تولید نیمه صنعتی طرح های فناورانه حوزه زیست فناوری ایران

دکتر محمد علی ملبوبی، معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در گفتگو با سیناپرس گفت: پژوهشگاه ملی ژنتیک و زیست فناوری پلتفرمی برای انتشار فناوری های زیستی در سطح جامعه است. امسال این پژوهشگاه در سال"تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین"  برای انتشار فناوری های زیستی 4 ماموریت مهم را در دستور کار خود قرار داده است.

استاد پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری افزود: نخستین ماموریت ما تقویت و ایجاد شرکت های دانش بنیان در حوزه زیست فناوری با توسعه فناوری هاست. بدین معنا که طرح های پژوهشی در حوزه فناوری در پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری مصوب می شوند که از نیمه دوم امسال صرفا تا مرحله ششم  TRL (سطح بلوغ فناوری) پیش می روند؛ در این مرحله تمام عیوب فناوری برای عرضه رفع و رجوع شده و به مرحله نیمه صنعتی راه پیدا می کند.

وی افزود: دومین ماموریت پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در حوزه فناوری، تکمیل پروژه ساختمانی نیمه تمام و استقرار 3 شتاب دهنده در آن است. ما طی یک قراردادی 14 هزار متر مربع ساختمان های نیمه ساختی داشتیم. اکنون طی انعقاد قراردادی جدید با یکی از شرکت ها این طرح را تکمیل خواهیم کرد. در این مجموعه حداقل سه شتاب دهنده اصلی در رابطه با صنایع غذایی و کشاورزی تحت عنوان" شتاب دهنده امنیت غذایی و واکسن دامی و نهاده های دامی" مستقر خواهند شد. احتمالا خط تولیدی دارویی هم در این مجموعه خواهیم داشت. اکنون کار ساختمان سازی این مجموعه آغاز شده است و امیدواریم به زودی فاز یک آن به بهره برداری برسد.

به گفته وی، منظور از شتاب دهنده این است که نتایج پژوهشی پژوهشگران و فناوران تحت یک فرایند حمایت شده از لحاظ کمک های منتوری(راهنمایی استادان) و مالی، شتاب بیشتری برای تولید و عرضه در سطح جامعه پیدا می کند.

صدور مجوز برای مصرف محصولات زیست فناوری

ملبوبی به سیناپرس گفت: سومین ماموریت ما توسعه مرکز خدمات تخصصی زیست فناوری این پژوهشگاه است. در حال حاضر حدود 70 خدمت تخصصی در این مرکز به صورت آزمون محور ارائه می شود. هدف مان در این مرکز صدور مجوز برای مصرف محصولات زیست فناوری است. اکنون فناوران برای اینکه بتوانند مجوز بگیرند باید اسناد معتبری را ارائه دهند و ثابت کنند آن فناوری قابل اجراست و منافاتی با سلامت جامعه ندارد. ما تاکنون آزمایش های مختلفی انجام داده ایم و اسناد معتبری برای صدور مجوز تولید تهیه کرده ایم که قابل ارائه به مراجع ذیصلاح است.

وی در پاسخ به این سوال که ارتقای شرکت های دانش بنیان چه میزان می تواند مشکلات جامعه را برطرف کند؟ گفت: با تصویب تاسیس شرکت های دانش بنیان در سال 1387 یک جریانی در کشور برای ایجاد این شرکت ها به وجود آمد تا دستاوردهای حاصل از دانش و پژوهش مراکز دانشگاهی، پژوهشگاهی و همچنین جهاددانشگاهی در قالب ایجاد این شرکت ها در سطح جامعه بروز پیدا کند و فناوری های آنها تبدیل به محصول شود و به دست مردم برسد.

معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری خاطرنشان کرد: سرمایه اصلی این شرکت ها دانش است. پیش از این فناوران ما راهی به بخش صنعت نداشتند اما اکنون خود آنها صاحب فناوری و صنعت شده اند. این جریان موفق بوده و اکنون بیش از 6 هزار شرکت دانش بنیان در کشور داریم.

صنعت ایران سنتی است

وی بیان کرد: متاسفانه صنعت ما بسیار سنتی است. ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی راه اندازی تولید خیلی زیادی از محصولات را در کشور آغاز کردیم اما صنایعی که راه اندازی شدند بیشتر به سمت تولید تکنولوژی های خیلی پایین( مانند کارخانه های تولید مصالح ساختمانی) یا خرید فناوری های خیلی بالا از خارج از کشور رفتند. آنها پکیجی شامل دانش فنی، تجهیزات و سیستم تولید را خریداری کرده و در ایران نصب کردند. آنها حتی از پرسنل خارجی برای اجرای این طرح های فناورانه نیز استفاده کردند. صنایع ما از پروژه های خودمان استفاده نمی کرد و نیروی کار داخلی را نیز مورد استفاده قرار نمی دادند. در واقع ما صرفا مصرف کننده بودیم. این مساله باعث می شد بسیاری از شرکت ها آسیب ببینند.

وی به سیناپرس گفت: همچنین یک شرکت دارویی نیز خط تولید دارویی را به کشور می آورد و با پروتکل ها و مواد اولیه آن شرکت در ایران محصولی را تولید می کرد. منتها از نیروی کار ایرانی استفاده می شد. این کار هم چندان تفاوتی با کار مونتاژ ندارد. بهتر است ما متکی به توان داخلی و نتایج تحقیقاتی خودمان باشیم به همین دلیل است که شرکت های دانش بنیان در این راستا ایجاد می شوند.

تولید تخم مرغ های فراسودمند

ملبوبی تاکید کرد: پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری باید کمک کند که شرکت های دانش بنیان بیشتری ایجاد شوند یا شرکت های تولیدی فعلی مان کارهای حجیم تری انجام دهند. مقام معظم رهبری در سخنان ابتدایی امسال بسیار زیبا به این موضوع پرداخته اند. ایشان عنوان کرده اند که شرکت های بزرگ کشور هم باید دانش بنیان شوند. پیش از این شرکت های کوچک دانش بنیانی ایجاد می شدند که امکان حذف، ادغام یا بزرگ شدن شان بود.

وی افزود: در این بین احتمال بزرگ شدن شرکت های دارویی و کشاورزی بسیار نادر و اندک شمار بود. اکنون طبق صحبت های مقام معظم رهبری شرکت های موجود هم باید دانش بنیان شوند یعنی باید دانش به درون این شرکت ها تزریق شود و این شرکت ها به جای خرید کامل پکیج های خارجی باید از نتایج پژوهشگران داخلی استفاده کنند. ما نیز در این راستا اقداماتی انجام داده ایم. چهارمین ماموریت ما عقد قرارداد و امضای تفاهم نامه با شرکت های بزرگ غذایی به منظور ارتقا و رفع نیازهای این شرکت هاست.

ملبوبی به سیناپرس گفت: مجموعه جهاددانشگاهی نیز در راستای تحقق شعار امسال و شعار"جهاددانشگاهی زیست بوم نوآوری نخبگان" هم می تواند با کمک پژوهشگاه هایی مانند پژوهشگاه ملی ژنتیک و زیست فناوری به سمت فناوری و نوآوری برود. اکنون با همکاری و مساعدت جهاددانشگاهی طرحی در مرحله توسعه فناوری داریم و در حال تولید تخم مرغ های فراسودمند ویژه بیماران زخم معده هستیم. این دو مجموعه با کمک یکدیگر این فناوری را توسعه داده اند و قصد دارند این فناوری را در دل محصولات دانش بنیان قابل عرضه در سطح جامعه ببرند. در ادامه این کار نیاز است که کارگاه های تولیدی راه اندازی شود.

وی اظهارداشت: جهاددانشگاهی می تواند در ادامه برای اجرای این کار با کمک وزارت صنایع، وزارت کشاورزی و وزارت بهداشت بنابر هر موضوعی نقش مهمی در ایجاد کارگاه های نیمه صنعتی و تولید فناوری های خود یا طرح های مشترکش با پژوهشگاه های دیگر داشته باشد. اکنون موارد زیادی از این طرح ها وجود دارد که برای تولید نیاز به حمایت مالی و تامین زیرساخت ها دارند.

گفتگو: بیتااکبری