ساعت آفتابی- مهتابی ساخته شد
ایرج صفایی، مسئول رصدخانه دانشگاه کاشان گفت: این سازه نجومی یک ساعت آفتابی از نوع استوایی است که قابلیت تعیین زمان برپایه ساعت رسمی ایران را دارد. برخلاف دیگر گونه‌های ساعت آفتابی در این نمونه با جابجایی خورشید در آسمان، نور خورشید از روزنه‌هایی که به شکل اعداد فارسی در صفحه اعداد بریده شده‌اند، بر روی شاخص میانی در صفحه ساعت می‌افتد و زمان را نشان می‌دهد.
ایرج صفایی با اشاره به اینکه تشخیص نیمروز یا لحظه اذان ظهر، تشخیص تقویم بر پایه گاهشماری ایرانی و منحنی آنالمای خورشید در طول سال از دیگر کاربردهای آن در روز است، افزود: این سازه نجومی در شب هم کاربرد دارد و تعیین تقریبی زمان در شب های مهتابی و تعیین جایگاه قطب شمال آسمانی و جایگاه ستاره قطبی از کاربردهای آن در شب است.
وی دلیل ساخت این ساعت آفتابی به نام مرحوم دکتر احمد کیاست‌پور را زنده نگه داشتن یاد و خاطره این استاد نجوم دانشگاه اصفهان عنوان و اظهار کرد: این استاد گرانقدر نجوم به غیر از فعالیت آموزشی و پژوهشی به ترویج دانش اخترشناسی هم می‌پرداختند. با گذشت یک سال از درگذشت ایشان، دانشکده فیزیک دانشگاه اصفهان بر آن شد تا یادبودی برای ایشان بسازد. به همین منظور قرار شد تا یک سازه نجومی با کاربرد ساعت آفتابی-ساعت مهتابی طراحی کنم.
صفایی با بیان اینکه این ساعت از نظر هنری ساختاری همچون میز سخنرانی دارد، تا تریبون استاد کیاست‌پور همچنان پابرجا باشد، خاطر نشان کرد: برش ها و انحناهای سازه دایره‌ای اجرا شده تا گویای جایگاه مهر و مدارهای دایره‌ای در نجوم قدیم و فرهنگ ایران باستان باشد. اما صفحه ساعت بیضی است تا یادآور گذار از نجوم باستان به نجوم جدید در نظریه کپرنیک باشد.
وی افزود: در دو طرف صفحه اعداد، گل لوتوس هخامنشی دوازده برگ، نشانی از دیرینه فرهنگی ایران دارد. اما بیشتر تزئینات از نوع اسلیمی است که با فلز آلومینیوم بر بدنه فولادی سازه نشان دهنده هنر اصفهان است.
به گزارش وزارت علوم، ساعت آفتابی دانشگاه اصفهان دومین سازه نجومی پس از ساعت آفتابی میدان جلفای اصفهان در شهر اصفهان است که ایرج صفایی طراحی کرده و ساخته است. ساعت آفتابی سیاره‌ای دانشگاه پیام‌نور آران و بیدگل، ساعت آفتابی افقی پارک ائل‌گلی تبریز، ساعت آفتابی روستای استرک کاشان، ساعت آفتابی پایانه شهید حقانی بندرعباس، ساعت آفتابی پارک مسافر سیرجان، ساعت آفتابی اداره بنادر و دریانوردی بندر لنگه و ساعت آفتابی آنالماتیک دانشگاه کاشان از دیگر سازه‌های نجومی است که وی طراحی کرده و یا ساخته است.
