به دام افتادن دی اکسید کربن در صحراها

گیاهان همواره یکی از اصلی‌ترین منابع ذخیره دی اکسید کربن بوده اند. همچنین بسیاری از افراد بر این باورند که صحراها هیچ ربطی به جذب و محبوس سازی دی اکسید کربن ندارند، زیرا در آنها اصلا گیاهی وجود ندارد که بتواند چنین کاری را انجام دهد. با این حال شاید این باور چندان هم درست نباشد. بر اساس مطالعه‌ای جدید که توسط پژوهشگران چینی به انجام رسیده، صحرا نیز یکی دیگر از منابع مهم در جذب و حفظ کربن به شمار می‌رود.

در این مطالعه پژوهشگران به نمونه برداری از آب در «حوضه تاریم» (Tarim Basin) پرداختند. در این حوضه آبی که در شمال غرب چین واقع است، یک سفره آب زیرزمینی بسیار گسترده وجود دارد. پژوهشگران در این مطالعه به ارزیابی میزان کربن موجود در این آب و تخمین قدمت آن پرداختند. سپس همین کار دوباره بر روی آبی که از یخچال‌های طبیعی وارد این حوضه می‌شود و نیز آبی که پس از آبیاری به این منطقه می‌آید به انجام رسید. مقایسه مقدار کربن و قدمت هر یک از این نمونه‌ها  میزان کربن وارد شده به این حوضه در طول زمان را نشان می‌دهد.

میزان کربن وارد شده به سفره‌های آب زیرزمینی همواره در طول تاریخ افزایش چشمگیری یافته است و در طی 8 هزار، سال افزایشی 12 برابری داشته است. افزایش شدید در میزان کربن ذخیره شده از 2000 سال پیش و زمانی که جاده ابریشم در این ناحیه فعال بود آغاز شد. جاده ابریشم موجب فعالیت چشمگیر در زمینه فعالیت انسانی و کشاورزی در این حوضه آبی شد.

در گذشته مطالعاتی بر روی ماسه‌های صحرا برای بررسی میزان دی اکسید کربن ذخیره شده در آنها به انجام رسید، با این این پژوهش‌ها به نتیجه مشخصی نیانجامید، زیرا دی اکسید کربن چندانی در خود ماسه ذخیره نمی‌شود، بلکه به آب‌های زیرزمینی انتقال می‌یابد.

در واقع وقتی انسان در خاک ماسه‌ای گیاهی می‌کارد، گیاه دی اکسید کربن را از هوا گرفته و آن را به ماسه منتقل می‌کند. ماسه مقدار اندکی از این دی اکسید کربن را در خود نگاه داشته و بقیه به خاک زیرین منتقل می‌شود. همچنین میکروب‌های تجزیه کننده مواد مغذی در خاک نیز بر حجم این دی اکسید کربن می‌افزایند.

به صورت عادی، دی اکسید کربن وارد هوا می‌شود. اما در کشاورزان برای کشت و زرع در صحرا معمولاً آب زیادی مصرف می‌کنند تا به این ترتیب بتوانند اثر تبخیر آب را خنثی سازند. این آب اضافی، دی اکسید کربن بیشتری را در خود حل کرده و با خود به سفره‌های آب زیرزمینی می‌برد. تا وقتی که سفره‌های آب زیرزمینی بسته هستند، این دی اکسید کربن در آنجا محبوس می‌شود.

این پژوهشگران بر این باورند که با گسترش آبیاری صحراها می‌توان از آنها به عنوان یک منبع مناسب برای محبوس سازی دی اکسید کربن استفاده کرد. با این وجود، برخی دیگر از دانشمندان با این نظر مخالفند و بر این باورند که این کار ضمن مصرف مقدار زیادی آب، تاثیر چندانی در کاهش گازهای گلخانه‌ای ندارد. همچنین مشخص نیست که آیا پدیده‌ای که در صحرایی در چین روی داده در سایر نقاط دنیا نیز عملی باشد.

این پژوهش به تازگی در نشریه Geophysical Research Letters منتشر شده است. 

No tags for this post.