حضور یک صدف غیر بومی در شمال خلیج‌فارس
دکتر حمزه غفاری، پژوهشگر پسادکتری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با اعلام این خبر گفت: گونه‌های غیربومی و مهاجم دو مفهوم آشنا و مهم برای مطالعات پژوهشگران حوزه بوم‌شناسی و محیط‌زیست هستند؛ شناخت دقیق و داشتن اطلاعات از آثار محیط‌زیستی این موجودات، برای حفاظت از زیست‌بوم موجودات بومی ضروری است .در محیط زیست، چرخه‌ای از روابط بین گیاهان و جانوران با هم و با عناصر محیطی آن منطقه شکل گرفته و نوعی تعادل را در جمعیت گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری برقرار کرده است.
وی تصریح کرد: پیشرفت فناوری در صنعت حمل و نقل باعث شده که انسان بیش از پیش بتواند در کمترین زمان و به راحتی از کشوری به کشور دیگر یا از قاره ای به قاره دیگر سفر کند. این امر موجب شده انسان‌ها به عمد یا غیرعمد گونه‌های گیاهی یا جانوری را در این سفرها با خود از منطقه‌ای به منطقه دیگر جابجا کنند. انسان با جابجایی بدون مطالعه و کاشتن و رها کردن گیاهان و حیوانات در مناطق جدید باعث بر هم خوردن تعادل آنها و در بسیاری موارد از بین رفتن و انقراض سایر گونه‌های بومی محیط شده است.
انتقال گونه‌ها به خارج از محدوده بومی آنها پس از تخریب زیستگاه به عنوان دومین تهدید برای تنوع زیستی مناطق بومی در نظر گرفته می‌شود و دولت‌ها در سراسر دنیا هزینه‌های هنگفتی را برای مقابله با تاثیرات اقتصادی گونه‌های مهاجم هزینه می‌کنند. معرفی گونه‌های جدید؛ به‌ویژه در منطقه ای که گونه‌های معرفی‌شده گونه غالب را شکل می‌دهند، آن منطقه را دچار تغییرات اساسی می‌کند. در دریاها نیز برخی جانوران با اهداف آبزی پروری یا از طریق چسبیدن به بدنه کشتی‌ها به سایر نقاط منتقل می شوند. صدف‌های «اویستر» نیز از این طریق به نقاط مختلف معرفی شده‌اند.
حالا محققان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی طی مطالعه‌ای با موضوع شناسایی اویسترهای منطقه خلیج فارس، حضور یک گونه اویستر کوچک غیربومی در شمال این منطقه و بندر امام خمینی(ره) را گزارش کرده‌اند.
دکتر غفاری گفت: یافته‌های این محققان نشان داد فراوانی نوعی اویستر که از جنس اویستر کراستریا (Crassostrea) است در منطقه بندر امام خمینی زیاد است، ولی محققان در مورد گونه دقیق آن نتوانستند به نتیجه قطعی برسند و این امر به مطالعات بیشتر و تحقیقات به روش‌های مولکولی نیاز دارد.
وی افزود: تعداد زیاد این گونه غیربومی اویستر خلیج فارس، در بندر امام خمینی (ره) و کمتر در سایر محل‌های نمونه‌برداری می‌تواند ناشی از فعالیت‌های انسانی یا آب توازن کشتی‌ها (آبی که در مخازن کشتی‌ها پس از تخلیه بار آنها برای حفظ تعادل بارگیری می‌شود) باشد و در صورت تبدیل شدن به گونه تهاجمی سبب کمبود فضای سکونت برای سایر گونه‌ها شود. بررسی و گزارش کارکنان بندر از تسلط و نرخ رشد بالای این گونه در منطقه، این فرض را تقویت می‌کند که بندر امام خمینی (ره) منبع معرفی این گونه به سایر نقاط شمال خلیج فارس است. اویسترهای غیربومی، می‌توانند سبب تغییراتی مهم در محیط جدید شوند. آنها زیستگاه را ایجاد و اصلاح می‌کنند، منجر به رقابت برای فضا با دیگر گونه ها شده، به عنوان ناقلِ دیگر گونه‌های خارجی عمل کرده و تنوع زیستی را تهدید کنند.
صدف غیربومیِ شناسایی شده در این پژوهش می‌تواند نمونه‌ای از افزایش روزافزون تهاجمات زیستی به واسطه فعالیت‌های انسانی در سواحل شمالی خلیج فارس باشد. بنابراین، سیاست‌ها و برنامه‌های منطقه‌ای و جهانی برای مدیریت گونه‌های مهاجم دریایی باید اجرا شود تا با کمترین هزینه، پتانسیل تهاجم به حداقل برسد. همچنین این گونه ممکن است در سایر مناطق ساحلی خلیج فارس پراکنش داشته باشد که نیاز به بررسی دارد. آثار آتی گسترش اویسترها در سواحل خلیج فارس به دلیل تغییرات آب و هوایی بر لزوم پایش برای شناسایی هرگونه تهاجم احتمالی تاکید دارد. این مطالعه با همکاری اساتید دانشگاه شهید بهشتی و با حمایت مالی معاونت بین‌الملل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و حمایت‌های پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی از سال ۹۸ با هدف شناسایی اویسترها در سواحل شمالی خلیج فارس انجام شده است.
نتایج این مطالعه در نشریه جانورشناسی تطبیقی Zoologischer Anzeiger نیز منتشر شده است.
No tags for this post.
