زربفت به مثابه زیور، خلاقیتی پژوهش محور

با این وجود و بر اساس تغییرات محسوسی که در سبک زندگی انسان امروز بوجود آمده است به نظر می رسد این هنر صنعت برای استمرار حضورش در زندگی شهروندان به تغییراتی نیازمند است. یکی از این تغییرات را می توان در قالبت نگرش بینامتنی و بازتعریف روابط نوین میان رشته های مختلف صنایع دستی ارائه کرد.

به عبارت دیگر استفاده هم افزایانه میان رشته های مختلف صنایع دستی می تواند بستر جذاب و گیرایی برای تولید و خلق آثار تازه ایجاد کند. تغییری که در بطن این هنر صنعت و مبتنی بر ماهیت فرهنگی و مردم شناسانه آن صورت می گیرد و باعث جذب مخاطب بیشتری خواهد شد.

در این میان پروژه های پژوهشی اجرایی موفقی هم در کشور توسط هنرمندان و طراحان به انجام رسیده است که یکی از آنها پروژه زیورآلات زربفت بود که با عنوان "زیورهایی برای همیشته" اجرا و به نمایش گذاشته شد. پروژه ای که توسط خانم الهام علیرضایی و با استفاده از پارچه زربفت اجرا شد.

این مجموعه که با هدف پلی میان گذشته، امروز و آینده صنایع دستی ایران از آن یاد می شود، با نگرشی درون متنی به صنایع دستی، از پارچه زربفت اصفهان، برای تولید زیورآلات کاربردی استفاده شده است. آثاری که از یکسو مخاطب را با زربفت؛ این پارچه اساطیری ایران آشنا می سازد و از سوی دیگر با آشنایی زدایی از رویه های رایج، گونه ای جدید و جذابی از زیورآلات سنتی را ارائه می کند.

این دیدگاه به تولید صنایع دستی و اجرای اصولی آن مبتنی بر شیوه های بومی و رعایت کیفیت مطلوب، فرصت های تازه ای را برای صنایع دستی ایرانی بوجود خواهد آورد و پیوندی جذاب بین نسل های امروز و هنر ایرانی ایجاد خواهد کرد.

از سوی دیگر چون زیورآلات در بسیاری از رویدادهای خصوصی و رسمی مورد استفاده قرار می گیرد، به مثابه رسانه سهم موثری در جذب مخاطبان مختلف دارد. با نگاهی به رویدادهای مختلف هنری، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی می بینیم که افراد حاضر، همواره از زیورآلات گوناگونی استفاده کرده و این خود سوژه ای است که به فراخور شهرت افراد باعث می شود تا رسانه های جمعی در کنار اخبار هر رویداد، به نوع زیورآلات و طراحی آنها بپردازند و متن تولید کنند و مخاطبان را متوجه آن کنند.

مقوله ای که در امروزه بسیار مورد توجه بوده و همواره در رسانه ها و شبکه های اجتماعی تبدیل به ترندهای روز می شود. از این رو خلق چنین آثاری در صنایع دستی و هنرهای سنتی یکی از راهکارهای موثر برای برجسته سازی رشته های مختلف این هنرصنعت کهن ایرانی است.

در پروژه زیورهایی برای همیشه، تبدیل شدن پارچه زربفت به گوشواره هایی زیبا با ترکیب نقوش سنتی و استفاده از سنگ فیروزه که نمادی جهانی از طبیعت ایران است، جلوه ای فاخر از ترکیب چند هنر بومی سرزمینمان در قالب طراحی نوین ارائه کرده است. ترکیب زربفت با قاب های نقره، همنشینی جدیدی از عناصر صنایع دستی است که بیانگر ظرفیت بالای رشته های مختلف صنایع دستی برای ارتباط هم افزایانه با همدیگر و ظهور محصولات خلاق بیشمار دیگری است که به فعلیت رساندن آنها می تواند منجر به توسعه پایدار در این حوزه شود. همچنین این تجربه به خوبی نشان داد که می توان از محصولات خلاق و گران قیمتی مانند پارچه زری به صورت محدود و در قطعات کوچک استفاده کرد و در فرآیند بازآفرینی، محصولی جدید ارائه کرد که هم زیبایی و ظرافیت زربفت را دارد و هم کاربری تازه ای پیدا کرده است.

این اتفاق چیزی است که در ادبیات امروز از آن به عنوان نوآوری یاد می شود. به عبارتی تبدیل کردن یک ایده جدید به محصولات عینی و جذاب. البته لازم به تاکید و یادآوری است که انجام چنین پروژه هایی به مطالعه و امکان سنجی اصولی نیاز دارد تا از آسیب یا مداخله غیر مسئولانه جلوگیری شود.

آنچه مسلم است صنایع دستی و هنرهای سنتی برای اینکه در عصر حاضر همچنان بتواند بدرخشد و حضوری زیبا در جریان زندگی مردم داشته باشد باید به روابط درونی خود و خلاقیت و نوآوری کردن متمایل شود. در چنین شرایطی است که می توان انتظار داشت که در کنار جذابیت روزافزون محصولات فناورانه و دیجیتال، این محصول خلاق ایرانی هم دیده شود و با استقبال مخاطب داخلی و خارجی مواجهه گردد.

*حجت اله مرادخانی- پژوهشگر صنایع دستی و مدرس دانشگاه

No tags for this post.