درمان بیماری ژنتیکی با کریسپر
به گزارش سیناپرس و به نقل از آی‌ای، از زمان کشف فناوری ویرایش ژن موسوم به "کریسپر کَس۹"(CRISPR-Cas۹) مرز اصلاحات ژنوم جابجا شده است. همین ماه گذشته بود که گزارش شد محققان از کریسپر برای تنظیم کلسترول در میمون‌ها استفاده کرده‌اند.
اکنون محققان کالج دانشگاهی لندن(UCL) در یک موفقیت بزرگ، کریسپر را به خون شش نفر مبتلا به یک بیماری ژنتیکی تزریق کردند. سه مورد از آنها نتایج امیدوار کننده‌ای را نشان دادند و راه را برای آزمایش‌های بعدی با استفاده از این روش هموار کردند.
"ترانستیرتین آمیلوئیدوز" یک بیماری آرام پیش‌رونده است که در اثر جهش ژنتیکی و نقص ژنتیکی در ژن TTR ایجاد می‌شود. این جهش باعث می‌شود که پروتئین ترانستیرتین تولید شده توسط سلول‌های کبدی به غلط از بین بروند و منجر به آمیلوئیدوز شود که از رسوبات غیر طبیعی پروتئین در بدن تشکیل شده است. آمیلوئیدهای ترانستیرتین در اعصاب متصل کننده مغز و نخاع به عضلات و سلول‌های حسی وجود دارند. این بیماری به از دست دادن احساساتی نظیر درد، گرما و حس لامسه اندام‌های بدن منجر می‌شود.
این رسوبات طی سالها شکل می‌گیرند و علائم آن در سنین ۲۰ تا ۷۰ سالگی ظاهر می‌شود. این بیماری به ندرت در افراد اروپایی تبار رخ می‌دهد، اما در آفریقا بیشتر دیده می‌شود. "پاتیسیران" یک داروی تایید شده برای درمان این بیماری است.
بیشتر درمان‌های مرتبط با فناوری "کریسپر" شامل درمان سلول‌های بنیادی در شرایط آزمایشگاهی یا خارج از بدن است و سپس به اندام مورد نظر تزریق می‌شوند. اما استفاده از کریسپر درون بدن، یک بازی کاملاً متفاوت است.
محققان اکنون با یک عمل ساده موفق به ایجاد یک درمان تزریقی با کریسپر شده‌اند. آنها برای این کار از RNAهای پیام رسان(mRNA) که دستورالعمل‌های ساخت پروتئین را به همراه دارند، استفاده کردند. از آنجا که سلول میزبان می‌تواند از mRNAها برای ساختن پروتئین‌های خود استفاده کند، محققان به سادگی تنها نیاز به ارسال اطلاعات کافی برای ایجاد امکان ویرایش توسط کریسپر درون سلول داشتند.
آنها برای این منظور، دو mRNA به این بیماران تزریق کردند که یکی جهش ژن TTR را شناسایی کرد و دیگری پروتئین "کَس"(Cas) را ساخت که می‌تواند دی‌ان‌ای را در محل مورد نظر قطع کند. از آنجا که سلول‌های کبدی ذرات خارجی را به طور فعال جذب می‌کنند و محل اصلی بیماری هستند، این وظیفه آسانتر نیز شد.
mRNAها در ذرات چربی محصور شده بودند و توسط سلول‌های کبدی جذب شده که بدین وسیله اجازه ورود mRNAها به داخل سلول داده شد. با ورود mRNAها به آنجا، دستگاه سلولی پروتئین مورد نیاز Cas را ایجاد کرد که محل جهش شناخته شده توسط mRNA دیگر را قطع کرد. مکانیزم ترمیم دی‌ان‌ای داخلی، محل برش خورده را ترمیم کرد، اما این بار، ژن را خارج کرد و در نتیجه تولید پروتئین اشتباه را متوقف کرد.
سه بیماری که دوزهای بالاتری از این درمان را دریافت کردند، پس از ۲۸ روز، افت سطح پروتئین TTR را در محدوده ۸۰ تا ۹۶ درصد نشان دادند که قابل مقایسه با افت ۸۱ درصدی است که با داروی مورد تایید "پاتیسیران" مشاهده شده است. محققان می‌گویند کاهش علائم این بیماری در این بیماران ممکن است چند ماه طول بکشد.
"جنیفر دودنا" برنده جایزه نوبل برای کشف فناوری کریسپر می‌گوید که این تحقیق، اولین قدم حیاتی در توانایی غیرفعال سازی، ترمیم یا جایگزینی هر ژنی است که باعث بیماری در هر نقطه از بدن می‌شود.
منبع:ایسنا
