مسمومیت دارویی را جدی بگیرید
دکتر سید علی فاطمی، داروساز و نائب رئیس انجمن داروسازان ایران در گفتگو با سیناپرس گفت: مسمومیت دارویی عمدتا دو نوع است. نخست، زمانی که دارو در دز متعارف یعنی به صورت معمولی استفاده می شود اما یک نارسایی در بدن فرد وجود دارد. در حال حاضر دو اندام کبد و کلیه است که دارو را دفع می کند. اگر فردی دارو را به اندازه متعارف دریافت کند، اما کلیه و کبدش نارسایی داشته باشد ممکن است دچار مسمومیت دارویی شود. نوع دوم مسمومیت مربوط به افرادی است که سیستم بدن شان سالم است اما دارو را بیش از حد مجاز استفاده می کنند؛ دارویی که بیش از حد مجاز استفاده شود نیز می تواند مسمومیت ایجاد کند.
متخصص داروشناسی افزود: مصرف داروها نیز به دو دسته تقسیم بندی می شود. یک سری داروها وجود دارند که افراد می توانند بدون داشتن نسخه پزشک، آگاهانه از داروخانه تهیه کنند که اصلاحا به آنها OTC می گویند. مصرف این داروها شرایطی دارد؛ مصرف این داروها اگر فقط برای ناخوشی های جزیی در حد سوزش سر دل، رفلاکس معده، اسهال، یبوست، مشکلاتی مانند سرفه و … باشد در کوتاه مدت که فرد دسترسی به پزشک ندارد، بلا مانع است.
وی اظهارداشت: داروهای غیر OTC مانند آنتی بیوتیک ها، داروهای اعصاب و …. حتما باید با تجویز و نسخه پزشک مورد استفاده قرار بگیرند و فرد تحت هیچ شرایطی حق خود درمانی ندارند.
نائب رئیس انجمن داروسازان ایران با تاکید بر اینکه باید داروها سر زمان مشخص مصرف شوند، اظهارداشت: تقریبا دارویی وجود ندارد که تک دز باشد. داروها در دزهای مختلف و در فواصل زمانی مشخص ( هر چهار ساعت، هر شش ساعت، هر هشت ساعت یا هر دوازده ساعت) تجویز می شوند تا اثربخشی داشته باشند و نمودار غلظت خونی دارو در بدن، یک نمودار یکنواخت و نرمال باشد.
وی تصریح کرد: استفاده دارو سر زمان مشخص در برخی از داروها به خصوص آنتی بیوتیک ها فوق العاده از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا اگر به هر دلیلی ما چند ساعت فراموش کنیم و دارو را زودتر یا دیرتر بخوریم، امکان دارد در همان فاصله میزان رشد میکروب ها بیشتر شود و آنتی بیوتیک عملا کارایی اش را از دست بدهد. همچنین داروهای اعصاب که فرد دچار افسردگی و هیجان می شود باید سر ساعت خورده شوند.
رئیس انجمن داروسازان ایران درباره اهمیت مصرف داروها سر ساعت مشخص در دوران سالمندی و کهنسالی گفت: بهتر است دادن داروهای افراد سالمند را فرد دیگر برنامه ریزی و کنترل کند زیرا گاهی اوقات این افراد دستور دارویی را فراموش می کنند. ممکن است آنها هفته ها یا ماه ها، دارویی را به اشتباه مصرف کنند از اینرو اهمیت دارد که مصرف داروی سالمندانی که در خانه نگهداری می شوند توسط افراد جوان خانواده مورد نظارت قرار بگیرد. اگر سالمندان در مراکزی مانند خانه سالمندان یا بیمارستان ها نگهداری می شوند نیز باید توسط پرستار بخش مورد محافظت قرار گیرند.
فاطمی ادامه داد: اگر بیماران مبتلا به بیماری های مزمن به خصوص بیماران کبدی و کلیویی (به ویژه بیماران کلیوی که عمده داروها از طریق کلیه دفع می شود) داروهای شان را نامنظم یا بیش از حد مصرف کنند، ممکن است آن اندام شان از کار بیفتدد یا حتی منجر به مرگ شان شود. جدا از این بیماران، کودکان نیز باید تحت مراقبت بیشتری قرار داشته باشند زیرا ممکن است به علت بازیگوشی و سر به هوایی دارویی را مصرف کنند که این امر باعث مسمومیت آنها شود.
وی همچنین درباره مصرف ویتامین ها گفت: در حال حاضر ویتامین ها به دو دسته محلول در آب و محلول در چربی تقسیم بندی می شوند. مصرف ویتامین های محلول در آب مانند ویتامین C و B از حساسیت کمتری نسبت به ویتامین های محلول در چربی برخوردار است. مصرف بیش از حد مجاز ویتامین های محلول در چربی مانند D، A، E و K می تواند عوارض غیر قابل جبرانی به همراه داشته باشد. مثلا مصرف بیش از حد ویتامین Dمی تواند عوارض کلیوی، کبدی و پوستی به بار آورد.
متخصص داروشناسی افزود: همچنین تداخل بین داروهای شیمیایی و گیاهان دارویی به شدت جدی است. مثلا کافئین چای یا قهوه با مصرف آنتی بیوتیک تداخل به وجود می آورد. برخی از گیاهان به دلیل داشتن ویتامین K با داروهای ضد انعقاد خون تداخل جدی ایجاد می کنند. پس مصرف داروهای گیاهی به معنای بی خطر بودن آنها نیست.
وی در پایان به سیناپرس گفت: گریپ فروت از جمله میوه هایی است که زیاد مصرف نمی شود اما در فصل زمستان به خاطر سرماخوردگی مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف همزمان این میوه با داروهای ضد چربی خون مانند آتورواستاتین می تواند عوارض داشته باشد؛ مصرف حداقل 4 لیوان آب گریپ فروت با برخی از داروهای ضد چربی خون می تواند منجر به از دست رفتن کلیه یا حتی مرگ شود از اینرو ضرورت دارد که هنگام استفاده توجه زیادی به تداخلات دارویی داشته باشیم.
گفتگو: فرزانه صدقی
