ربات‌های ایرانی به کمک جراحان می آیند

ضرورت اجرای چنین تکنولوژی در کشور سبب شد محققان ایرانی نیز از این قافله علم و دانش عقب نمانند و دستاوردهای شگرفی خلق کنند.

سینا؛ ربات جراح ایرانی

علیرضا میرباقری، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و یکی از مجریان این طرح درباره این ربات گفت: ربات جراح سینا با دقت بسیار زیاد به منظور انجام پزشکی از راه دور ساخته شده است؛ با این ربات امکان انجام عمل جراحی از شهری به شهر دیگر و دورترین نقاط و ناوهای اقیانوس پیما شدنی است؛ مثلا اگر چنانچه در یک ناویی آپاندیس یک سربازی با مشکل مواجه شود، می توان با استفاده از این تکنولوژی عمل جراحی را بسیار سریع و از راه دور انجام داد.

وی درباره عملکرد این ربات گفت: در این شیوه کنسول جراحی در اختیار جراح قرار داد و ربات می تواند حرکت های دست جراح را دریافت و همان را روی بدن بیمار اجرا کند. همزمان تصویر عمل جراحی از بیمار نیز به جراح ارسال می شود. این روال در دنیا متداول است. رقیب آمریکایی ما به نام داوینچی نیز همین روال را انجام می دهد.

وی به تفاوت عمده ربات سینا نسبت به داوینچی اشاره کرد و افزود: این ربات به گونه ای طراحی شده است که می تواند هرگونه نیرو وارد شده توسط ربات به روی بدن بیمار را اندازه گیری و به وسیله کنسول جراحی به دست جراح اعمال کند. جراح به این طریق از راه دور متوجه می‌شود که گره بخیه زده سفت یا شل است.

وی تصریح کرد: علاوه بر این، هزینه ابزارهای مصرفی ربات داوینچی برای عمل جراحی 3تا4 هزار دلار است اما در حالی که ربات سینا به گونه ای طراحی شده است که هیچگونه ابزار و هزینه مصرفی ندارد. در ضمن هزینه تعمیر و نگهداری این ربات نیز بسیار اندک است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: هم اکنون هزینه ربات داوینچی 2 میلیون دلار( 7 میلیارد تومان) است. این ربات  پیش از این به دلیل تحریم ها و هم اکنون به علت تکنولوژی استراتژیک دولت آمریکا هیچگاه وارد ایران نشده و نخواهد شد به همین دلیل ضرورت ساخت این ربات در کشور باعث شد تا ما اقدام به ایجاد این ربات کنیم؛ در حال حاضر قیمت ربات سینا یک سوم نمونه مشابه آمریکایی است.

میرباقری افزود: هم اکنون این ربات به ثبت ملی رسیده و فرایند ثبت اختراع بین المللی اش را طی می کند. آزمایش های مقدماتی و بالینی این ربات نیز انجام شده تا پس از تکمیل مطالعات این مرحله وارد کلینیک‌ها شود؛ حداقل 2تا 3سال برای اجرای کامل این طرح زمان نیاز است.

رباتی برای انجام کارهای توانبخشی

طراحی و ساخت ربات جراح و ربات توانبخشی از راه دور نیز از دیگر دستاوردهای محققان کشور است. این ربات نیز توسط اعضای قطب علمی کنترل و رباتیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حال اجراست.

حیدرعلی طالبی، مدیر قطب علمی کنترل و رباتیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر در تشریح قابلیت‌های این ربات جراح گفت: این ربات علاوه بر توانایی اندازه گیری نیرو و امکان ارتباط از طریق اینترنت، از قابلیت کنترل به صورت اصلاح شده، برخوردار است یعنی حین انجام کار، می توانیم آن را کنترل و روند فعالیت جراحی را بهبود ببخشیم.

 وی امکان ارتباط با ربات از طریق نرم افزارهای تلفن همراه را از دیگر ویژگی های این ربات جراح برشمرد و گفت: این ربات همچنین می تواند میزان نیروی اعمال شده به بافت نرم بدن بیمار را تخمین و پیش بینی کند.

مدیر قطب علمی کنترل و رباتیک دانشگاه امیرکبیر خاطرنشان کرد: از این ربات می توان برای اعمال جراحی با کمترین تهاجم مانند عمل لاپراسکوپی استفاده کرد.

وی شروع مطالعه طرح ربات توانبخشی از راه دور را از دیگر اقدامات اعضای قطب علمی کنترل و رباتیک این دانشگاه برشمرد و گفت: افراد میانسال به طور معمول، بیشترین خدمات توانبخشی را در جوامع مختلف دریافت می کنند درحالیکه اغلب آنها به اقتضای سن و شرایط جسمانی، برای خروج از منزل و حضور در مراکز توانبخشی با مشکلات زیادی روبه رو هستند به همین منظور ما تصمیم گرفتیم یک ربات توانبخشی از راه دور طراحی و تولید کنیم تا افراد بتوانند بدون نیاز مراجعه به مراکز توانبخشی از خدمات این مراکز استفاده کنند.

 به گفته وی اکنون نمونه این ربات و الگوریتم ها و معیارهای بهبود آن نیز طراحی شده است اما برای تجاری سازی و تولید انبوه به حمایت مالی نیاز داریم.

رباتی برای انجام جراحی چشم

دانشجویان دانشگاه خواجه نصیر نیز از این غافله علمی عقب نمانده اند و موفق به طراحی و ساخت رباتی کرویی برای انجام عمل جراحی چشم شده اند؛ ویژگی منحصر به فردی که اولین بار در دنیا توسط محققان ایرانی اجرایی شده است.

امیر مولایی، دانشجوی فارغ التحصیل رشته مهندسی مکاترونیک از دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی، مخترع این ربات نیز درباره ویژگی های منحصر به فرد این ربات گفت: داشتن یک نقطه ثابت در فضا یکی از بارزترین ویژگی های این ربات است؛ امروزه برای انجام جراحی های چشم کم تهاجمی نیازمند استفاده از ابزاری دقیق هستیم تا ابزار بدون جا به جایی از یک نقطه وارد بدن شود و عمل جراحی را انجام دهد.

وی افزود: حرکت در محدوده کاملا وسیع و ایجاد یک نرم افزار شبیه سازی شده برای آموزش جراحی چشم به پزشکان از دیگر ویژگی های این ربات است؛ در این طرح مدل چشمی برای این نرم افزار طراحی شده است تا پزشک متخصص و ماهر با استفاده از این نرم افزار و گرفتن سامانه هپتیکی( یکی از ویژگی‌هایی که کارآیی شبیه سازها را افزایش می دهد) و با مشاهده مانتیور عمل جراحی را انجام دهند.

وی افزایش کیفیت جراحی، کاهش لرزش دست جراح حین انجام جراحی، انجام عمل جراحی توسط پزشکان متخصص در مناطق دور افتاده و محروم را از جمله مهمترین مزیت های اجرای این طرح برشمرد و درباره نحوه عملکرد این ربات اظهار کرد: زمانی که جراح ابزاری را بر می دارد این احساس و نیرو به ربات منتقل می‌شود. ربات اطلاعات را ذخیره و از راه دور این کار را انجام می دهد. جراح با استفاده از این سامانه می تواند مشاهده کند که آن سو چه اتفاقی در حال وقوع است.

وی تصریح کرد: هم اکنون عمل جراحی چشم 2 گونه انجام می شود. این ربات برای انجام هر دو جراحی کاربرد دارد؛ برای جراحی قسمت بیرونی چشم مانند آب مراورید، شیاری در سطح خارجی چشم ایجاد می شود تا کدری چشم برطرف شود اما برای انجام جراحی داخل چشم ، ابزار جراحی وارد چشم می شود. در این نوع جراحی، پزشک دسترسی به نوک ابزار ندارد و کنترل آن دشوار است. از سوی دیگر پزشک نمی تواند ابزار وارد شده را ثابت نگه دارد. در این روش پزشک تنها با سامانه هپتیکی سروکار دارد؛ تنها کافی است او سامانه را در دست بگیرد تا ضمن کنترل نوک ابزار و دقت بالاتر، عمل جراحی را انجام دهد.

این طرح هم اکنون تاییده اش را از سازمان پژوهش های علمی- صنعتی دریافت کرده است و برای اجرای نهایی نیاز به حمایت مالی و معنوی دارد.

No tags for this post.