دروس دانشگاهی مطابق با نیازمندی های بازار کار نیست

به گزارش سیناپرس، مهاجرت؛ واژه ای است که در یک دهه اخیر شمار زیادی از جمعیت جوان به ویژه تحصیل کرده و نخبه کشورمان به صورت جدی به آن فکر کرده اند. بر اساس آمارهای موجود، جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ با افزایش ۳.۴ برابری همراه بوده و از ۱۷.۴۴۷ نفر در سال ۲۰۰۰ به ۵۹.۵۸۵ نفر در سال ۲۰۱۹ رسیده است.

همچنین در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور در تراز ۵۰ هزار دانشجو ثابت مانده است. بر اساس آخرین آمار یونسکو رتبه دانشجو فرستی ایران از میان ۲۴۱ کشور جهان، ۱۹ بوده است. آمریکا، ترکیه، آلمان، ایتالیا و کانادا به ترتیب پنج مقصد اصلی دانشجویان ایرانی در دنیا هستند.

بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران؛ در گفتگو با خبرنگار سیناپرس درباره علت اصلی مهاجرت نخبگان و فارغ التحصیلان دانشگاهی گفت: ابتدا باید به این پرسش پاسخ بدهیم که ظرفیت کشور برای جذب سرمایه های انسانی به ویژه دانشگاهیان و قشر تحصیل کرده چقدر است؟ گفتنی است، ما هنوز نتوانستیم به این پرسش پاسخ دقیقی بدهیم. به این معنا که  در کشور ما هنوز یک برنامه راهبردی مدون برای جذب نیروی انسانی تدوین نشده است.

از آنجایی که بسیاری از تحصیل کرده های دانشگاهی کشور دروسی که خوانده اند؛ مطابق با نیازمندی های بازار کار نیست برای رفع این معضل وزارت صمت باید صنایع و بخش های مولد اقتصادی تحت سلطه خود را تغییر دهد و فناوری های خود را به روز و از طرفی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم باید تحول بنیادی در اسلوب درسی آکادمیک دانشگاهی ایجاد کند. متاسفانه هنوز زیست بوم عرضه و تقاضای نیروی کار در فضای اشتغال کشور ایجاد نشده است.

وی افزود: در واقع ما هنوز نتوانستیم تعیین کنیم که برای مثال در ده سال آینده چه سطح و چه حجمی از نیروی انسانی در مقاطع مختلف اعم از افراد تحصیل کرده و غیر تحصیل کرده (ماهر) باید وارد بازار کار شوند. بر همین اساس در حال حاضر نمی دانیم که در چه وضعیتی از به کار گیری ظرفیت سرمایه های نیروی انسانی هستیم. برای مثال بسیاری از شرکت ها و سازمان ها هنوز مشخص نکرده اند که در بازه های زمانی متفاوت برای مثال پنج یا 10 ساله نیازمند چه میزان از نیروی انسانی هستند.

خطر بیکاری شمار زیادی از تحصیل کرده ها در کشور

صلواتی گفت: اگر با همین فرمان پیش برویم و نتوانیم مشخص کنیم که به چه میزان از نیروی کار در مشاغل نیاز داریم، با اشباع نیروی انسانی و تحصیل کرده و سطح بالای بیکاری این قشر مواجه می شویم. طبق آمار این احتمال وجود دارد که بیکاری در اقشار تحصیل کرده ممکن است از سطح کل بیکاری در کشور هم بالاتر برود.

به گفته مدیر رصد خانه مهاجرت ایران، علاوه بر فزونی و افزایش جمعیت جوانان و بی نظمی در سیستم شغلی مشکل دیگر درعدم تطابق نیازمندی های بازار کار با مفاد درسی فضاهای آکادمیک است؛ واقعیت امر این است علیرغم اینکه نیروی تحصیل کرده آموزش می بینند، اما مهارت مورد نیاز را کسب نمی کنند؛ این موارد عوامل اصلی نا امیدی از فضای داخل است که در نهایت منجر به خروج این نخبگان تحصیل کرده های دانشگاهی از بازار کار می شود.

صلواتی گفت: کشورهایی که به جذب این افراد می پردازند اغلب تشنه نیروی انسانی تحصیل کرده هستند که معمولا بستر های استاندارد برای به کار گیری مهاجران تحصیل کرده را دارند، چراکه ظرفیت های اقتصادی زیادی دارند.

وی با اشاره به راهکارهای اصولی برای بهبود وضعیت مهاجرت نخبگان گفت: نخستین راه کار تغییر مسیر در اقتصاد کشور است. کشور ما باید از اقتصاد نفتی و منبع محور به سمت اقتصاد دانش بنیان و نیروی انسانی ماهر محور تغییر مسیر بدهد؛ اگر چنین راه حلی اتخاذ شود، می توانیم نوید این را بدهیم که در آینده درصد زیادی از نیروی انسانی جذب فضاهای شغلی درخور می شوند.  

دروس دانشگاهی به درد فضای اشتغال نمی خورد

صلواتی افزود: از آنجایی که بسیاری از تحصیل کرده های دانشگاهی کشور دروسی که خوانده اند؛ مطابق با نیازمندی های بازار کار نیست برای رفع این معضل وزارت صمت باید صنایع و بخش های مولد اقتصادی تحت سلطه خود را تغییر دهد و فناوری های خود را به روز و از طرفی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم باید تحول بنیادی در اسلوب درسی آکادمیک دانشگاهی ایجاد کند. متاسفانه هنوز زیست بوم عرضه و تقاضای نیروی کار در فضای اشتغال کشور ایجاد نشده است.

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران درادامه به خبرنگار سیناپرس گفت: در حقیقت عرضه نیروی انسانی داریم اما اینکه نمی توانیم آن ها در بستر کارآمدی به کار بگیریم، باید ضعف را در بازار اشتغال کشور دانست؛ در حال حاضر رقم بسیار کمی از جمعیت تحصیل کرده در بازار کار تخصصی وارد می شوند. از آنجایی که در چند سال گذشته رشد نمادینی در افزایش دانشگاه ها را در کشور به وجود آمد، جمعیت دانشجویان ما زیاد شد. این یعنی سرمایه گذاری روی آموزش نیروی انسانی اما به هر دلیل این سرمایه گذاری در بحث تقاضا به هر دلیل انجام نشده است.  

بیکاری رتبه اولی های باسواد

وی با اشاره به مهاجرت رتبه اولی های علمی گفت: بسیاری از رشته های مورد علاقه رتبه اولی ها علوم محض یا پایه است که بازار کار متناسبی برای این افراد در کشور وجود ندارد. گفتنی است در بسیاری از صنایع ضریب استفاده از علوم پایه و محض مشخص نشده است و در کل از علوم پایه استفاده زیادی نمی کنند.

صلواتی با تشریح جذب مهاجران تحصیلی و نخبگان در فضای شغلی کشورهای پیشرو این فرایند را آسان ندانست و گفت: درصد بسیار کمی از نخبگان ظرف مدت زمان کوتاهی پس از مهاجرت جذب شغل مورد نظر خود می شوند. در حقیقت در خارج از کشور هم اینگونه نیست که مهاجران تحصیلی به راحتی وارد فضای شغلی کشور مقصد شوند. بسیاری از این افراد بعد از گذراندن دوره های آموزشی آکادمیک وارد بازار کار می شوند. اما در کل ضریب به کارگیری نیروی انسانی ایران در بازارهای کار بین المللی با شرایط فعلی پایین است. نمره هایی که اغلب تحصیل کرده ها در داخل می گیرند تضمین کننده جذب آنها در فضای کار بین المللی نیست بسیاری از مهاجران تحصیلی ما باید در دانشگاه های خارجی به ارتقای خود بپردازند و رشته های متناسب با نیازهای بازار کار کشور ها را فرا بگیرند و بعد وارد بازار کار این کشور ها شوند.

آموزش های قرن بیستمی باید قطع شود

صلواتی در نهایت با اشاره به لزوم تحول در زنجیره آموزش و اشتغال گفت: هر چقدر ما بتوانیم به هوشمند سازی صنایع خود در بخش خدمات و صنعت بپردازیم و بتوانیم میزان استفاده از علوم کاربردی را در محصولات و خدمات خود بالا ببریم، میزان تقاضای شغلی متناسب با فارغ التحصیلان هم بالا می رود. از طرفی هم باید در نظر داشته باشیم که بسیاری از رشته های دانشگاهی ما اشباع شده است، اما همچنان اصرار داریم که بسیاری از آموزش هایی که مربوط به قرن بیستم است را به نسل جوان بدهیم؛ در صورتی که در قرن حاضر با ظهور فناوری های جدید که مبتنی بر علم داده است، بازار کار بسیار فراوانی ایجاد کرده و اگر ما نتوانیم از هوش نخبگان خودمان استفاده کنیم، از سوی کشورهایی که این تحول را به وجود آورده اند جذب می شوند.

گفتگو: مهتاب دمیرچی

No tags for this post.