آثار مخرب استرس شغلی بر سلامت روان و جسم

دکتر سید محمد اسماعیل تقوی در گفتگو با خبرگزاری سیناپرس اظهار کرد: وقتی در محیط کار از فرد شاغل چیزی می خواهند، اما ممکن است توانایی کافی در انجام آن وظیفه را نداشته باشد در آنصورت فرد دچار استرس شغلی می شود.
این پزشک متخصص با بیان اینکه مدل های مختلفی برای استرس وجود دارد، تصریح کرد: یکی از مطرح ترین آنها، مدل عدم تعادل بین تلاش و پاداش است به گونه ای که پاداش یا حقوق فرد کمتر از  میزان کاری است که فرد انجام می دهد.
وی به انواع عوامل استرس زای محیط کار اشاره کرد و افزود: استرسورها به گروه های مختلفی طبقه بندی می شوند که از جمله آنها شامل تغییرات در محیط کار  مانند تغییرات مدیریتی، ارتباطات کافی بین کارکنان، تعارض وظایف کارکنان به عنوان مثال اختلاف بین یک کارمند در نوع پوشش با مدیر یا کارمندان دیگر، تعارض با اهداف سازمانی به عنوان مثال مسئولی که ماموریت دارد تعدادی نیروی قدیمی را در فرایند تعدیل نیرو اخراج کند.
دکتر تقوی خاطرنشان کرد: اگر مسئولیت هایی فراتر از دانش و آموزش یک فرد بر عهده وی گذاشته شود و ابهامی در عملکرد وی باشد و منابع ناکافی داشته باشد، همگی باعث استرس می شوند و وظایف فرد اگر از توان کاری اوبه صورت کیفی و کمی بیشتر باشد، یا حتی کمتر از قابلیت های او باشد، باعث استرس می شود.
وی به جنبه های فیزیکی و ظاهری محیط کار اشاره کرد و گفت: جنبه های فیزیکی وظاهری محیط کار می تواند باعث استرس شوند که از جمله آنها می توان به بهم ریختگی یا نا زیبایی محیط کار، مشکلات ارگونومیک، سرو صدا، آلاینده ها و گرد و غبار، وجود خطرات ایمنی محیط کار اشاره کرد.
دکتر تقوی با بیان اینکه ویژگی های فردی هر شخص بر استرس نقش دارند، تصریح کرد: ساختار شخصیتی فرد، زندگی خانوادگی، سن فرد و حمایت های اجتماعی بر استرس شغلی موثر بوده همچنین شیفت کاری به خودی خود سبب افزایش استرس شغلی می شود.
وی گفت: استرس شغلی بر روی روان افراد تاثیر منفی می گذارد  به عنوان مثال افزایش اضطراب، تنش ها، عصبیت ها، افسردگی، کاهش تمرکز، تحریک پذیری افراد، مشکلات خانوادگی مانند گوشه گیری، مشاجرات خانوادگی، کاهش فعالیت های خانوادگی و در موراد شدیدتر اختلالات روانشناختی مثل اختلالات  Adjvstment ، اختلالات سوماتو خرم  و سوء مصرف مواد مخدر را باعث می شود.
وی ادامه داد: استرس شغلی می تواند مشکلات قلبی و عروقی از جمله افزایش حملات قلبی را به دنبال داشته باشد همچنین افزایش فشار خون، افزایش  سطح کلسترول از دیگر اثرات استرس شغلی بر روی افراد است.
این پزشک متخصص گفت: اختلالات گوارشی مثل زخم معده، افزایش احتمال بروز دیابت، سردردها و آسم و افزایش احتمالی آسیب های جسمانی و تصادف و کمردرد شغلی از جمله اثرات منفی استرس شغلی محسوب می شوند.
دکتر تقوی به بیان راه های کنترل و پیشگیری از استرس شغلی پرداخت و گفت: باید توسط کارفرمایان و مدیران برنامه ای  اجرا شود که تمرکز آن روی راه حل هایی برای حل مشکلات کارگران باشد.
وی اجرای  برنامه های مشاوره ای توسط افراد مجرب را بسیار موثر خواند و تصریح کرد:  مشاوران می توانند آموزش هایی در مورد استرس شغلی و تاثیرات آن بر روی سلامت و مدیریت کردن آن به شاغلین بدهند و کارفرمایان باید به این مهم توجه ویژه داشته باشند.
این متخصص بیماری های شغلی ادامه داد: کارفرما باید مداخلات مثبتی در محیط کار داشته باشد همچنین  وظایف به درستی تعیین و تعریف شوند همچنین فشار کار و تحمل افراد سنجیده شود و پاداش های متناسب با زحمت افراد در نظر گرفته شود و حمایت های  روانی و اجتماعی از شاغلین اعمال شود.

وی گفت: آموزش هایی مثل حل تعارض، حل مشکل، ارتباطات عمومی و مدیریت زمان بسیار کمک کننده است.
وی ادامه داد: سازمان NIOSH دستور المعلی سازمانی برای جلوگیری از استرس  شغلی تعیین کرده است که شامل  فشار کار با توانایی شاغل، تعریف دقیق وظایف و مسئولیتها  و مشاغل ارزشمند و تحریک کننده است که به کارگران اجازه داده می شود تا توانایی خود را بکار گیرند همچنین افزایش ارتباطات بین شاغلین، مشارکت شاغلین در تصمیمات سازمان در مورد وظایف آنها و اینکه شغل آنها چگونه اجرا شود و در مشکلات محیط کار از راهنمایی شاغلین استفاده شود از دستور العمل های مهم این سازمان محسوب می شود.
دکتر تقوی در پایان گفت: تکنیک های فردی برای مدیریت  استرس وجود دارد که با تمرینات تنفس عمیق، یوگا، تمرینات ورزشی، مدیتیشن، ریلاکسیشن و بیوفیدک امکان پذیر است.
گزارش: زهرا فرامرزدوست