تقویت روابط بین المللی با بکارگیری دیپلماسی علمی
دکتر کارن ابری نیا، رئیس دانشکده مکانیک دانشگاه تهران در گفتگو با سیناپرس گفت: مشکل اساسی ما اکنون در کشور این است که یک مسیر علمی را طی نمی کنیم و از روش های علمی و نتایج داده های دانش بنیان بهره ای نمی بریم. حتی مدیریت مان نیز مدیریت علمی نیست. در صورتی که دانشگاه های علمی باید نقش تاثیرگذاری در جامعه و اداره کشور برعهده داشته باشند یعنی خروجی شان باید در همه زمینه ها بحث فناوری باشد.
این استاد تمام دانشکده مکانیک دانشگاه فنی دانشگاه تهران افزود: هم اکنون در تمامی مباحث اقتصادی، سیاسی، جامعه شناسی، کشاورزی، بهداشتی و … باید به روش ها و یافته های علمی مراجعه کنیم. اگر از یافته های علمی در این مباحث استفاده نکنیم دچار بحرانی هایی می شویم که اکنون کشور با آن دست به گریبان است. مثلا در حال حاضر با معضل قطعی برق، تنش ها و بحران های آبی و بحران اقتصادی و معیشتی مردم، فقر، فساد، قتل و …. مواجه ایم. این بحران ها یک مرتبه و ناگهانی رخ نداده اند، سال ها به طول انجامیده که اکنون به مرحله بحرانی رسیده اند. این بحران ها به علت عدم استفاده از شیوه های علمی ایجاد شده اند.
وی خاطرنشان کرد: در دید کلان انتظار می رود که کسانی که مدیریت جامعه را برعهده دارند توجه ویژه ای به دانشگاه ها و مسایل علمی، دانش روز داشته باشند تا بتوانیم در آینده با استفاده و بکارگیری از دانش و فناوری های روز قادر به درآمدزایی باشیم. این امر به سادگی تحقق پیدا نمی کند، مستلزم این امر است که راه حل علمی برای این بحران ها ارایه دهیم. مثلا ما قصد داریم هواپیمایی داشته باشیم که چند هزار پا حرکت کند، گنجایش حداقل 100 نفر را داشته باشد و بتواند مسافت بین قاره ای را طی کند، راه حلی برای آن وجود دارد. روش اصلی کار آن نیاز به پژوهش و تحقیق و یک تیم علمی دارد که بتوانیم روی این مساله کار کنیم.
به گفته وی، اکنون برای رفع مشکلات محیط زیستی مانند آلودگی هوای کلان شهرها، مساله آب، انرژی و … نیاز داریم از یک تیم علمی،پژوهشی استفاده کنیم. در حال حاضر برخی از دانشگاه ها به فراخور دید و چشم انداز برنامه هایشان به این مساله ورود پیدا کرده اند اما هنوز در کشور برای رفع این مشکلات نیازی به مراجعه دانشگاه ها احساس نمی کند. انتظار اصلی این است که دانشگاه ها درگیر این مسایل شوند و دولت بعدی توجه ویژه ای به این مساله داشته باشد.
دولت باید به بودجه های پژوهشی دانشگاه ها اهمیت دهد
ابری نیا بیان کرد:اگر دانشگاه ها درگیر این مسایل واقعی شوند، مشکلات کشور و دانشگاه هر دو رفع می شود. اکنون دانشگاه های ما بودجه پژوهشی ندارند. به بودجه های پژوهشی دانشگاه ها اهمیت و بهایی داده نمی شود. تقریبا 98 درصد بودجه ای که اکنون دولت به دانشگاه ها می دهد، صرف حقوق و دستمزد کارکنان و اعضای هیات علمی می شود.
وی با تاکید بر اینکه دانشگاه ها یکی از مراکزی هستند که می توانند مشکل گشای بحران های کنونی کشور باشند، گفت: اگرچنانچه دانشگاه ها به مسایل واقعی کشور بپردازند و دولت نیز احساس کند که دانشگاه ها می توانند مسایل کشور را رفع کنند، آن زمان بودجه ها به سمت دانشگاه ها سرازیر و پروژه های پژوهشی واقعی انجام می شود.
وی یادآور شد: مثلا در روابط بین الملل، یکی از راه های نزدیکی دو کشور بکارگیری دیپلماسی علمی و ایجاد پیوند اقتصادی و علمی است. اگر ما بتوانیم این پیوندها را ایجاد کنیم، قادر خواهیم بود به یک وضعیت پایدار برسیم و دیگر دچار بحران هایی مانند تحریم ها نشویم و بتوانیم آنها را خنثنی کنیم. در واقع انجام دیپلماسی علمی می تواند در رفع تحریم ها و ایجاد فضای پایدار روابط بین کشورها موثر باشد.
دولت آینده به وضعیت معیشتی اعضای هیات علمی دانشگاه ها توجه کند
رئیس دانشکده مکانیک دانشگاه تهران درباره اهمیت انتخاب کابینه رئیس جمهور به ویژه در پست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اظهارداشت: اکنون وضعیت ناگواری در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری حاکم است به طوریکه طی 16 سال گذشته یک به یک اختیارات این وزارتخانه از بین رفته و به نهادها و ارگان های دیگر واگذار شده است. اگر همین اختیارات نیز از وزیر و روسای آینده سلب شود، عملا دانشگاه ها هیچ کاره خواهند شد.
وی با اشاره به افزایش تبلیغات منفی پیرامون مساله اعضای هیات علمی دانشگاه ها و پژوهشگاه های سراسر کشور گفت: در حال حاضر اعضای هیات علمی دانشگاه ها با کارمندان معلمی تفاوت بسیاری دارند. یک فرد پس از فارغ التحصیلی و اخذ مدرک لیسانس، می تواند در سن 22 تا 23 سالگی به اشتغال بپردازد و حقوقی نیز در قبال آن دریافت کند. در نهایت در سن 30 سالگی نیز با افزایش حقوق مواجه می شود و قادر است خانه ای اجاره یا خریداری کند اما یک عضو هیات علمی دانشگاه که جزو نخبه های کشور محسوب می شود، پس از اخذ مدرک دکترا از بهترین دانشگاه های دنیا، با بازگشت به میهن در سن 30 سالگی به عنوان استادیار و با حقوق بسیار پایین در دانشگاه ها کار خود را آغاز می کند.
ابری نیا تصریح کرد: اکنون وضعیت این افراد با تغییر نرخ دلار و ریال بسیار اسفناک است به همین دلیل در حال حاضر با افزایش مهاجرت اعضای هیات علمی جوان مواجه هستیم؛ اعضای هیات علمی که 2 الی 3 سال بیشتر از وضعیت استخدام شان نگذشته است. مهاجرت این افراد ضربه زیادی به کشور وارد می کند. این افراد با انگیزه را باید حفظ کنیم نباید کاری کنیم با افزایش فرار مغزها مواجه شویم.
وی گفت: قطعا یکی از مطالبات اقشار دانشگاهی از رئیس جمهور و وزیر آینده این است که رسیدگی لازم به وضعیت معیشتی اعضای هیات علمی داشته باشند چراکه این افراد با پرداختن به معقوله آموزش، علم، دانش، تحقیق و پژوهش از قافله زندگی شخصی خود عقب افتاده اند. این افراد باید با ذهنی آسوده به کارهای پژوهشی تمرکز داشته باشند و سال ها روی موضوعی زمان صرف کنند تا بتوانند به نتایج مطلوب و خوب دست یابند.
سهم بودجه پژوهشی مراکز تاثیرگذار باید افزایش یابد
این استاد تمام دانشکده مکانیک دانشگاه فنی دانشگاه تهران افزود: طی سالیان گذشته بودجه پژوهشی کشور صرف مراکزی شده است که اصلا برون دادی نداشته اند. هر ساله بودجه های پژوهشی این مراکز نیز افزایش پیدا می کنند. اغلب در این مراکز بودجه های پژوهشی صرف حقوق کارمندان می شود؛ عملا هیچ برون دادی ندارند و نقش موثری در سرنوشت کشور ایفا نمی کنند. تاثیری نیز در رفع مشکلات معیشتی مردم ندارند.
وی تاکید کرد: در بحث بودجه باید یک تعادل و توازنی میان بخش های مختلف کشور ایجاد شود تا روی جامعه تاثیر گذار باشد. بودجه ها را باید به سمت و سویی سوق دهیم که بتواند نیازهای جامعه را رفع کند از اینرو باید بودجه های مراکزی که اصلا برون داد و خروجی ندارند را کم و آن را به مراکز تاثیر گذار تزریق کنیم. این منابع باید عاقلانه و با تدبیر، متوازن و متعادل به مراکز تاثیر گذار اختصاص داده شوند.
وی در پایان به سیناپرس گفت: در حال حاضر طرح های پژوهشی زیادی تصویب شده اند اما در عمل اجرایی نمی شوند. اکنون سهم طرح های علمی و پژوهشی کشورهای پیشرفته دنیا از تولید ناخالص ملی حدود 5/2 تا 3 درصد است در حالی که این رقم در ایران 06/0 درصد است. این میزان نیز صرف مراکزی می شود که اصلا برون دادی ندارد. در نتیجه عملا سهم بودجه های پژوهشی مراکز تاثیر گذار مانند دانشگاه ها بسیار ناچیز است.
گفتگو: فرزانه صدقی
