چرا بیشتر مردم به تئوری توطئه اعتقاد دارند؟

به گزارش سیناپرس، بسیاری از افراد در گوشه و کنار جهان اعتقاد دارند  که جهان توسط گروه های فراماسون، شیطان پرست و منحرف از نظر اخلاقی اداره می شود. گروهی نیز مدعی شدند ویروس کرونا توسط فناوری 5G منتشر شده است یا بیل گیتس قصد دارد از طریق واکسن کرونا در بدن انسان ها ریزتراشه ای نصب کرده و آن ها را کنترل کند.
 برای بسیاری از مردم، چنین ادعاهایی عجیب و غریب و مضحک به نظر می رسند، درک اینکه چرا کسی آنها را باور می کند بسیار دشوار است. با این حال، محققان روانشناسی، طیفی از عوامل و فرآیندهای ادراکی اساسی تا مسائل عاطفی را کشف کرده اند که می تواند در شکل گیری نظریه توطئه در ذهن انسان دخیل باشد.
برای مثال، در حالی که همه ما مستعد دیدن الگوهای واهی (مانند دیدن حیوانات یا چهره در ابرها) هستیم، مطالعه‌ای که توسط دانشگاه Vrije Universiteit آمستردام انجام شد نشان داد که این تمایل در بین معتقدان به تئوری‌های توطئه بیشتر از سایرین است. این موضوع بدان معنی است که آنها احتمالاً ارتباطات آشکاری بین رویدادهای متفاوتی می بینند که بقیه ما متوجه آن نمی شویم.
به گزارش سیناپرس،البته بسیاری از طرفداران توطئه ادعاهایی را مطرح می‌کنند که از نظر واقعی نادرست بوده یا مبتنی بر منطق اساسی ناقصی هستند. متأسفانه، معتقدان به این نظریه‌ نه تنها احتمال بیشتری برای مشاهده ارتباطات واهی دارند، بلکه تحقیقات نشان می‌دهد که آنها همچنین کمتر احتمال دارد که از نوع تحصیلات یا مهارت‌های تفکر انتقادی لازم برای دیدن نقاط ضعف نظریه خود  برخوردار باشند.

نتایج تحقیقات دیگری که توسط اسکات لیلینفلد در دانشگاه آتلانتا انجام شد نشان می دهد، معتقدان به نظریه  توطئه‌ اغلب حسی اعتماد به نفس کاذبی نسبت به صلاحیت فکری خود داشته و از نظر ویژگی‌های شخصیتی، دچار اختلال «تواضع فکری» بوده و این جهل همراه با اعتماد به نفس بیش از حد، زمینه مساعدی را برای ایجاد باورهای غیرمستند ایجاد می کند.
از سوی دیگر بر اساس تحقیقات پژوهشگران، اعتقاد به نظریه‌ ای که به‌ طور گسترده ‌ای بی اعتبار است  می‌تواند به ارضای نیاز برخی افراد به احساس خاص بودن کمک کند.
مطالعات همچنین نشان داده است که طرفداران نظریه توطئه بیشتر مستعد اضطراب و احساس عدم کنترل هستند، احساساتی که با مشارکت در یک تئوری توطئه که با چنین اعتقادی آشکار توسط دیگران منتشر می شود، کاهش می یابد. این موضوع می تواند شامل اعتقاد به مفید بودن نوشابه برای سنگ کلیه یا حتی باور به غیر سرطان زا بودن سیگار یا مفید بودن مشروبات الکلی باشد که طرفداران این نظریه ها، دلایلی واهی و غیر منطقی برای این افکار خود بیان کرده و به صراحت یافته های علمی و مستند را رد می کنند.

به طور کلی مهمترین دلایلی که باعث می شود فردی به نظریه توطئه باور داشته باشد شامل این موارد هستند:

سوء ظن

اغلب یک داستان رسمی در مورد یک ماجرا وجود دارد و تئوری‌های توطئه به صراحت آن را مردود دانسته و افراد باورمند به آن  تلاش می کنند به اطرافیان خود بقبولانند که واقعیت، بیشتر از آنچه به ما گفته می ‌شود بوده و آن ها از مسائل پشت پرده اگاهی دارند.

فریب

نظریه پردازان توطئه بر این باورند که دیگران، به جز خودشان، فریب خورده اند. آنها معتقدند روش‌های فریب برای گول زدن مردم از سوی رسانه ها و دولت ها به صورت پیچیده، ، ادامه ‌دار و تقریباً بی ‌نقص اجرا می‌شوند.

اثبات انتخابی

به گفته برخی کارشناسان، یکی از ویژگی ‌های کلیدی طرفداران تئوری‌های توطئه این است که مسايلی را مطرح می کنند که صحت آن ها قابل اثبات نیست اما به طور همزمان رد کردن آنها نیز برای مردم عادی غیرممکن است. به گزارش سیناپرس،مواردی مانند شروع حیات در زمین به واسطه موجودات فضایی، زندگی بیگانگان در میان انسان ها و … شواهدی از این دست محسوب می شوند که عملا اثبات یا رد آن وجود ندارد.
برای مثال طرفداران  نظریه زمین مسطح هنوز به دنبال شواهدی هستند که ثابت کنند درست می‌گویند، اما هیچ مدرکی که نشان دهد ما در یک سیاره کره شکل زندگی می‌کنیم نمی ‌تواند آنها را متقاعد کند که اشتباه می‌کنند.

شکار ناهنجاری

طرفداران نظریه تئوری‌ توطئه اغلب نه بر اساس شواهد محکم، بلکه بر اساس برگزیدن حفره‌هایی در روایت جریان اصلی، اشاره به چیزی که مناسب نیست یا به نظر نمی ‌رسد توضیحی داشته باشد و استفاده از آن به عنوان مدرکی مبنی بر اینکه نظریه توطئه باید درست باشد، عمل می کنند. 
در خاتمه توصیه می شود از بحث کردن با این افراد بپرهیزید چون هیچ ارمغانی به جز سردرد و خرد شدن اعصاب برای شما ندارد. در مقابله با شنیدن این نظریات به یک لبخند بسنده کرده و آن را فراموش کنید.

گزارش: دکتر احسان محمدحسینی

No tags for this post.