جذب گردشگر منجر به اشتغال ثروت ساز می شود
علیرضا حاتمی، رییس پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی در گفتگو با سیناپرس با اشاره به شعار سال جاری جهاد دانشگاهی که «جهاد دانشگاهی نماد عبور از موانع با باور و توان ایرانی» است، خاطرنشان کرد: با توجه به چند وجهی بودن مساله گردشگری و ضرورت نگاه چند رشته ای و ابعاد کالبدی- فيزيکی، اجتماعی، فرهنگی، و اقتصادی به آن و فقدان نهاد متمرکز پژوهشی در حوزه مطالعات گردشگری، پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی به منظور تمرکز پژوهش‌های تخصصی و تولیدات علمی گردشگری، متناسب با نیازهای اساسی و اسناد فرادستی کشور از مهر ماه سال 1389 فعالیت تخصصی خود را آغار کرد.
وی افزود: از اهداف مهم این پژوهشکده پاسخگویی به نیازهای پژوهشی سازمان های اجرایی سیاست گذار در حوزه گردشگری است. همچنین توجه به مزیت های نسبی و نیازهای آتی کشور، توسعه کیفی پژوهش، ابداع و نوآوری در تشخیص مسائل نیازمند پژوهش در این حوزه، از رسالت های اصلی این پژوهشکده است.
حاتمی با ذکر گروه های فعالی پژوهشی و مرکز خدمات تخصصی گردشگری این مجموعه تاکید کرد: این پژوهشکده در حال حاضر دارای سه گروه پژوهشی و یک مرکز خدمات تخصصی گردشگری است؛ گروه پژوهشی جامعه شناسی گردشگری، گروه پژوهشی مدیریت و برنامه ریزی گردشگری، گروه پژوهشی اقتصاد گردشگری و مرکز خدمات تخصصی گردشگری. گفتنی است، این پژوهشکده موفق به انجام 500 طرح پژوهش و کسب رتبه برتر در میان گروه های علوم جهاد دانشگاهی طی چند سال متمادی شده است.
رییس پژوهشکده گردشگری با اشاره به پروژه های در دست اجرای این مجموعه خاطرنشان کرد: در حال حاضر دوازده طرح مرتبط با گردشگری در دست اجراست که اهم آنها طرح های «تدوین برنامه راهبردی عملیاتی نوسعه گردشگری استان خراسان رضوی»؛ «فرصت های بالقوه تامین درآمد های عمومی پایدار از اقتصاد گردشگری برای شهرداری مشهد» ؛ طرح «گردشگری مذهبی چهارمحال و بختیاری» و طرح «ارزیابی اقتصادی یک هتل نیمه ساز در مشهد» است. همچنین انتشار مجله علمی پژوهشی «مطالعات اجتماعی گردشگری » و انتشار دو کتاب مرتبط با گردشگری از مهمترین فعالیت های سال جاری بوده است. از دیگر فعالیت های در دست اجرا راه اندازی هلدینگ گردشگری جهاد دانشگاهی است.
حاتمی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اهمیت صنعت گردشگری در کشور ما و توانایی بالقه این صنعت در ارز آوری و پیشرفت اقتصادی به نظر شما شکاف اصلی برای رسیدن به این هدف در چه بعدی دیده می شود؟ گفت: توسعه صنعت گردشگری نیازمند نقشه راه علمی است. نقشه راه اصولی متناسب با این ظرفیت ها در توسعه بسترهای گردشگری، اشتغالزایی و تولید ثروت وجود ندارد.
وی افزود: امکانات موجود در ایران نشان می دهد که ایران ظرفیت پذیرایی بیش از 2 الی 3 میلیون گردشگر خارجی را در سال دارا است و این صنعت بعد از صنعت نفت، مهمترین گزینه برای درآمد ارزی در کشور خواهد بود. چون کشور ایران در این موارد یک موقعیت بسیار استثنایی و ممتاز به لحاظ جذب جهانگرد داشته که درآمدهای ارزی هنگفتی را به دنبال خواهد داشت و موضوعات مورد علاقه جهانگردان در ایران به فراوانی یافت می شود که از جمله طبیعت زیبا با خصوصیات اقلیمی و آب و هوایی ویژه، مردمی با فرهنگ و تمدن کهن، آداب و رسوم و سنن باستانی و اسلامی و اماکن بسیار قدیمی با سبک معماری بی نظیر، که در کمتر کشوری می توان پیدا کرد.
وی عنوان کرد: باید سرمایه گذاری هدفمند در مناطق مختلف برای این صنعت انجام شود و هر بخش بازار خود را در این بخش شناسایی و سرمایه گذاران آن بتوانند با مسوولان محلی برای شناسایی زمینه های با استعداد گردشگری اقدام کنند. باتوجه به وضعیت کرونا در دنیا و تاثیر مستقیم آن در انتخاب مقصد در درجه اول باید فرایند واکسینه کردن ایرانیان را تسریع کرد تا بتوان در زمره کشورهای امن از نظر سازمان بهداشت جهانی و گردشگران قرار گرفت. سابقه موفق ایران در زمینه گردشگری سلامت به ویژه در شهر مشهد و حفظ این برند دارای اهمیت ویژه است که تاخیر و تعلل در فرایند واکسیناسیون ملی به آن آسیب می زند.
حاتمی گفت: افزایش نرخ ارز باعث افزایش انگیزه گردشگران خارجی به کشورمان شد.هر چند صنعت رو به رشد گردشگری در ایران در پی سیاست های تخاصمی دولت آمریکا در تنگنای مجدد قرار گرفته اما یافتن راهکارهای عبور از این بحران برای متولیان این حوزه اجتناب ناپذیر و حیاتی است. برنامه برای تسهیل سفر گردشگران خارجی مثل ایجاد سامانه صدور روادید الکترونیکی بدون برچسب در جذب بیشتر گرشگران خارجی موثر خواهد بود.
وی راه حل اصلی برای گسترش گردشگری و توسعه این صنعت را در افزایش آموزشی مرمی دانست دانست و گفت: کشور ايران با توجه به اينکه در رديف ۱۰ کشور اول دنيا از نظر وجود جاذبه های گردشگری قرار دارد، ولی از نظر جذب توريسم و گردشگر، نه تنها در میان کشورهای دنيا بلکه در میان کشورهای خاورميانه هم جايگاه شايسته و مطلوبی ندارد. توسعه گردشگری در ایران نیازمند توجه به مولفه‌هایی است که در پیشبرد این هدف موثر هستند.
رییس پژوهشکده گردشگری گفت: یکی از مهمترین مولفه‌های توسعه گردشگری آموزش است. نگاهی به سطح اطلاعات و میزان آشنایی مردم با جاذبه‌ها و مسائل گردشگری کشور به وضوح نشان می دهد که امروزه در جامعه ما اطلاعات علمی و واقعی، ناکافی است. از مواردی که سبب جذب گردشگر و توسعه گردشگری در کشور می‌شود آموزش نحوه صحیح برخورد جامعه میزبان با گردشگر است. زیرا جذب گردشگر جذب ثروت، و جذب ثروت، جذب اشتغال را به دنبال دارد. به طور کلی زمانی گردشگری توسعه می‌یابد که از حالت آماتور خارج شود. همچنین حمایت از درست اندر کاران گردشگری و حمایت از بخش خصوصی فعال در صنعت گردشگری؛ به ویژه با توجه به افت صنعت گردشگری در دوران کرونا، باید دراولویت قرار گیرد تا از این دوره بحرانی عبور کنیم.
وی افزود: گردشگران معمولاً علاقه‌مندند به مقصدهایی سفر کنند که از نظر امنیت و امکانات و خدمات زیربنایی، چارچوب قوانین و مقررات حقوقی مشخصی در ارتباط با گردشگران داشته باشد. این امر نقش قابل توجهی در ایجاد تصویر ذهنی مثبت و در نهایت جذب گردشگر خواهد داشت. مواردی مانند حقوق گردشگری که مرتکب جرم شده و نمی‌دانسته در مقصد عمل مذکور جرم است، نیز با آگاه سازی قبل از سفر قابل حل است.
امکانات گردشگری تنها هتل خوب نیست
حاتمی در تشریح توسعه امکانات زیربنایی تاکید کرد: توسعه امکانات زیربنایی مانند توسعه تأسیسات، تجهیزات و تسهیلات صنعت گردشگری نیز باید مورد توجه قرار گیرد. توسعه زیرساخت‌های گردشگری رابطه مستقیم با توسعه گردشگری دارد. تأسیسات، تجهیزات و تسهیلات موردنظر برای گردشگران را نباید تنها در هتل خوب یا پذیرایی مناسب در مهمانسراها خلاصه کرد؛ زیرا این مقوله کلیه امور جامعه از قبیل عوامل زیربنایی نظیر جاده، آب، برق، امکانات ارتباطی (مخابرات)، فرودگاه، مسائل پزشکی و بیمه‌ای گرفته تا عوامل روبنایی از قبیل سرگرم شدن در محیط شهرها، بهره‌گیری کامل از اوقات فراغت در شب و روز و همچنین چگونگی رفتار و برخورد مردم را شامل می‌شود نبود یک جاده درست یا مسیر آسان ممکن است سبب شود که یک مکان گردشگری معتبر بی‌نصیب از بازدید شود. بنابراین یکی از زمینه‌هایی که سبب رونق گردشگری در ایران و بخصوص جذب گردشگران خارجی می‌شود، بسترسازی برای زمینه‌های یاد شده است.
برخورد مناسب میزبان گردشگر را وفادار می کند
وی با اشاره به نقش اطلاعات و آگاهی عموم مردم در توسعه صنعت گردشگری گفت: گردشگری در همه شرایط دارای بار فرهنگی عظیمی است. این اثرگذاری و اثرپذیری فرهنگی در هر دو جامعه میزبان و میهمان مشاهده می‌شود که بستگی به شرایط اجتماعی، پذیرش یا رد آن متفاوت است. شناخت اثرات گردشگری بر روی جوامع میزبان، می تواند در برنامه ریزی بهتر کمک کند. تأثیرپذیری و تأثیرگذاری فرهنگی بین جامعه میزبان و میهمان بسیار بالا است. اگر مردم جامعه میزبان نسبت به اثرات حضور گردشگر آگاه باشند و اطلاعات کافی جهت نحوه میزبانی داشته باشند می توانند با کمک به تجربه خوب سفر گردشگر دوباره میزبان گردشگر باشند، در واقع آگاهی جامعه میزبان و برخورد مناسب با گردشگر سبب وفاداری گردشگر به مقصد می شود. همچنین جامعه میزبان با بیان و ارائه مناسب آداب، آیین ها و رسوم خود می تواند در گسترش و معرفی فرهنگ خود موثر باشد.
گفتگو:مهتاب دمیرچی
