زمین در چرخش فضایی اش چگونه بهار را به ارمغان می آورد؟

به گزارش سیناپرس؛ اغلب ما می دانیم که تقویم هجری شمسی دقیق ترین تقویم در میان دیگر تقویم های مطرح جهان است؛ یکی از نمود های این گزاره دقیق بودن لحظه تحویل سال به لحاظ نجومی و اینکه تقویم نویسان سال را از لحظه ای اغاز میکنند که زمین نیم دور کامل به دور خورشید چرخیده باشد.

خبرنگار سیناپرس به مناسبت روز زمین که با نخستین روز از بهار مصادف شده است، در گفتگویی به مهمترین سوالات در باب نحوه محاسبه چرخش زمین به دور خورشید و سال هجری شمسی پرداخته است.

احسان مهرجو، کارشناس نجوم در گفتگو با سینا پرس درباره وضعیت زمین در فضا در نخستین روز از بهار گفت: از لحاظ نجومی لحظه تحویل سال  لحظه ای است که سیاره زمین در مدار خود به دور خورشید می چرخد. حال برای اینکه بدانیم نقطه اعتدال بهاری در زمین دقیقا کجاست با مثالی شرح خواهم داد.

وی در ادامه افزود: دو دایره را در فضا در نظر بگیرید که یک دایره در امتداد استوای زمین قرار دارد و یک دایره مسیر حرکت زمین به دور خورشید است که همان مدار حرکت زمین به دور خورشید نام دارد و به آن دایره البروج هم می گوییم. این دایره با دایره فرضی استوایی 23.5 درجه اختلاف زاویه دارد. در واقع زمین در فضا 23.5 درجه کج شده است.

مهرجو به خبرنگار سیناپرس گفت:  این دو دایره با یکدیگر در دو محل تقاطع دارند و یکدیگر را قطع میکنند. آنجایی که سیاره زمین تغییر محور می دهد (تغییر فصل) و به اصطلاح از نیمکره جنوبی می خواهد وارد نیمکره شمالی شود، به آن نقطه، نقطه اعتدال بهاری می گویند. در حقیقت وقتی زمین در گردش سالانه خود در فضا به نقطه اعتدال بهاری برسد سال تعویض می شود و لحظه تحویل سال همان نقطه است که برای هر سال باید محاسبه شود.

گفتنی است، بر اساس محاسبات این نقطه، لحظه تحویل سال 1400 هجری شمسی ساعت سیزده و هفت دقیقه روز سی ام اسفند ماه است و بعد از آن است که خورشید در نیمکره شمالی آسمان عمود تر می تابد. در حقیقت اتفاقی که می افتد این است که در روزی که زمین به اعتدال بهاری می رسد، همه جا دوازده ساعت روز دارد، دوازده ساعت شب و بعد رفته رفته از اول فروردین تا آخر بهار به طول روز اضافه و از طول شب کاسته می شود تا اینکه به آخر بهار می رسیم که درست در آخرین روز خرداد طولانی ترین روز رقم می خورد بعد از آن رفته رفته از طول روز کاسته می شود و به طول روز اضافه می شود.

مهرجو در ادامه گفت: در تقویم هجری شمسی و میلادی که اساس  آن حرکت زمین در فضا به دور خورشید است، سال کبیسه وجود دارد. به این معنی که در تقویم هجری شمسی برخلاف میلادی که هر چهار سال، سال چهارم را کبیسه در نظر می گیرند، اما در تقویم هجری شمسی کبیسه های پنج ساله هم رخ می دهد؛ یعنی گاهی بعد از سه سال، سال چهارم کبیسه می شود و گاهی بعد از چهار سال، سال پنجم کبیسه می شود. در حقیقت محاسبات دقیق در سال کبیسه است که دقت تقویم شمسی را از میلادی بیشتر کرده است؛ در حقیقت در تقویم میلادی همه سال ها 365 روز و سال چهارم را 366 روز در نظر می گیرد و آغاز سال در نیمه شب شرعی است؛ اما در تقویم شمسی لحظه تقویم شمسی هر سال متفاوت است و ما آن را محاسبه می کنیم.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا گاهی روز نخست فروردین همان روزی است که سال تحویل و چرا گاهی فردای آن روز به عنوان روز نخست فرورین در نظر گرفته می شود؟ گفت: این روند به قاعده نوروز تحویلی بر می گردد. تقویم نویسان لحظه تحویل سال را حساب می کنند اینکه چه روزی و چه ساعت و دقیقه ای سال تحویل می شود و برای همان روز حساب می کنند.

این کارشناس نجوم ادامه داد: نکته مهم این است که به لحظه ظهر شرعی بستگی دارد. در ایران اوقات شرعی بر اساس نصف النهار گذرنده از شهر تهران محاسبه می شود. حال اگر  لحظه ظهر شرعی قبل از لحظه تحویل سال رخ دهد، همان روز که سال تحویل می شود اول فرورین است؛ اما اگر این دو زمان یکسال باشد یا ظهر شرعی بعد از لحظه تحویل سال شود فردای آن روز را به عنوان اول فروردین در نظر گرفته می شود. در حقیقت؛ هدف این است که همیشه نوروز منطبق با اول بهار باشد.

گفتگو:مهتاب دمیرچی