مدیریت و فرآوری ضایعات کشاورزی در ایران ضرورت دارد
به گزارش سیناپرس اصفهان، دکتر حامد صابریان عضو هیأت علمی پژوهشی و مدیر مرکز کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان در گفتگو با خبرنگار سیناپرس گفت: یکی از محورهای مهم ضایعات کشاورزی، فرآوری ضایعات و پسماندهای کشاورزی جهت تولید محصولات با ارزش افزوده بالا است که در اولویت جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان قرار گرفته است تا بتواند با انجام پژوهش های کاربردی، نقش مهمی در این راستا ایفا نموده و محصولات ارزشمندی را از ضایعات کشاورزی تولید نماید. 
صابریان اظهار داشت: حجم قابل توجه ضایعات مواد غذایی، یکی از چالش های جدی اکثر کشورها است، به همین دلیل، اندیشمندان و سیاستمداران درصدد برآمده اند تا برای کاهش ضایعات در مراحل کاشت، داشت، برداشت، حمل و نقل و انبارداری، مراحل توزیع و مصرف چاره اندیشی کنند.
وی گفت: با توجه به افزایش جمعیت، کاهش منابع طبیعی، امکانات و منابع محدود، مدیریت و کاهش ضایعات کشاورزی ضرورت دارد. ضایعات از طریق کاهش میزان تولید، افزایش نیاز به واردات و هدر دادن نهاده های لازم برای تولید که به سختی تهیه می شوند، بر اقتصاد ضربه وارد می کند.
عضو هیأت علمی پژوهشی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان خاطرنشان کرد: براساس برآوردهای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، هر ساله حدود یک سوم از مواد غذایی در جهان (معادل 3/1 میلیارد تن) از بین می‌رود یا دور انداخته می‌شود که ارزش آن حدود 2/1 تریلیون دلار است.
وی تصریح کرد: گزارش‌های فائو تأکید می‌کند که در جهان ٩٠٠ میلیون نفر از گرسنگی رنج می‌برند که با ضایعات 3/1 میلیارد تنی غذا می‌توان ٨٠٠ میلیون نفر از گرسنگان را سیر کرد و تقریبا گرسنگی را در جهان ریشه‌کن نمود.
صابریان ادامه داد: براساس اعلام فائو، در خاورمیانه 210 کیلوگرم ماده غذایی به ازای هر نفر هدر می رود و این نشانه آن است که مردم خاورمیانه به لحاظ فرهنگی، پرمصرف و البته اسرافکار هستند و فائو بر این باور است که با رساندن 25 درصد ضایعات مواد غذایی کنونی در شرق خاورمیانه به رقم قابل قبول 10 درصد، بخش قابل توجهی از این میزان ضایعات را می توان دوباره به چرخه مصرف بازگرداند.
وی گفت: براساس گزارش سازمان جهانی خواربار و کشاورزی، ضایعات مواد غذایی در ایران معادل ٣٥ میلیون تن برآورد شده است که به ازای هر نفر حدود 375 کیلوگرم مواد غذایی در سال هدر می رود و این هدررفت مواد غذایی در ایران هم ریشه فرهنگی دارد و هم ریشه تکنولوژیکی.
مدیر مرکز کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان اضافه کرد: این درحالی است که در اتحادیه اروپا با ٢٧ کشور عضو، تنها ٩٠ میلیون تن موادغذایی راهی زباله‌ها می‌شود که از این میان، ضایعات غذا در فرانسه تنها ٥ میلیون تن است و با این حساب، ایرانی‌ها ٧ برابر فرانسوی‌ها مواد غذایی را راهی زباله دان ها می‌کنند.
وی عنوان کرد: مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی در گزارش دی ماه 1393، میزان هزینه تحمیل شده به دولت از محل ضایعات سالانه نان را حدود 857/2 میلیارد دلار برآورد کرده است.
صابریان افزود: یک پژوهش علمی، ارزش مادی ضایعات موادغذایی در ایران را بیش از ١٥ میلیارد دلار برآورد کرده است که اگر این رقم با درآمد نفتی پیش‌بینی‌شده در بودجه 99 (10-12 میلیارد دلار) مقایسه شود، مشخص می شود که ایرانی‌ها بیش از درآمد نفتی‌شان را با ضایعات غذا به سطل زباله می‌ریزند.
وی گفت: میزان آبی که از طریق ضایعات مواد غذایی در ایران از دست می رود حدود 3/9 میلیارد مترمکعب است در حالی که حجم آب شرب مصرفی کشور حدود 7 میلیارد متر مکعب در سال تخمین زده می شود.
عضو هیأت علمی پژوهشی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان اظهار کرد: این نشان دهنده آن است که متأسفانه سالانه بیش از مصرف آب شرب کشور، در بخش کشاورزی آب تلف می شود. این مسأله با توجه به آن که امروزه موضوع آب در کشور ما یک موضوع استراتژیک است، بسیار حائز اهمیت است.
وی تصریح کرد: بررسی های فائو نشان می دهد برای تغذیه جهان 9 میلیارد نفری در سال 2050 لازم است تولید محصولات کشاورزی تا آن زمان 70 درصد افزایش یابد و این افزایش باید بیشتر در زمینه محصولات حیاتی و استراتژیک مانند غلات باشد.
صابریان در ادامه گفت: باتوجه به شرایط آب و هوایی تغییر یافته، افزایش دمای کره زمین، کاهش ظرفیت تولید محصول و افزایش تقاضای غذا، اگر فکر اساسی در این زمینه نشود، بحران گرسنگی در جهان حتمی خواهد بود.
وی عنوان کرد: در استان اصفهان نیز حدود 30 درصد محصولات کشاورزی به ضایعات تبدیل می شود و بر اساس آمارنامه جهاد کشاورزی (1397)، در سال 1397 میزان تولید کل محصولات زراعی و محصولات باغی در استان اصفهان به ترتیب 6/4 میلیون تن و 800 هزار تن بوده است که براین اساس، میزان ضایعات کشاورزی در این سال در استان اصفهان، بالغ بر 6/1 میلیون تن می باشد که عدد بسیار چشمگیری است.
مدیر مرکز کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان گفت: بیشترین محصولات زراعی تولیدی استان شامل گندم (157 هزار تن) و سیب زمینی (382 هزار تن) بوده است. سیب (حدود 190 هزار تن) و انار (53 هزار تن) نیز در صدر محصولات باغی تولیدی قرار دارند.
وی اضافه کرد: نکته جالب آن است که بیشتر ضایعات مواد غذایی در کشورهای توسعه یافته مربوط به مصرف می باشد اما در ایران و کشورهای در حال توسعه، عمده ضایعات مربوط به تولید، حمل و نقل و انبارداری می باشد.
صابریان اظهار داشت: در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته، 70-80 درصد تولیدات فرآوری می شود؛ این درحالی است که در کشور ما کمتر از 40 درصد تولیدات فرآوری می شوند. فرآوری محصولات می تواند با افزایش عمر انبارمانی، موجب کاهش ضایعات گردد.
وی اشاره کرد: یکی از خلأهای مهم در کشور، عدم وجود مراکز علمی و پژوهشی در زمینه مدیریت و فرآوری ضایعات کشاورزی می باشد تا با پژوهش در زمینه مدیریت ضایعات کشاورزی از طریق ساخت و بکارگیری تجهیزات دقیق و سامانه های هوشمند کاشت و برداشت، استفاده از ارقام برتر، حمل و نقل و انبارداری مناسب، بسته بندی اولیه و ثانویه مطلوب، استفاده از مهندسی ژنتیک و مدیریت آفات و تدوین دستورالعمل ها و همچنین توسعه فرآوری محصولات کشاورزی درجه سه و کم کیفیت یا پسماندهای صنایع غذایی از میزان ضایعات کشاورزی بکاهد.
عضو هیأت علمی پژوهشی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان افزود: می توان از ضایعات یا پسماندهای باقی مانده، محصولات با ارزش افزوده بالا و مهم که عمدتاً وارداتی است تولید کرد.
وی در پایان گفت: متأسفانه در حال حاضر، تنها تولید کود و کمپوست، به عنوان ساده ترین روش بازیافت ضایعات مواد غذایی، مورد بهره برداری قرار گرفته است اما جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان می تواند نقش مهمی در راستای تولید محصولات با ارزش افزوده بالا ایفا نموده و محصولات ارزشمندی را وارد بازار کند.
گزارش: امین بازوکار
