب‌ها و ریختن زباله‌ها به رودخانه‌ها در کاهش کیفیت آنها گفت: توسعه مناطق روستایی و تبدیل آن به شهرو ورود فاضلاب آن به رودخانه‌ها وهمچنین ورود فاضلاب کارخانه‌های نیشکر به رودخانه‌ها در اثر توسعه کشت و صنعت و تغییری که در شوری آب ایجاد شده، حجم بالایی از تغییرات را باعث می شوند.
مبارکی با بیان اینکه در حال حاضر در روستای شادگان امکان رویت لاک‌پشت وجود ندارد یا خیلی کم است، تاکید کرد: تا 10 یا 20 سال پیش به راحتی امکان دیدن لاک‌پشت در آب‌های تالاب شادگان وجود داشت اما امروزه احتمال دیدن آن بسیار پایین است. در دوره‌ای، اقتصاد اهالی روستای شادگان وابسته به صید بود، اما الان امکان صیادی وجود ندارد چون ماهی یافت نمی‌شود که امکان صید وجود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه توسعه کشاورزی و شهری و تولید زباله معضل مهمی هستند، گفت: به علت حجم زیاد زباله در زیستگاه لاک‌پشت، گاهی پلاستیک یا زباله‌یی می‌خورد و در گلویش گیر می‌کند. این اتفاقات همه بدون اینکه کسی متوجه‌اش باشد رخ می‌دهد، اما به ناگهان متوجه ویرانی و افت جمعیتی رخ داده می‌شوند که تنها تعداد اندکی لاک‌پشت بیشتر باقی نمانده است.
مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک با تاکید بر اینکه فهمیدن اهمیت اکولوژیکی لاک‌پشت نه تنها برای مردم بلکه برای برنامه‌ریزان و مسئولین نیز ضروری است، افزود: در طبقه‌بندی ارزش گونه‌ها، ارزش‌های متفاوتی برای گونه‌های در نظر گرفته می‌شود. برای مثال لاک‌پشت عقابی کارکرد بسیاری در اکوسیستم دریایی دارد. رژیم غذایی این لاک‌پشت اسفنج است. این گونه از معدود جانورانی است که اسفنج می‌خورد. اسفنج‌ها گونه به شدت رقیب مرجان‌های دریایی محسوب می‌شوند. بنابراین وقتی لاک‌پشت‌های عقابی ازاسفنج‌ها تغذیه می‌کنند، امکان کنترل جمعیت اسفنج‌ها و سالم ماندن قسمت‌های مرجانی ایجاد می‌شود. از سوی دیگر تپه‌های مرجانی به عنوان یک اکوسیستم بارور نقش کارکردی بالایی دارند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه لاک‌پشت سبز تنها گونه علفخوار لاک پشت های دریائی است، گفت: این گونه به طور انتخابی روی گونه‌هایی تغذیه می‌کند که چرخه مواد افزایش می‌یابد.
مبارکی در پایان با تاکید بر اینکه گونه‌های شکارگر شکار انتخابی دارند، به همین دلیل نقش کارکردی هم دارند، افزود: آنجایی که لاک‌پشت‌ها تغذیه می‌کنند، میزان باروری و تولید ماهی بسیار و دریا سالم‌تر است.
No tags for this post.