پایان میراث فرهنگی

همچنین  ارزیابی و مطالبات هم چنان است که با یک بنگاه اقتصادی روبرو هستیم. تصویری که حالا از این حوزه ساخته شده است با یک غلبه بازارمدارانه و سرمایه سالارانه است و فرهنگ چنان به سایه رفته است که دیگر دیده نمی شود، دیگر قرار نیست با نهادی روبرو باشیم که وظیفه فرهنگی، هویت ساز ، تداوم فرهنگیر، گفتمان سازی و تولید فرهنگی را برعهده داشته باشد.

روز به روز بر توقعات اقتصادی افزوده می شود و از توقعات یا ظهور و بروز فرهنگی آن کاسته می شود و حالا با میراث فرهنگی به عنوان یک حاشیه روبرو هستیم.

میراث فرهنگی دیگر یک حیات یا نگرش نیست بلکه به ابزار و کالا تبدیل شده است و این نگاه ابزاری از ساحت فرهنگی کاسته است. دیگر این نهاد متولی آموزش، تولید دانش، پژوهش و قطب سازی فرهنگی نیست. با حذف نگاه فرهنگی و نحیف شدن میراث فرهنگی در نگرش سیاسی حاکم آیا به پایان میراث فرهنگی رسیده ایم و میراث فرهنگی دیگر نمی تواند گفتمانی باشد که بتواند ظهور و بروز قدرتمندی داشته باشد که در مرکز قرار گیرد.

مرکزیت میراث فرهنگی وقتی تثبیت می شود که باور و نگرشی در حمایت از میراث فرهنگی ساخته و پرداخته شود و این باور و نگرش چنان قدرتمند پشتیبانی شود که بتواند بر برنامه ریزی ها و تعاملات اثر بگذارند و نقش و نسبت خود را حتی با سایر حوزه ها و برنامه ریزی های توسعه ای جلوه دهد. در حالی که میراث فرهنگی امروز خود به یک فرع در یک نهاد تبدیل شده است که قرار است در خدمت نگاه اقتصادی و درآمدزا قرار گیرد.

موضوعی که به فرع و حاشیه کشانده شده است چگونه می تواند خود را به حوزه های دیگر سرایت دهد و بر توسعه و برنامه ریزی کشور در منظر توسعه پایدار سایه اندازد.

وقتی میراث فرهنگی از نگاهی قدرتمند، فراکیر، از جایگاه مولد و اثربخش ، از پشیبانی هایقدرتمند و نظریهساز و  از مدافعان شناسنامه دار خالی می شود باید بپذیریم که پایان میراث فرهنگی رسیده ایم. میراث فرهنگی که مرکز آموزشی خود را از دست داده، رشته های دانشگاهی آن تقلیل یافته، ساختارهای سازمانی مرتبط از هم گسسته شده و کوچک شده است.

انتشارات و نشریات تهصصی آن متوقف شده است، پیشکسوتان آن دیگر در صحنه نیستند و همه نهادهای و موسسات مرتبط به نهادهای ساکن و ساکت و ناتوان تبدیل شده اند که حتی آرزوهای بزرگشان از دست رفته است باید بگوییم که دیگر میراث فرهنگی به پایان خود رسیده است و تا چندی دیگر فقط به خاطره ای از موجودیت میراث فرهنگی به مثابه یک نگرش، حوزه نظری، گفتمان در حال توسعه و سرمایه فرهنگی و یک نظام سازمانی که بود بسنده کنیم.

اینکه میراث فرهنگی این روزها در گفتارهای برنامه ریزی و جدلهای نمایندگان قانونگزار و تایید صلاحیت کننده حذف شده و بهانه ای برای تفکری اقتصادی شده است خود گویای پایان یک دوره است. کاش میراث فرهنگی باز به میدان بازگردد و ارزشهای همه جانبه آن در نظر گرفته شود  و قربانی نیازها و بحران های اقتصادی نشود و فرهنگ و فرهیختگی بتواند باز در مرکز قرار گیرد.

رضا دبیری نژاد-رئیس موزه ملک