چرا با استشمام یک بوی خاص، به یاد مکانی ویژه می افتیم؟
به گزارش سیناپرس،بوها جنبه عمیقی از شناخت انسان هستند و تاثیرات عجیبی بر روح و روان می گذارند و گاه ما را در پهنه زمان و مکان به سفرهای خیالی می برند. بسیار پیش می آید که عطر شیرین یک گل یاس، کسی را ناگهان به خانه دوران کودکی اش ببرد یا عطر یک توده جلبک موجب شود فردی خود را در زیر آفتاب سوزان یک ساحل دوردست حس کند.
این موضوع دستمایه یک پژوهش بین المللی جالب توجه شده تا در آن، رابطه بین بوها با فعالیت مغزی که آن ها را به زمان ها و مکان های خاص مرتبط می کند، کشف شود.
محققان بنیاد چامپالیمائود پرتغال که هدایت این تحقیق را بر عهده داشته اند، می گویند: مولکول های بو، به شکل ذاتی حامل اطلاعات فضایی نیستند. به گزارش سینا،با این حال، حیوانات در طبیعت از بوها برای جهت یابی فضایی و همچنین امور مرتبط با حافظه استفاده می کنند و این کارکرد به آن ها امکان می دهد منابع ارزشمندی مانند غذا را پیدا کنند.
به گفته آن ها، سیستم بویایی در بین کلیه حواس، منحصر به فرد است. درواقع تنها سیستم بویایی است که دارای اتصالات متقابل مستقیم با سیستم هیپوکامپ مغز بوده و از این طریق در حافظه و جهت یابی نقش دارد.
نورون های بخش هیپوکامپ مغز به دلیل عملکرد خاصی که دارند، به سلول های مکان معروف هستند. این نام گذاری به آن دلیل است که هر سلول در یک مکان خاص از یک محیط فعال می شود.
سلول‌های مکان هیپوکامپ، که کشف آن ها در موش‌ها منجر به دریافت جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی در سال 2014 شد، آن قدر قابل اعتماد هستند که دانشمندان می‌توانند به سادگی با مشاهده فعالیت‌های آن ها، مکان یک حیوان را تشخیص دهند.
مجریان این تحقیق می گویند: ما می دانستیم که سیستم هیپوکامپ، سیگنال هایی را به قشر بویایی اولیه مغز می فرستد. لذا این فرض را محتمل دانستیم که این ناحیه مغزی، ممکن است کاری بیش از شناسایی بوهای مختلف را انجام دهد.
آن ها برای آزمایش این ایده، یک سازه معمایی سفارشی را برای موش‌هایی که قبلا در بویایی بسیار ماهر نشان داده بودند، توسعه دادند که در قسمت های مختلف آن، پاداش هایی با بوهای مختلف قرار داده شده بود. به گزارش خبرگزاری sinapress،در این آزمایش، موش‌ها باید ارتباطات دقیق بین بوها و مکان‌ها را یاد گرفته و به خاطر می سپردند.
دانشمندان در حالی که حیوانات در حال حرکت در سازه بودند، فعالیت نورون ها را در بخشی از قشر بویایی اولیه به نام قشر پیریفورم خلفی زیر نظر گرفتند.
آن ها می گویند: ما با ثبت سیگنال های الکتریکی ساطع شده توسط صدها نورون منفرد در این ناحیه از مغز، توانستیم بفهمیم که هر سری از نورون های خاصی به چه چیزی اهمیت می دهند. به عنوان مثال، آیا زمانی که حیوان بوی خاصی را استشمام می کند فعال می شوند یا زمانی که در یک مکان ویژه قرار می گیرند.
به گفته این دانشمندان، نتایج ما فراتر از انتظار بود. ما پیش‌بینی کرده بودیم که برخی از نورون‌ها در این فرایند ممکن است تا حدودی به مکان اهمیت دهند. اما با مطالعه دقیق فعالیت نورون‌های قشر بویایی در حالی که حیوان در سازه معمایی در حال حرکت بود، متوجه شدیم که این نورون‌ها نقشه کاملی از سازه را حفظ کرده اند.
در این پژوهش، محققان جمعیت زیادی از نورون‌ها را کشف کردند که قادر بودند مشابه با سلول‌های هیپوکامپ، هر کدام در یک مکان خاص سازه معمایی فعال شوند. نکته جالب این جا است که سلول های فوق نقشه کل محیط را به یک اندازه پوشش نمی دهند. بلکه این کار را بیشتر در نقاطی از سازه معمایی انجام می دهند که در آن جا، حیوان تجربه خاصی نظیر استشمام یک بوی ویژه را داشته باشد.
آن ها می گویند: این مطالعه پنجره جدیدی را برای درک چگونگی استفاده از حواس برای ناوبری و حافظه باز می کند.
گفتنی است یافته های عجیب و ارزشمند فوق را نشریه معتبر و جهانی Nature منتشر کرده است.
نویسنده: محمدرضا دلفیه
